Częstochowa: ks. prof. Szymonik o muzyce w nauczaniu papieża Benedykta XVI

„Muzyka w nauczaniu Benedykta XVI”, to temat spotkania, które odbyło się 8 października w zrewitalizowanym obiekcie poklasztornym przy ul. Krakowskiej w Częstochowie, w ramach cyklu „kulturalne czwartki”. Gościem spotkania zorganizowanego przez parafię św. Zygmunta i Duszpasterstwo Środowisk Twórczych archidiecezji częstochowskiej był ks. prof. Kazimierz Szymonik, dyrygent, muzykolog i pedagog.

„Kultura to uszlachetnianie ludzkiego umysłu. Religia jest pierwszym przejawem kultury. Piękno to przymiot samego Stwórcy” – powiedział ks. Szymonik i dodał, że w dzisiejszych czasach niknie sprzed oczu świat natury i grozi nie kontrolowany wybuch kultury technicznej. „Dzięki kulturze człowiek żyje życiem ludzkim, bez kultury byłby robotem” – kontynuował prelegent.

Nawiązując o myśli Karola Wojtyły ks. Szymonik podkreślił, że „kultura jest tym, dzięki czemu człowiek jest bardziej człowiekiem. Kultura ma za cel realizację osoby we wszystkich jej wymiarach. Człowiek żyje prawdą, dobrem i pięknem”.

Prelegent przypomniał słowa Jana Pawła II wypowiedziane do młodzieży w Gnieźnie 3 czerwca 1979 r.: „Kultura jest wyrazem człowieka. Jest potwierdzeniem człowieczeństwa. Człowiek ją tworzy — i człowiek przez nią tworzy siebie. Tworzy siebie wewnętrznym wysiłkiem ducha: myśli, woli, serca. I równocześnie człowiek tworzy kulturę we wspólnocie z innymi. Kultura jest wyrazem międzyludzkiej komunikacji, współmyślenia i współdziałania ludzi”.

Omawiając główne tezy teologii muzyki kościelnej w ujęciu Josepha Ratzingera – Benedykta XVI ks. Szymonik odniósł się do niektórych publikacji wielkiego teologa, a mianowicie do „Ducha liturgii”, „Nowej pieśni dla Pana” i „Raportu o stanie wiary”. „Dla Benedykta XVI muzyka znajduje swoje źródła w doświadczeniu miłości, doświadczeniu smutku i w spotkaniu z tym, co Boże”.

„Kluczem do zrozumienia piękna muzyki jest antropologia, człowiek wychowany na Chrystusie. Muzyka jest potwierdzeniem chrześcijańskiej wizji człowieka” – zauważył ks. Szymonik.

Prelegent przypomniał słowa Benedykta XVI, wypowiedziane przy odbieraniu tytuł doktora honoris causa Akademii Muzycznej w Krakowie i Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II: „ W ramach najróżniejszych kultur i religii obecna jest wielka literatura, świetna architektura, malarstwo i wspaniałe rzeźby. I wszędzie jest także muzyka. A jednak w żadnym innym środowisku kulturalnym nie ma muzyki o wielkości dorównującej tej, która zrodziła się w kontekście wiary chrześcijańskiej: od Palestriny do Bacha, Haendla, aż po Mozarta, Beethovena i Brucknera. Muzyka zachodnia jest czymś wyjątkowym, nie mającym sobie równych w innych kulturach. To powinno skłonić nas do zastanowienia. (…)Muzyka zachodnia wykracza daleko poza dziedzinę religijną i kościelną. A jednak swoje najgłębsze źródło znajduje w liturgii, w spotkaniu z Bogiem”.

„Psałterz stał się modlitewnikiem rodzącego się Kościoła. Teolog, który nie kocha piękna, poezji, sztuki może być niebezpieczny, bo nie dostrzega wartości nadprzyrodzonych i tak naprawdę nie jest teologiem, bo piękno sięga samego Stwórcy” – kontynuował prelegent przypominając nauczanie Benedykta XVI.

Ks. Szymonik podkreślił również, że w myśli teologicznej Benedykta XVI „muzyka ludowa to żyzna gleba, to muzyka wspólnoty”. – Muzyka ludowa wyrasta z doświadczenia egzystencji, wyraża prawdę – przypomniał prelegent.

„Muzyka nas definiuje. Muzyka nas określa. Jeśli Kościół ma nadal nawracać, czyli uczłowieczać świat, nie może wyrzucać piękna z liturgii”. – podsumował ks. Szymonik. Mówiąc o roli muzyki w liturgii wskazał na wychowanie duchowieństwa w tym zakresie i budowanie wrażliwości.

Spotkanie poprowadził ks. dr Mikołaj Węgrzyn – duszpasterz środowisk twórczych.

Ks. prof. dr Kazimierz Szymonik jest profesorem Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, gdzie pełni funkcję Kierownika Specjalności Muzyka Kościelna. Wykłada również w Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego, od 1992 na stanowisku Kierownika Katedry Wykonawstwa Muzyki Religijnej, a od 1999 jako Kurator Sekcji Muzykologii. W latach 1995–98 był profesorem Akademii Muzycznej w Bydgoszczy. W latach 1998–2005 był Kierownikiem Specjalności Muzyka Kościelna Akademii Muzycznej w Krakowie. Współpracuje z Wyższym Seminarium Duchownym w Częstochowie jako wykładowca retoryki.