Częstochowa: zniszczono zabytkowy cmentarz żydowski

Antysemickie graffiti na 100 zabytkowych macewach odkryła straż miejska w Częstochowie. To prawdopodobnie największe od wielu lat zniszczenie nekropolii w Europie. Zdewastowany cmentarz jest cennym zabytkiem z końca XVIII w.

Antysemickie graffiti na 100 zabytkowych macewach odkryła przedwczoraj, 7 sierpnia, straż miejska w Częstochowie. To prawdopodobnie największe od wielu lat zniszczenie nekropolii w Europie. Zdewastowany cmentarz jest cennym zabytkiem z końca XVIII w.

Nieznani sprawcy zniszczyli nagrobki malując na nich czarnym sprayem antysemickie napisy, powieszone Gwiazdy Dawida, swastyki i znaki celtyckie. Straż miejska poinformowała o zdarzeniu Urząd Miasta – właściciela gruntu. Dziś informacja dotarła do Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP. Jutro prawdopodobnie naczelny rabin Polski Michael Schudrich spotka się z prezydentem Częstochowy, w celu ustalenia, w jaki sposób oczyścić macewy i uporządkować cmentarz. Dokonana dewastacja jest prawdopodobnie największym zniszczeniem nekropolii w Europie od wielu lat.

Mimo oględzin cmentarza i obecności psa tropiącego postępowanie prowadzone przez sekcję kryminalną częstochowskiej policji nie przyniosło jak na razie rezultatów. Nieznana jest też dokładna data zniszczenia – przypuszczalnie miało ono miejsce w ciągu ostatnich 2 miesięcy.

Jak podaje portal internetowy www.kirkuty.xip.pl, cmentarz żydowski przy ul. Złotej w Częstochowie założony został w 1799 r. (inne źródła podają rok 1780). Znajduje się on na prawym brzegu Warty, ma powierzchnię 8,5 hektara. Częstochowska nekropolia należy do największych w kraju, liczy około 4.500 grobów. Najstarszy ocalały nagrobek pochodzi z początku XIX wieku. Na części nagrobków są jeszcze ślady oryginalnych polichromii. Ohel zmarłego w 1920 roku cadyka Justmana jest corocznie odwiedzany przez chasydów z całego świata. Podczas II wojny światowej teren cmentarza był miejscem egzekucji częstochowskich Żydów – ich szczątki złożono w zbiorowej mogile. Ostatni legalny pogrzeb odbył się w 1970 roku, jednak potajemnych pochówków dokonywano jeszcze przez kolejne trzy lata.

Początki częstochowskiej gminy żydowskiej sięgają 1700 r., z którego to pochodzą wzmianki o zamieszkaniu na terenie miasta kilkunastu rodzin żydowskich. Większość z nich trudniła się tkactwem i handlem. Około 1765 roku przystąpiono do budowy pierwszej częstochowskiej synagogi. Jak wynika ze źródeł historycznych, Żydzi dobrze zaaklimatyzowali się w Częstochowie. Brali udział w życiu kulturalnym i społecznym miasta, uczestniczyli również we wszystkich niepodległościowych poczynaniach i zrywach miejscowej ludności. Głośna była na przykład sprawa dyrektora żydowskiego gimnazjum Daniela Neufelda, aresztowanego w 1863 roku i wywieziono na Sybir za działania niepodległościowe. Zorganizował on w budynku swojego gimnazjum zebranie działaczy niepodległościowych oraz sprzeciwiał się wprowadzeniu do gimnazjum języka rosyjskiego jako języka wykładowego.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości okazało się, że częstochowscy Żydzi przez kilkadziesiąt lat przechowywali z największym pietyzmem polskie sztandary wojskowe, pochodzące sprzed zaborów. Ukryto je w synagodze jako zasłony do rodałów.

Wielu Żydów działało w instytucjach miejskich, w stowarzyszeniach i organizacjach społecznych, również w chrześcijańskich. Wspomnieć należy o wielkiej ich aktywności na polu kultury, byli oni znaczącymi wydawcami i drukarzami jak również animatorami życia kulturalnego Częstochowy. Przez wiele lat w mieście działał ogródek, teatr – kawiarnia rodziny Kolbergów.