Częstochowa: sympozjum katechetyczne nt. 1050. rocznicy chrztu Polski

1050. rocznica chrztu Polski w aspekcie historycznym i teologicznym – to główna tematyka sympozjum katechetycznego, które odbyło się 24 października w Auli im. Jana Pawła II w Wyższym Seminarium Duchownym w Częstochowie. W sympozjum wzięli udział m.in. katecheci z archidiecezji częstochowskiej i studenci Wyższego Instytutu Teologicznego w Częstochowie.

Organizatorami sympozjum byli: Referat katechetyczny Kurii Metropolitalnej w Częstochowie, Wyższy Instytut Teologiczny w Częstochowie, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Rzeszowski (Zakład Historii Nowożytnej), Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II (Pracownia Dziejów Mniejszości Narodowych w Europie Środkowej i Wschodniej).

Aspekt historyczny rocznicy Chrztu Polski zaprezentowali: ks. dr Roman Ceglarek, wykładowca Wyższego Instytutu Teologicznego i Wyższego Seminarium Duchownego w Częstochowie, ks. dr hab. Sławomir Zabraniak z Uniwersytetu Rzeszowskiego, dr hab. Sabina Bober z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz ks. dr Jacek Kapuściński, wykładowca Wyższego Instytutu Teologicznego i Wyższego Seminarium Duchownego w Częstochowie.

Mówiąc o „nauczaniu katechetycznym w średniowiecznej Europie przed chrztem Polski” ks. dr Roman Ceglarek podkreślił m. in., że „w średniowieczu utworzył się nowy model przygotowania do chrztu”. – Wpływ na to miała myśl św. Augustyna z Canterbury, św. Bonifacego z Wessex oraz nauczanie św. Cyryla i św. Metodego – mówił ks. Ceglarek i zaznaczył, że „św. Metody wprowadził do nauczania katechumenów języki własne plemion słowiańskich”.

„Ważne miejsce odgrywał katechumenat rodzinny. Rodzina była najważniejszym miejscem wychowania religijnego. W rodzinie odbywało się nauczanie modlitw, wychowanie do życia pobożnego i cnotliwego, przygotowanie do sakramentów i powtarzanie nauczania niedzielnego” – kontynuował ks. Ceglarek.

Prelegent omawiając nauczanie religijne dorosłych przypomniał, że ważną rolę odegrał dokument karoliński „Admonitio generalis” z 789 r., który nakazywał duchownym głoszenie kazań w niedziele im święta, nauczanie w języku pospolitym oraz przemawianie w sposób zrozumiały dla prostego odbiorcy.

Ks. Ceglarek podkreślił, że w średniowieczu stosowano dwie metody katechetyczne: wyjaśniającą polegającą na objaśnianiu prawd wiary poprzez odwołanie się do Pisma Świętego, pism Ojców Kościoła i żywotów świętych oraz poglądową, która była „ilustrowaniem rzeczywistości religijnej” poprzez malowidła, obrazy, figury, ołtarze, witraże, przedstawienia religijne, biblię pauperum, pytania i odpowiedzi oraz memoryzację.

Następnie ks. dr hab. Sławomir Zabraniak omawiając temat „Chrzest Mieszka I w relacjach średniowiecznych roczników i kronik polskich” podkreślił, że „chrzest Mieszka oznaczał nowy porządek, przyjęcie uniwersalnego systemu wartości, możliwość tworzenia struktur społecznych oraz wielki dorobek kultury”. – Polska została włączona do pierwszej zjednoczonej Europy karolińskiej. Polska zyskała podmiotowość polityki – mówił ks. Zabraniak.

Prelegent mówiąc o przekazie średniowiecznych kronik i roczników na temat chrztu Mieszka odwołał się do tzw. tablic paschalnych, Kroniki Galla Anonima, Kroniki Wincentego Kadłubka, Kroniki polsko-śląskiej (Lechitów) oraz Roczników Królestwa Polskiego Jana Długosza. – Zapis rozwijał się rozszerzał. Widzimy jasno w tych dokumentach, że utożsamiano chrzest władcy z chrztem kraju. Dostrzegamy również świadomość historyczną autorów kronik – zaznaczył prelegent.

Natomiast „obchody milenijne w Polsce w 1966 r.” przybliżyli: dr hab. Sabina Bober z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i ks. dr Jacek Kapuściński, wykładowca Wyższego Instytutu Teologicznego i Wyższego Seminarium Duchownego w Częstochowie.

Dr hab. Sabina Bober omawiając obchody milenijne w Polsce ukazała znaczenie Wielkiej Nowenny i rolę jaką odegrał kard. Stefan Wyszyński. – Wielka Nowenna to czas odnowy i nawrócenia. To wielka manifestacja religijna pokazująca fiasko polityki wyznaniowej władz komunistycznych – mówiła Bober.

„Peregrynacja obrazu jasnogórskiego wywołała zakłopotanie władz państwowych, stąd w 1966 r. mieliśmy do czynienia ze swoistym kontratakiem państwa komunistycznego, które zorganizowało własne obchody tysiąclecia państwa” – kontynuowała prelegentka i dodając, że „Wielka Nowenna i obchody milenijne wzbudziły świadomość narodową i odnowę moralną narodu”.

Ks. dr Jacek Kapuściński przybliżył „obchody milenijne na Jasnej Górze w dniach 2 – 4 maja 1966 r.” – To było w PRL wydarzenie religijne o niespotykanej skale. – mówił ks. Kapuściński, który przypomniał również o trudnościach z przyjazdem Pawła VI do Polski, które spowodował brak zgody władz komunistycznych.

Aspekt teologiczny 1050. rocznicy chrztu Polski zaprezentowali: ks. dr Tomasz Nawracała z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ks. dr Łukasz Laskowski wykładowca Wyższego Instytutu Teologicznego i Wyższego Seminarium Duchownego w Częstochowie, ks. dr hab. Paweł Maciaszek wykładowca Wyższego Instytutu Teologicznego i Wyższego Seminarium Duchownego w Częstochowie oraz ks. dr Mariusz Terka, wykładowca Wyższego Instytutu Teologicznego w Częstochowie.

Ks. dr Tomasz Nawracała ukazał „chrzest i bierzmowanie jako sakramenty daru Ducha Świętego” i podkreślił, że „o Duchu Świętym jest niewiele w nauczaniu i katechezie”. – Łatwiej mówi się o Jego darach, niż o samej Osobie Ducha Świętego – podkreślił ks. Nawracała i wskazał na związek sakramentu chrztu i sakramentu bierzmowania.

„Sakrament bierzmowania jako nowy sakrament jest złączony z egzystencją człowieka. Bierzmowanie formuje człowieka do misji, jaką spełnia Kościół.” – kontynuował prelegent i dodał, że „praktycznie nie mówi się, że ze wspólnoty bierzmowanych powinny rodzić się powołania kapłańskie. Powinien być w bierzmowanym człowieku wewnętrzny imperatyw do prowadzenia życia duchowego”.

Następnie ks. dr Łukasz Laskowski zaprezentował temat „Duch i duchy w sakramencie chrztu świętego – niektóre aspekty teologii biblijnej”, natomiast ks. dr hab. Paweł Maciaszek ukazał „chrzest w nauczaniu katechetycznym jako pomoc w świadomym uczestnictwie we Mszy św.”.

„Przy każdym temacie katechezy należy czynić odniesienie do liturgii” – mówił ks. Maciaszek i podkreślił, że „chrzest stawia wymagania, natomiast liturgia uzdalnia do ich wykonania”.

Na zakończenie sympozjum ks. dr Mariusz Terka przybliżył temat „Katecheta jako przewodnik w wierze. Przygotowanie do chrztu w świetle pism katechetycznych św. Augustyna”. – Katechumenat u św. Augustyna jest pojęty jako „ukształtowanie serca”. – mówił ks. Terka i dodał, że świetle pism biskupa Hippony „bycie katechetą to służba Boża. Katecheta nie głosi własnej nauki, ale dzieli się zasobami Pana”.

„Katechumenat to troska o zbawienie innych ludzi. Bycie katechetą dla św. Augustyna oznacza wzięcie odpowiedzialności za właściwe życie swojego ucznia. Przekaz wiary powinien być uzupełniony przez osobiste świadectwo nauczyciela, którego winna charakteryzować miłość do ucznia” – kontynuował prelegent.

„Biskup Hippony uczy, że istotą przekazu katechetycznego jest konieczność odnalezienia i prostowania rozmaitych błędnych przekonań” – podsumował ks. Terka.

Uczestnicy sympozjum zapoznali się również z multimedialną katechezą, którą zaprezentował Sebastian Wasiołka z Young Digital Planet w Warszawie.

W rozmowie z KAI ks. dr Roman Ceglarek Wikariusz Biskupi do spraw Przekazu Wiary, Nauczania i Wychowania Katolickiego i dyrektor Referatu katechetycznego Kurii Metropolitalnej w Częstochowie podkreślił, że „przyjęty na ten rok program pt. „Nowe życie w Chrystusie” bazuje na trzech filarach: sakrament chrztu, nowy człowiek i duchowość chrzcielna”. – Jego realizacja ma pomóc na nowo odkryć łaskę chrztu, by żyć nią w codzienności. Jest to ściśle związane z obchodami 1050. rocznicy Chrztu Polski. Będzie to czas nie tylko wspominania wydarzenia historycznego, które miało miejsce w 966 r. i zapoczątkowało dzieje Kościoła na ziemiach polskich, a także zaistnienie państwowości Polski, lecz również refleksji nad konsekwencjami tego faktu dla teraźniejszości i przyszłości – podkreślił ks. Ceglarek.