Chiara Lubich – orędowniczka pokoju, ekumenizmu i dialogu międzyreligijnego

Dzisiaj w nocy w Rocca di Papa pod Rzymem zmarła w wieku 88 lat Chiara Lubich, założycielka Ruchu „Focolari” – Dzieło Maryi. Była znana i ceniona na całym świecie za wieloletnie zaangażowanie na rzecz pokoju, ekumenizmu i dialogu międzyreliginego.

Jan Paweł II nazwał Chiarę Lubich „zwiastunką jedności i miłosierdzia wśród wielu braci i sióstr we wszystkich zakątkach świata”. Za jej działalność uhonorowano ją licznymi nagrodami. Są wśród nich przyznana w 1998 r. przez Radę Europy Nagroda Praw Człowieka, w 1996 r., w Paryżu, nagroda UNESCO i w 1997 r. – Nagroda Templetona za postęp „w badaniach lub odkryciach w dziedzinie rzeczywistości duchowej”.

– Wszyscy powinniśmy być jednością. W planie Bożym ludzkość ma stanowić jedną rodzinę, a zatem wszyscy jesteśmy powołani do bycia braćmi” – stwierdziła kiedyś Chiara Lubich w wywiadzie dla austriackiej telewizji. Założycielka „Focolari” zawsze powtarzała, że „duchem czuje się jak 20-latka” i nie traktuje zbyt poważnie różnicy między pokoleniami. „Nasza uwaga nie powinna skupiać się nie na tym, czy ktoś jest stary, w wieku średnim, młody, czy też jest jeszcze dzieckiem, lecz na tym, że w każdym człowieku jest obecny Chrystus” – wyznała.

Chiara Lubich urodziła się 22 lutego 1920 r. w Trydencie. Już we wczesnej młodości czuła powołanie religijne, ale nie chciała, aby jego realizacja odbywała się na jednej z tradycyjnych dróg, np. w klasztorze. Jako uczennica szkoły podstawowej w Trydencie wraz ze swymi koleżankami w jednej z franciszkańskich organizacji postanowiły całe swoje życie opierać na Ewangelii. Zafascynowały je przede wszystkim słowa mówiące o miłości bliźniego: miłości do najbliższych, do wrogów oraz o miłości, która gotowa jest poświęcić życie za innych. Spróbowały więc urzeczywistniać czynem słowa Ewangelii.

W bombardowanym i okupowanym Trydencie lat 1943/44, zorganizowały prywatną sieć pomocy. Zaangażowanie, z jakim grupa ta wypełniała swoje obowiązki spowodowało, że miejscowa ludność nazywała ją „focolare” (ognisko). Od czasu dramatycznych wydarzeń wojny słowa Ewangelii nabrały nowego znaczenia w życiu Chiary Lubich. Myślą przewodnią całego jej życia stała się modlitwa Jezusa „Aby wszyscy byli jedno”. Postanowiła występować na rzecz jedności wszędzie tam, gdzie ujawniały się podziały. Wiara przeżywana we wspólnocie pozwoliły jej na rozwijanie duchowej jedności z innymi. Tak powstał znany dziś na całym świecie ruch odnowy duchowej.

Zainteresowanie mediów całego świata wzbudziły inicjatywy ruchu „Focolari” w dziedzinie dialogu międzyreligijnego. W 1977 r. Chiara Lubich otrzymała w Londynie Nagrodę Templetona za postęp w badaniach i odkryciach w dziedzinie rzeczywistości duchowej. Dziękując za nagrodę podzieliła się swoimi doświadczeniami z czołowymi przedstawicielami różnych religii. Mówiła o swoich pierwszych kontaktach z żydami, muzułmanami i buddystami. Jej wystąpienie spotkało się z wielkim zainteresowaniem. To wydarzenie stało się też punktem wyjściowym do zaangażowania ruchu „Focolari” w dialog międzyreligijny. Okazało, się, że dialog ten jest owocny wówczas, gdy prowadzony jest w oparciu o doświadczenia duchowe. Obecnie „Focolari” utrzymuje kontakty z szintoistami, taoistami, sikhami, hinduistami, zaroaistami, bahaistami oraz z wyznawcami innych religii. W Tagatay, osiedlu ruchu Focolari na Filipinach, prowadzona jest szkoła dialogu międzyreligijnego. Jest to miejsce spotkania z wyznawcami innych religii.

W styczniu 1997 r. Chiara Lubich podzieliła się swymi duchowymi doświadczeniami z 800 buddyjskimi mnichami, mniszkami i świeckimi na elitarnym uniwersytecie Chiang Mai w Tajlandii oraz w buddyjskim klasztorze. Była pierwszą kobietą, która otrzymała takie zaproszenie. Wielki mistrz buddyjski Ajahn Yhong przedstawiając ją powiedział: „Mądrość nie czyni różnic między mężczyzną a kobietą, dzieckiem i starcem… Jeśli ktoś zapala światło w ciemności, nikt go nie pyta o imię. Chiara przybyła do nas, by przekazać nam światło, jakiego sama doświadczyła”. Podróż do Tajlandii poprzedził cykl spotkań z mnichami buddyjskimi w Loppiano. Rozmowy te usunęły szereg przeszkód na drodze do prawdziwego dialogu między buddystami a chrześcijanami. Obecnie powstał już plan zbudowania pierwszego wspólnego osiedla chrześcijan i buddystów w Tajlandii.

Pierwsze kontakty z buddyzmem sięgają 1979 r., w którym Chiara Lubich spotkała przewodniczącego i założyciela buddyjskiego ruchu odnowy Rissho Kosei-Kai, Nikkyo Niwano. Niwano, który był jednym z założycieli Światowej Konferencji Religii dla Pokoju (WCRP), zaprosił ją w 1981 r. do Tokio, gdzie wobec 10 tys. buddystów mówiła o chrześcijaństwie. W ten sposób, na bazie wspólnych wartości, zaczęła się współpraca w dziedzinie społecznej i pokojowej. W 1994 r. Chiara Lubich została honorową przewodniczącą WCRP.

W maju 1997 r., na zaproszenie imama Waritha Deen Mohameda, przywódcy „czarnych muzułmanów” w USA, Chiara Lubich jako pierwsza chrześcijanka mówiła w meczecie Malcolma X w Harlemie o duchowości jedności. To wydarzenie, któremu przysłuchiwało się 3 tys. czarnych muzułmanów, Warith Mohammed określił jako „nowy rozdział w historii dialogu między różnymi rasami i religiami”.

Nieoczekiwaną konsekwencją dialogu międzyreligijnego ruchu „Focolari” jest fakt, że przyłączyli do niego muzułmanie i wyznawcy innych religii. Współpracują oni nad realizacją celów ruchu i – na ile jest to dla nich możliwe – uczestniczą w jego duchowości. I tak w czerwcu 1998 r. w centrum spotkań „Focolari” w podrzymskim Castel Gandolfo odbyło się już drugie międzynarodowe spotkanie muzułmanów, którzy czują się związani z ruchem. Z inicjatywy rabina Jacka Bemporada, przewodniczącego Centrum Współpracy Chrześcijańsko-Żydowskiej w Fairfield w USA, Chiara Lubich otrzymała w maju 1997 r. doktorat honoris causa tamtejszego uniwersytetu Sacred Heart. W ramach podróży do Ameryki Południowej wiosną 1998 r. spotkała się w Buenos Aires z 200 przedstawicielami międzynarodowej organizacji żydowskiej „B’nai B’rith”. Założycielka ruchu utrzymywała też stałe kontakty z Żydami z Izraela, USA, Europy i Ameryki Łacińskiej.

Chiara Lubich jest również laureatką licznych odznaczeń i nagród międzynarodowych, m.in. Nagrody Pokojowej UNESCO (1996 r.), a także nagród Kościoła anglikańskiego oraz Patriarchatu Ekumenicznego. W 2000 r. została odznaczona przez mnichów z „Shanti Ashram” koło Coimbatore tytułem „Obrończyni Pokoju”, nawiązującym do Mahatmy Gandhiego. Wśród jej licznych nagród jest przyznana w 1999 r. „misyjny Nobel” – międzynarodowa nagroda „Cuore Amico” (Przyjazne Serce). Z okazji 80. urodzin władze Rzymu przyznały jej honorowe obywatelstwo Wiecznego Miasta. W liście do jubilatki papież Jan Paweł II złożył jej najserdeczniejsze życzenia „wszelkiego dobra, łącząc się z Panią we wdzięczności Bogu za nieoceniony dar życia”. Papież nazwał Chiarę Lubich „zwiastunką jedności i miłosierdzia wśród wielu braci i sióstr we wszystkich zakątkach świata”. Nadano jej 13 doktoratów honoris causa, m.in. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w 1996 r. Jest autorką 33 książek przetłumaczonych na 21 języków, również na polski. W 2000 r. Chiara Lubich była gościem Konferencji Episkopatu Polski, a w 2003 r. Zjazdu Gnieźnieńskiego.

Inicjatywa, skromnie zapoczątkowana w Trydencie, w 60 lat później ogarnęła wszystkie kontynenty. Dzisiaj wspólnie z katolikami angażuje się w „Focolari” ok. 50 tys. chrześcijan z 350 Kościołów i wspólnot kościelnych, ponad 30 tys. członków wielkich religii świata poszukuje możliwości współpracy i wymiany poglądów na temat wartości i celów ruchu, którego duchowość cenią bardzo wysoko. Szacuje się, że ok. pięciu milionów ludzi w 182 krajach, w tym w Polsce, pozostaje w kontaktach z ruchem, z czego 140 tys. stanowią jego stali członkowie.

Impulsy wynikające z duchowości Ruchu „Focolari” nie dotyczą tylko życia indywidualnego. Oddziałują również na rodzinę, gospodarkę, politykę, sztukę i życie Kościołów. Z czasem w jego ramach powstało 18 formacji dla ludzi w różnym wieku i z różnych zawodów. Zrodziły się też liczne inicjatywy, jak np. „gospodarowanie we wspólnocie”. Inicjatywa ta skupia ponad 700 średniej wielkości producentów, którzy zysk przeznaczają na pomoc najbiedniejszym. Działa też 19 wzorcowych osiedli (pierwsze i najbardziej znane z nich znajduje się w Loppiano koło Florencji), 27 domów wydawniczych, wydających czasopisma w 38 językach. Realizowanych jest też ponad 700 inicjatyw socjalnych.