Chmielnik: powstanie „Świętokrzyski Sztetl” ku czci zgładzonych Żydów

Trwa zaawansowana przebudowa chmielnickiej synagogi, przekształcanej w ośrodek muzealny „Świętokrzyski Sztetl”. Władze gminy chciałyby przyśpieszyć otwarcie obiektu na październik 2012 r. tak, by upamiętnić 70. rocznicę zagłady miejscowej społeczności żydowskiej.

„Na razie jest to wstępny projekt. Jeśli wykonawca zaakceptuje taką możliwość, musielibyśmy wcześniejszy termin uwzględnić w budżecie gminy” – zastrzega burmistrz Chmielnika Jarosław Zatorski.

Projekt „Sztetla” zakłada otwarcie obiektu edukacyjno–muzealnego w styczniu 2013 r. Burmistrz wyjaśnił KAI, że październik 2012 r. byłby jednak datą idealną ze względu na przypadającą wtedy 70. rocznicę wysiedlenia Żydów z Chmielnika. Stanowiłoby to także okazję do zainteresowania potomków rodzin i społeczności żydowskiej samą uroczystością otwarcia muzeum.

„Świętokrzyski Sztetl” ma skupiać informację o wszystkich sztetlach regionu świętokrzyskiego i być głównym punktem wycieczek żydowskich w województwie. Instytucja ma wspierać idee dialogu międzyreligijnego i edukację. Planowana jest m.in. współpraca z uniwersytetami i szkołami oraz rozbudowa szlaków turystycznych dotyczących historii świętokrzyskich Żydów.

„Sztetl” powstaje na bazie restaurowanej synagogi, wzniesionej w Chmielniku w XVII wieku. Muzeum zaprojektowała firma Nizio Design. W miejscu centralnym synagogi znajdzie się np. wykonana ze szkła rekonstrukcja XVII-wiecznej bimy – namiotu do wykładania i czytania Tory. Ekspozycja historyczna i nowoczesne rozwiązania techniczne umożliwią gościom „spacer” – także wirtualny – po ożywionym podkieleckim miasteczku.

Prace przy „Sztetlu” są dofinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w kwocie blisko 4 mln zł oraz 1 mln zł jako promesy z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Całość inwestycji to koszt ok. 7 mln zł.

Chmielnik był zasiedlany przez Żydów od XVII wieku. Synagogę zbudowano w 1638 r., była trzecią pod względem wielkości na Kielecczyźnie. Do 1939 r. ludność pochodzenia żydowskiego stanowiła 80 procent całej populacji Chmielnika. W 1942 r. nastąpiła wywózka chmielnickich Żydów z getta i śmierć w obozach koncentracyjnych, głównie w Treblince.

Obecnie co roku w czerwcu odbywają się Spotkania z Kulturą Żydowską z udziałem gości z różnych stron świata i przy współpracy parafii rzymskokatolickiej Niepokalanego Poczęcia NMP.