Jak przebiegały obrady II Soboru Watykańskiego?

Dokładnie 60 lat temu – 8 grudnia 1965 r.  – zakończył się Sobór Watykański II (1962-65) i był niewątpliwie największym zgromadzeniem biskupów w historii Kościoła katolickiego.

Chronologia najważniejszych wydarzeń: 

28 października 1958 r.: Wybór patriarchy Wenecji, Angelo Giuseppe Roncallego, na papieża. Przyjmuje on imię Jan XXIII.

25 stycznia 1959 r.: Nowy papież niespodziewanie ogłasza 17 kardynałom w kapitularzu bazyliki św. Pawła za Murami zwołanie soboru Kościoła powszechnego. Celem soboru jest „odnowa”, „większa jasność myśli” i „wzmocnienie więzi jedności”.

17 maja 1959 r.: Zbiera się pierwsza komisja przygotowawcza, której przewodniczy sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej, kardynał Domenico Tardini. Wzywa 3500 biskupów, przełożonych zakonów i wydziałów teologicznych z całego świata do zgłaszania propozycji tematycznych.

11 października 1962 r.: Sobór rozpoczyna się z wielką pompą i ceremonią. Świat jest zdumiony i jeszcze niewiele rozumie. Tego wieczoru Jan XXIII wygłasza improwizowane „przemówienie w blasku księżyca” z okna i wzywa wiernych: „Dajcie swoim dzieciom całusa na dobranoc od Papieża”. Na początku obrad część kardynałów odrzuca przygotowane przez Watykan listy kandydatów i domaga się własnego prawa do nominacji.

14 – 28 października 1962: Kryzys kubański między USA i Związkiem Radzieckim – świat stoi na krawędzi nowej wojny światowej. Jan XXIII interweniuje.

8 grudnia 1962 r.: Pierwsza sesja dobiega końca. Co będzie dalej? Ojcowie soborowi wracają do swoich diecezji. 

3 czerwca 1963: umiera Jan XXIII. Narasta niepewność: Czy to koniec Soboru?  Papieski urząd obejmuje kard. Giovanni Battista Montini z Mediolanu przyjmując imię Pawła VI (1963-1978).

Wrzesień-grudzień 1963: Kontynuacja/Druga Sesja. Na początku października powstaje „Coetus Internationalis Patrum”, grupa konserwatywnych Ojców Soborowych. Ujawniają się walki frakcyjne, które prowadzą do pierwszego „kryzysu Soboru”. 8 listopada niemiecki kardynał Joseph Frings rozpoczyna frontalny atak na „Święte Oficjum” (później „Kongregację Nauki Wiary”, dziś „Dykasterię Nauki Wiary”).

Grudzień 1963: Dokument soborowy „Inter Mirifica” (1963) zachęca katolików do zdobywania wiedzy medialnej, przekazywania jej dalej, a tym samym do wyrażania chrześcijańskich poglądów w społeczeństwie za pośrednictwem mediów. Konstytucja „Sacrosanctum Concilium” wzywa do szerszego używania języka ojczystego w liturgii. Wierni mają aktywnie uczestniczyć w obrzędach liturgicznych jako wspólnota. Skupienie na kapłanie maleje.

Wrzesień – listopad 1964: trzecia sesja. Konstytucja „Lumen Gentium” o nowym rozumieniu Kościoła jako wspólnoty wierzących, dekret „Unitatis Redintegratio” z fundamentalnym otwarciem teologicznym na prawosławnych i protestantów oraz inne dokumenty soborowe domagają się maksymalnych kompromisów ze strony frakcji kościelno-politycznych. Ponowny kryzys i interwencje papieskie.

2 lutego 1965: Paweł VI ogłosił nowe zasady ubioru dla wyższego duchowieństwa i zniósł wielowiekowe ornamenty duchownych.

W kwietniu 1965 roku papież Paweł VI powierzył kierownictwo nowo utworzonego Watykańskiego Sekretariatu ds. Niewierzących arcybiskupowi Wiednia, kardynałowi Franzowi Königowi. Austriacki kardynał sprawuje tę funkcję do 1980 roku.

Wrzesień – grudzień 1965: czwarta sesja i zakończenie; przyjęcie najważniejszych dokumentów soborowych: o wolności religijnej i prawach człowieka („Dignitatis Humanae”), judaizmie i innych religiach niechrześcijańskich („Nostra aetate”); o Kościele we współczesnym świecie („Gaudium et spes”).

16 listopada 1965 r.: Na krótko przed zakończeniem Soboru około 40 biskupów Kościoła powszechnego spotyka się w Katakumbach Domicylli. W tzw. Pakcie Katakumbowym zobowiązują się oni do służebnego Kościoła i wyrzeczenia się wszelkich dóbr materialnych.

7 grudnia 1965 r.: We wspólnej deklaracji Paweł VI i ekumeniczny patriarcha Konstantynopola Atenagoras znoszą wzajemną ekskomunikę, sankcjonowaną przez ich poprzedników w 1054 r.

8 grudnia 1965 r.: Zakończenie Soboru. Następuje okres entuzjazmu, duszpasterskich eksperymentów, ale także głębokiej niepewności wśród konserwatywnych katolików.

25 lipca 1968: „Humanae vitae”, ostatnia encyklika Pawła VI, „o właściwym porządku przekazywania życia ludzkiego”. Zabrania ona katolikom stosowania sztucznych środków antykoncepcyjnych. Ukazuje się w okresie rewolucji seksualnej i jest źle odbierana przez opinię publiczną Zachodu. Doktrynalnie konserwatywna „encyklika o pigułce” do dziś kształtuje wizerunek papieża soborowego.

1969/70: Reforma liturgiczna. Nowy Mszał Rzymski z lat 1969/70 znosi starą Mszę Trydencką, w której księża odprawiają Mszę plecami do wiernych. Podstawowym językiem liturgicznym staje się język ojczysty, a łacina schodzi na dalszy plan. Zostaje zniesionych wiele tradycji i obrzędów, takich jak kazania z ambony czy „ciche msze”.