Chmielnik: ponad stu Izraelczyków poznawało historię świętokrzyskich sztetli

Ponad stu kilkunastolatków z Izraela pod opieką nauczycieli poznawało historię sztetli dawnego województwa kieleckiego, zwiedziło muzeum w synagodze, obejrzało pokaz tańców żydowskich i podczas chmielnickiej wizyty podsumowało tygodniowy pobyt w Polsce. „Wszyscy uczestnicy projektu byli w Polsce po raz pierwszy” – mówi KAI przewodnik grupy Adina Shtoyer.

Zwiedzanie Chmielnika – jednego z największych w regionie dawnych skupisk ludności żydowskiej, grupa rozpoczęła od wizyty w dawnej synagodze, przeistoczonej obecnie w Ośrodek Edukacyjno–Muzealny „Świętokrzyski Sztetl”. Goście zapoznali się z historią miejsca, z multimedialnymi mapami, dzięki głośnikom w ścianach wysłuchali m.in. opowieści dawnych mieszkańców, relacji, rabinów, muzyki, obejrzeli jedyną na świecie szklaną bimę – dawniej miejsce do odczytywania Tory, sale ekspozycyjne, babiniec oraz tzw. Dom Cienia – z nazwiskami zamordowanych przez Niemców chmielniczan. Spotkali się z burmistrzem miasta Jarosławem Zatorskim, byli na pokazie tańców żydowskich w wykonaniu zespołu gimnazjalistek Kamena z Chmielnika.
Ważnym punktem wizyty było blisko godzinne świadectwo ocalonej z Zagłady 87-letniej Jehudit Ashriel. „Jest to Żydówka z Węgier, obecnie zamieszkała w Izraelu, która przeżyła obóz zagłady w Birkenau. Przez ostatni tydzień towarzyszy naszej grupie i w każdym z odwiedzanych miejsc opowiada o swoich wrażeniach i życiowych doświadczeniach” – wyjaśnia Adina Shtoyer.
W ramach projektu grupa z Izraela odwiedziła Warszawę, Kraków, Łódź, Chełm, Treblinkę, Majdanek, Auschwitz, Tykocin i Chmielnik.

Goście dostrzegli wyjątkowość Chmielnika, który od 2008 r. odbudowywał nieczynną synagogę, przekształcając ją w Ośrodek Edukacyjno – Muzealny „Świętokrzyski Sztetl”, od 11 lat organizuje Spotkania z Kulturą Żydowską, prowadzi działania edukacyjne i kulturalne w całej gminie. Wkrótce odbędą się II Spotkania z Kinem o Żydowskich Wątkach dla ok. 700 uczniów województwa świętokrzyskiego.
Chmielnik był zasiedlany przez Żydów od XVII wieku, odkąd właściciel miasta wydał przywilej zezwalający im na zamieszkanie, budowę bożnicy, szkoły i na handel. Synagogę zbudowano prawdopodobnie w II połowie XVIII wieku – była trzecią pod względem wielkości na Kielecczyźnie. Do 1939 r. ludność pochodzenia żydowskiego stanowiła 80 procent całej populacji Chmielnika. W 1941 r. od budowy przez Niemców getta, rozpoczęła się zagłada chmielnickich Żydów, deportowanych do obozów zagłady od 1942 do 1943 roku.