Drukuj Powrót do artykułu

Czym się różnią prawosławne święta od katolickich?

07 stycznia 2004 | 14:52 | Artur Stelmasiak //mr Ⓒ Ⓟ

W cerkwiach nie ma żłóbka, jest za to Ikona Narodzenia Chrystusa, przed którą wierni się modlą, kłaniają i całują ją. Kontemplacja bożonarodzeniowej ikony, pomaga wiernym odczytać teologiczne przesłanie świąt Bożego Narodzenia.

Rozpoczęły się prawosławne Święta Bożego Narodzenia. W świątyniach obrządku wschodniego pierwszy dzień świąt rozpoczął się Świętą Liturgią o godz. 2-4 nad ranem.

*Różnice kalendarzy*
Dzieci i młodzież wyznania prawosławnego na Białostocczyźnie są zwalniane z zajęć w szkole. – Miałam zawsze podwójne święta – mówi z uśmiechem Ewelina z Bielska Podlaskiego – wolne podczas świąt katolickich oraz naszych świąt prawosławnych.
Podlascy nauczyciele podczas prawosławnych świąt starają się tak organizować zajęcia szkolne, aby zwolniona młodzież nie miała zbytnich zaległości. W niektórych częściach białostocczyzny, gdzie przeważają wierni kościoła prawosławnego w szkołach w ogóle nie ma zajęć. Niektóre z tych szkół już w prawosławną Wigilię mają wolne lub skrócone lekcje. Na przykład w Hajnówce, gdzie jest przewaga dzieci wyznania prawosławnego, prawie wszystkie placówki oświatowe (przedszkola, podstawówki, gimnazja i licea) są nieczynne.
Trudniejszą sytuację mają ludzie pracujący.- Pracuje w hurtowni spożywczej, która jest czynna prawie non stop, więc ja zastępuje koleżanki katoliczki podczas świat katolickich, a one zastępują mnie podczas świąt prawosławnych – podkreśla Irena z Bielska Podlaskiego.
Problem ze spędzeniem świąt z rodziną mają prawosławni, którzy zamieszkują inne tereny Polski, albo np. studenci studiujący w miastach na zachodzie kraju. W wielu miastach centralnej i zachodniej Polski, prawosławne Boże Narodzenie jest obchodzone razem z katolickim świętem, według kalendarza gregoriańskiego (np. w Warszawie święta są obchodzone podwójne).
Obowiązujący w Kościele Prawosławnym *kalendarz juliański* został zreformowany przez Aloysiusa Lillusa, według zaleceń soboru w Trydencie, ponieważ powstały trudności z ustaleniem daty świąt wielkanocnych. Kalendarz gregoriański został wprowadzony bullą papieża Innocentego XII 'Inter Gravissimas’ 24 lutego 1582. Obowiązuje on od 4 października 1582, kiedy to datę zmieniono na 15 października, opuszczając 11 dni.
Kalendarz gregoriański obowiązywał w krajach katolickich, w tym i Polsce, od 1582; w krajach protestanckich (Anglia, Szwecja, Holandia) wprowadzono go w XVIII wieku, a w krajach Europy Wschodniej i Bałkańskiej oraz Turcji – na początku XX wieku.

*Ikona zamiast szopki*
W cerkwiach nie ma żłóbka, jest natomiast wystawiona do adoracji Ikona Bożego Narodzenia. „Cerkiew nie zna tradycji figuratywnego przedstawiania postaci, tzn. rzeźb. Ikona dla prawosławnych to coś więcej niż obraz. W niej opowiedziana jest cała historia święta. Dlatego wieczorem i w nocy ikona jest wystawiana na środek świątyni do adoracji.
W katolickich kościołach na święta Bożego Narodzenia są ustawiane szopki, które ukazują wiernym ewangeliczną scenę narodzin Chrystusa. Natomiast w Cerkwi na święta jest wystawiana ikona Narodzenia Chrystusa, przed którą wierni oddają pokłony i całują ją. Cerkiew nie zna tradycji figuratywnego przedstawiania postaci, tzn. rzeźb. W prawosławiu, kult i teologia ikon jest bardzo rozwinięta. Według wschodniej tradycji ikony są kontynuacją objawienia. Na ikony nie tylko należy patrzeć, ale przede wszystkim oddawać i cześć oraz odczytać jej symbolikę. Każde z dwunastu prawosławnych świąt ma swoją ikonę.
Na tradycyjnej ikonie Bożego Narodzenia, Dzieciątko Jezus jest bardzo małe. Jest to nawiązanie do ewangelicznej przypowieści o ziarnku gorczycy. Narodzony Chrystus zawsze przedstawiony jest w centralnej części ikony. Natomiast Matka Boża jest nieproporcjonalnie większa od pozostałych postaci oraz znajduje się tuż obok maleńkiego Jezusa. W prawej dolnej części znajduje się przygnębiony Józef, słuchający jakiejś postaci. Teologia ikony mówi nam, że Józef nie może do końca uwierzyć w to, co się stało, że Mesjasz przychodzi na świat w tak skromnych warunkach.
Ikona Bożego Narodzenia jest jaskrawym przeciwieństwem wyobrażeń do jakich przyzwyczailiśmy się w sztuce Zachodu. Na ikonie nie ma bajkowego Betlejem, jaśniejącego w świetle bożonarodzeniowej gwiazdy, lecz poszarpana skalista góra, która symbolizuje trudny, nieprzychylny świat od czasu wygnania człowieka z Raju. Główną postacią ikony jest Maria, która prawosławni nazywają Theotokos: Bożą Rodzicielką lub Matką Boga.
Na ikonach Bożego Narodzenia przedstawiane są także chóry anielskie, pasterze i Mędrcy ze Wschodu. Pasterze symbolizują naród żydowski, którzy zostali wybrani, aby oddać pokłon Panu w imieniu całego Izraela. Natomiast magowie reprezentują świat pogański.

*Prawosławie i święta*
Boże Narodzenie jest w prawosławiu jednym z 12 tzw. „wielkich świąt”, a także jednym z czterech spośród nich, które jest poprzedzone postem. W sam dzień Wigilii święta Narodzenia Chrystusa obowiązuje ścisły post. Przez cały dzień nic się nie je, aż do wieczerzy wigilijnej, która również ma charakter postny.
Na wsiach do dziś pierwszą potrawą, którą się spożywa jest szary kisiel z płatków owsianych. Nieodzownym posiłkiem wigilijnej wieczerzy jest kutia, sporządzona z pszenicy, miodu, maku i bakalii.
Przy świątecznym stole prawosławni zamiast opłatka spożywają prosforę – chleb eucharystyczny. Jest to niewielka bułeczka przypominająca kształtem maleńką babkę, na której są odciśnięte wizerunki Chrystusa. Każda z dwóch stron prosfory symbolizuje dwie natury Chrystusa: boską i ludzką. Nabożeństwa w pierwszy dzień świąt rozpoczynają się tuż po północy tzw. Wieczornym Czuwaniem. Główna Liturgia rozpoczyna się ok. godz. 2-4 nad ranem i trwa ponad dwie godziny.
*Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny* liczy ok. 600 tys. wiernych skupionych w 250 parafiach rozrzuconych po całej Polsce. W ostatnich kilkunastu latach odrodziło się wiele ośrodków prawosławia na Podkarpaciu i Lubelszczyźnie, co związane jest przede wszystkim z powrotami w strony rodzinne Ukraińców i Łemków wysiedlonych po wojnie w ramach Akcji „Wisła”. Z tych samych powodów kurczą się prawosławne diaspory na terenach zachodniej Polski. Ostoją polskiego prawosławia jest nadal ludność zamieszkująca wschodnią Białostocczyznę i identyfikująca się najczęściej z narodowością białoruską. Szacuje się, że na Białostocczyźnie mieszka blisko 70 proc. wszystkich wyznawców prawosławia w Polsce.
Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny posiada ponad 400 świątyń, w tym sześć – w Warszawie, Białymstoku, Lublinie, Łodzi, Sanoku i Wrocławiu o charakterze katedralnym tzw. Sobory. Istnieje sześć diecezji – warszawsko-bielska, białostocko-gdańska, lubelsko-chełmińska, przemysko-sądecka, łódzko-poznańska i wrocławsko-szczecińska.

Drogi Czytelniku,
cieszymy się, że odwiedzasz nasz portal. Jesteśmy tu dla Ciebie!
Każdego dnia publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednak bez Twojej pomocy sprostanie temu zadaniu będzie coraz trudniejsze.
Dlatego prosimy Cię o wsparcie portalu eKAI.pl za pośrednictwem serwisu Patronite.
Dzięki Tobie będziemy mogli realizować naszą misję. Więcej informacji znajdziesz tutaj.
Wersja do druku
Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Możesz określić warunki przechowywania cookies na Twoim urządzeniu za pomocą ustawień przeglądarki internetowej.
Administratorem danych osobowych użytkowników Serwisu jest Katolicka Agencja Informacyjna sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (KAI). Dane osobowe przetwarzamy m.in. w celu wykonania umowy pomiędzy KAI a użytkownikiem Serwisu, wypełnienia obowiązków prawnych ciążących na Administratorze, a także w celach kontaktowych i marketingowych. Masz prawo dostępu do treści swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, wniesienia sprzeciwu, a także prawo do przenoszenia danych. Szczegóły w naszej Polityce prywatności.