Czarkowy: rocznica chrztu bojowego Legionów Polskich

103. rocznicę chrztu bojowego Legionów Polskich – bitwy pod Czarkowami, obchodzono 24 września w miejscu historycznego wydarzenia przy Pomniku Zwycięstwa Legionów w Czarkowach w gminie Nowy Korczyn. Zorganizowały je parafia, lokalny samorząd i Gminny Ośrodek Kultury w Nowym Korczynie.

Obchody rozpoczęła Msza św. polowa, której przewodniczył ks. dziekan Marek Małczęć, z udziałem delegacji związków kombatanckich, służb mundurowych, władz samorządowych, szkół, mieszkańców gminy.

Jak podkreśla Lidia Płonka, prezes Towarzystwa Miłośników Ziemi Korczyńskiej, pamięć o czynie legionowym to „duma regionu”. Przypomina, że bitwa, zwana korczyńską rozegrała się między 16 a 23 września 1914 roku. Wówczas Legiony Józefa Piłsudskiego przeszły chrzest bojowy biorąc udział w walce z oddziałami rosyjskimi.

Po tym wydarzeniu Czarkowy w woj. świętokrzyskim otrzymały miano miejsca chrztu bojowego oddziałów Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego. Bitwy i potyczki toczyły się w pasie miejscowości: Winiary, Stary Korczyn, Szczytniki, Czarkowy, z wielokrotnie silniejszymi liczebnie Rosjanami.

23 września 1914 r. pod Czarkowami legioniści odnieśli spektakularne zwycięstwo, które zmobilizowało ich do kolejnych walk o niepodległą Polskę. W okolicznych walkach uczestniczyła większość późniejszych najwyższych dowódców Wojska Polskiego II Rzeczpospolitej, m.in. Józef Piłsudski, Edward Rydz Śmigły, Michał Rola-Żymierski oraz prawie stu przyszłych generałów Wojska Polskiego.

Z poległych 22 legionistów w bojach operacji korczyńskiej, 17 pochowano na cmentarzu wojennym w Gręboszowie. Pozostali spoczęli na cmentarzach w Krakowie, Opatowcu, Uciskowie i Czarkowach.

To wydarzenie stało się przesłaniem do powstania tu pomnika legionów, którego protektorem był sam marszałek Piłsudski. 12 lutego1928 r. powstał w Pińczowie Komitet Budowy Pomnika Zwycięstwa pod Czarkowami. Odsłonięto go w 14. rocznicę boju – 23 września 1928 r. w obecności prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego. Obelisk został zniszczony w 1945 r. przez sowietów w trakcie ofensywy styczniowej – orzeł w koronie na szczycie kilkumetrowego postumentu, został wysadzony w powietrze.

„W latach 90. został on odbudowany na podstawie pierwotnego projektu. Nad jego rekonstrukcją czuwał Komitet Odbudowy Pomnika zrzeszający działaczy społecznych z Kazimierzy Wielkiej, Nowego Korczyna, Pińczowa i Opatowca. Komitetowi przewodniczył Józef Cabaj, kapitan Wojska Polskiego i pedagog ze Starego Korczyna” – opowiada Jan Dubaj ze Stowarzyszenia Ochrony Dziedzictwa Narodowego.

We wczorajszych uroczystościach wzięła udział córka kapitana Józefa Cabaja, Beata Cabaj-Świech.

Miejsce wokół pomnika – plac o powierzchni kilkudziesięciu metrów kwadratowych, stało się cmentarzem wojennym, na którym pochowano15 żołnierzy I Brygady Legionów, poległych w 1914 oraz 44. żołnierzy Września 1939 roku z 11 Pułku Piechoty z Tarnowskich Gór. Spoczywa tu także oficer AK, podporucznik Józef Lenczewski z oddziału „Skok”, który zginął w lipcu 1944 r. w Opatowcu.