Chmielnik: „Świętokrzyski Sztetl” źródłem wiedzy o ponad stu sztetlach regionu

Wiedzę o co najmniej stu, a z czasem kilkuset miejscowościach zamieszkałych przez Żydów w dawnym województwie kieleckim, będzie można uzyskać w powstającym w Chmielniku Ośrodku Edukacyjno – Muzealnym „Świętokrzyski Sztel”, tworzonym na bazie synagogi z XVII wieku według koncepcji Nizio Design International.

Choć synagoga jest jeszcze w fazie adaptacji dla potrzeb edukacyjno – muzealnych, od stycznia 2012 r. zespół pracowników merytorycznych pracuje nad zasobami historycznymi i koncepcją pracy rocznej „Świętokrzyskiego Sztetla”. W zamyśle twórców ośrodka – turysta zwiedzający synagogę znajdzie tutaj wiedzę o co najmniej 102, a z czasem kilkuset miejscowościach zamieszkałych przez Żydów w dawnym województwie kieleckim. „Wśród nich są większe ośrodki, np. Chmielnik, Chęciny, Pińczów, Szydłów, Kielce, Ożarów – takich wyodrębniliśmy ok. 20, ale i mniejsze, jak np. Gnojno czy Fałków” – wyjaśnia Piotr Krawczyk, zastępca kierownika ośrodka.

Klasyfikacja została przeprowadzona przede wszystkim na podstawie wykazu przedwojennych gmin żydowskich w Archiwum Państwowym w Kielcach oraz „Almanachu gmin żydowskich województwa kieleckiego w latach 1918-1939” Krzysztofa Urbańskiego.

Część informacji historycznych o sztetlach regionu oraz etapy adaptacji synagogi są już dostępne na stronie internetowej swietokrzyskisztetl.pl. Uroczyste otwarcie ośrodka jest planowane 6 października 2012 r. – w 70. rocznicę deportacji chmielnickich Żydów do Treblinki.

Adaptacja synagogi trwa od 2008 r., a budowa „Świętokrzyskiego Sztetla” to inicjatywa władz samorządowych gminy, przy wsparciu zarządu województwa. Całość inwestycji to koszt ponad 8 mln zł. Wartość robót jest dofinansowana z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w kwocie ok. cztery mln zł oraz jednego miliona zł z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Reszta, czyli ponad 3 mln zł – to wkład własny gminy.

Obiekt ma być unikatowy w skali kraju. Poprzez nowoczesną multimedialną ekspozycję i nagromadzenie tradycyjnych pamiątek, wizyta w muzeum stanie się „wycieczką” lub „spacerem” po przedwojennym żydowskim miasteczku (sztetlu), w którym zgodnie żyli obok siebie od stuleci Polacy i Żydzi i którego nigdzie już w Polsce nie ma. Miasteczka, takie jak Chmielnik, zniszczyła II wojna światowa i holokaust.
W dwukondygnacyjnym muzeum znajdą się m.in.: sala ekspozycyjna z jedyną na świecie szklaną bimą po środku, sala konferencyjna, biblioteka multimedialna oraz scena z widownią.
Oferta edukacyjna i turystyczna powstającego obiektu jest adresowana do turystów polskich i zagranicznych, w tym o korzeniach żydowskich oraz do młodzieży szkolnej i studenckiej.