Ciechanów: Marsz Pamięci w 77. rocznicę likwidacji getta

W 77. rocznicę likwidacji getta w Ciechanowie pamięć Żydów, zamordowanych w czasie niemieckiej okupacji, uczczono Marszem Pamięci. Przeszedł on 6 listopada tą samą drogą, którą w 1942 roku przeszli Żydzi z getta do dworca kolejowego.

Marsz Pamięci w Ciechanowie wyruszył dokładnie w 77. rocznicę likwidacji getta żydowskiego. Mieszkańcy miasta przeszli spod Zamku Książąt Mazowieckich do dworca kolejowego, skąd odprawiane były transporty ludności żydowskiej. Wielu uczestników niosło zapalone znicze. W ten sposób społeczność miasta oddała hołd ofiarom w rocznicę akcji likwidacyjnej getta i deportacji mieszkańców do obozów zagłady.

Tego samego dnia złożono też kwiaty i zapalono znicze pod pomnikiem na Kirkucie – cmentarzu żydowskim. Uczynili to uczniowie Społecznej Szkoły Podstawowej STO z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Ireny Sendlerowej w Ciechanowie oraz władze miasta Ciechanowa.

„Dramatyczne losy Żydów to nieodłączna część historii naszego miasta, o której należy pamiętać i przekazywać kolejnym pokoleniom. Naszym wspólnym obowiązkiem jest utrwalać historię z należnym szacunkiem i troską. Jest to integralny element oraz część wspólnych korzeni” – powiedział prezydent miasta Krzysztof Kosiński.

Pierwsze wzmianki o osiedlaniu się Żydów w Ciechanowie odnotowane zostały w XVI w. Gmina żydowska powstała w mieście w XVIII w. i służyła jako centrum dla wszystkich gmin żydowskich w okolicy. W XIX wieku wokół synagogi powstało osiedle mieszkalne, żydowska szkoła powszechna Talmud Tora, rozkwitał handel i rzemiosło. W 1939 roku, przed wybuchem II wojny światowej, w Ciechanowie mieszkało około 5 tysięcy Żydów. W czasie okupacji liczba ta wzrosła o kilka tysięcy, ponieważ władze niemieckie dosiedliły Żydów z okolicznych miejscowości, tworząc getto.

Od drugiego kwartału 1941 r. władze okupacyjne rozpoczęły akcję skupiania Żydów w siedmiu wytypowanych gettach na terenie rejencji: w Ciechanowie, Makowie Mazowieckim, Mławie, Nowym Mieście, Nowym Dworze Mazowieckim, Płońsku i Strzegowie. Pod koniec 1942 r. deportowali ich wprost do obozów śmierci. Transport Żydów ze Strzegowa i Mławy trafił do Treblinki, natomiast z pozostałych, w tym z Ciechanowa – do Oświęcimia.

Jeden z ocalonych mieszkańców miasta Samuel Althaus w książce „Gdzie jest Bóg?” tak po latach wspominał dzień 6 listopada 1942 r.: „Gdy szliśmy w kierunku stacji kolejowej, dołączali do nas ciotki, wujkowie, kuzyni, przyjaciele i sąsiedzi. Cała społeczność żydowska w Ciechanowie, ubrana w najlepsze ubrania i niosąc nasze najcenniejsze rzeczy, szła powoli i uroczyście do pociągów, które miały nas zawieźć do piekła na ziemi. Gdy szedłem z nimi i ich obserwowałem, ogarnęło mnie uczucie smutku, strachu, gniewu i nienawiści. Najstraszniejsze było zostawienie naszych domów i wszystkiego, co kochaliśmy w naszym niegdyś wspaniałym Ciechanowie. Ale był też strach przed tym, co przed nami, i niewiarygodny gniew i nienawiść, które odczuwałem wobec tych absolutnie złych ludzi, którzy to spowodowali”.