Chałupki k. Kielc: Msza za pokolenia świętokrzyskich garncarzy

Od Mszy św. polowej w Chałupkach – staropolskim zagłębiu garncarskim – rozpoczęła się impreza folklorystyczna "Chałupkowe Garcynki", promująca liczącą kilkaset lat miejscową manufakturę wyrobów z gliny. „Modliliśmy się za pokolenia garncarzy, którym okolice Chałupek zawdzięczały rozkwit” – powiedział KAI ks. Stanisław Durek, proboszcz z Obic, do których należą Chałupki.

Msza św. była koncelebrowana przez księży z dekanatu morawickiego. Ołtarz ustawiono po sąsiedzku oryginalnej placówki – Ośrodka Tradycji Garncarstwa w Chałupkach, działającego od 1989 r. Zasługi miejscowych garncarzy przypomniał m.in. w homilii o. Krzysztof Górski – karmelita z sanktuarium MB Loretańskiej w Piotrkowicach.

Podczas imprezy plenerowej każdy z chętnych mógł spróbować swoich sił na garncarskim kole. Edukacją w tym zakresie zajmuje się miejscowa artystka – Elżbieta Klimczak, z rodziny garncarzy Sowińskich. Edukuje ona m.in. osoby niepełnosprawne.

Oprócz pokazów garncarstwa, dawną tradycję pracy na kole przypomniała inscenizacja obrzędu "Chałupkowych garcynek" w wykonaniu zespołu „Brzezinianki”.

Na ludowym festynie wystąpiły m.in. Młodzieżowa Orkiestra Dęta z Morawicy, miejscowi poeci ludowi, Kapela Rodzinna Rodziny Korbanów i Chór Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Morawickiej oraz Zespół Pieśni i Tańca "Wincentowianie" z Wincentowa. Gwiazdą imprezy był zespół "A to ci biesiada".

Początki rodzimego garncarstwa datowane są na połowę XVI w. – z tego okresu pochodzą znaleziska archeologiczne.

W XIX w. w Chałupkach powstała pierwsza manufaktura, produkująca nie tylko naczynia użytkowe, ale fajans i kamionkę, a wyroby garncarzy otrzymały prawo eksportu za granicę. W 1899 r. garncarstwem w Chałupkach zajmowało się 200 mężczyzn i 30 kobiet.

Po kryzysie spowodowanym II wojną światową, nastąpił zastój. Stopniowe wyczerpywanie się zasobów gliny, konkurencja wyrobów syntetycznych, wreszcie śmierć dawnych mistrzów powodowały zanikanie tradycji – ostatni wypał naczyń glinianych miał miejsce w 1983 r.

Jedyną formą produkcji garncarskiej, podtrzymywaną do dnia dzisiejszego, jest produkcja ceramiki figuralnej, w tym postaci świętych, aniołów, szopek bożonarodzeniowych, scen Ukrzyżowania, kropielnic, krzyży domowych itp.
Wyroby z Chałupek znajdują się w wielu polskich i europejskich muzeach.