Diecezja gliwicka świętuje 20-lecie istnienia

Dziś mijają dwie dekady odkąd Jan Paweł II utworzył diecezję gliwicką. To jedna z najmniejszych diecezji w kraju. W kościołach duchowieństwo i wierni dziękują za pierwsze 20 lat lokalnego Kościoła.

Diecezja gliwicka obejmuje obszar 2 250 km2, z którego 60,6 proc. należało wcześniej do diecezji opolskiej, a 39,4 proc. do diecezji katowickiej. Nowo utworzona diecezja gliwicka liczyła początkowo 145 parafii, z których 50 należało uprzednio do diecezji katowickiej, a 95 do diecezji opolskiej. Obecnie diecezja liczy 155 parafii. Ponadto na jej terenie znajdują się 3 parafie niepodlegające jurysdykcji biskupa gliwickiego. Oprócz kościołów parafialnych na terenie diecezji istnieje 20 kościołów filialnych, w których sprawuje się regularnie Msze święte, a także 56 kaplic publicznych i półpublicznych.

W 137 parafiach posługę duszpasterską pełnią kapłani diecezjalni. W pozostałych 18 parafiach duszpasterzuje duchowieństwo zakonne z 10 różnych zgromadzeń i zakonów. Do diecezji gliwickiej inkardynowanych jest 370 kapłanów diecezjalnych, w tym 40 emerytów i rencistów. Poza tym rezyduje na terenie diecezji gliwickiej 13 kapłanów diecezjalnych nieinkardynowanych, w tym 9 emerytów i trzech duszpasterzy wojskowych. Średni wiek księży czynnych wynosi 43,2 lat, a emerytów 75,4 lat. Na jednego kapłana diecezjalnego przypada w diecezji gliwickiej średnio 1 995 wiernych. Spośród duchowieństwa diecezjalnego dziewięciu kapłanów pracuje na misjach, w tym dwóch w Peru, po jednym w Czadzie, Togo i w Teksasie w Stanach Zjednoczonych. Trzech księży przebywa na czasowych kontraktach w Czechach, a jeden w Rosji na Sachalinie.

W trosce o zapewnienie Kościołowi gliwickiemu odpowiednio przygotowanych duszpasterzy bp Jan Wieczorek erygował 30 grudnia 1994 roku Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Gliwickiej. Seminarium mieściło się początkowo w Nysie, gdzie studiowali klerycy przed podziałem diecezji, a po jego przenosinach we wrześniu 1997 roku w Opolu. Nowa lokalizacja seminarium związana jest z powstaniem w 1994 roku Uniwersytetu Opolskiego, w którego skład wchodzi Wydział Teologiczny. Alumni WSD studiują na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Opolskiego zgodnie z obowiązującymi przepisami kościelnymi i państwowymi. 30 listopada 2011 r. dekretem Stolicy Apostolskiej zostało erygowane Wyższe Międzydiecezjalne Seminarium dla diecezji opolskiej i gliwickiej z siedzibą w Opolu. W latach 1992-2011 wyświęcono w diecezji gliwickiej 185 kapłanów. Od jesieni 2007 roku funkcjonuje w diecezji Dom Kapłana – dom dla księży emerytów.

Według danych z 2010 r. diecezję zamieszkuje 714 855 mieszkańców, w tym 637 584 katolików. Stanowi to około 89 proc. ogółu ludności diecezji.

Specyfiką diecezji są duże parafie miejskie, z których z biegiem lat wyodrębniono mniejsze jednostki administracyjne. Parafii liczących więcej niż 10 000 wiernych jest w diecezji 17, a parafii, w których liczba wiernych nie przekracza tysiąca osób, jest również 17. Średnia liczba wiernych w parafiach diecezji gliwickiej wynosi 4120 osób.

Na przestrzeni dwudziestu lat erygowano 8 nowych samodzielnych parafii. Wybudowano 18 nowych kościołów. Wiele z nich zostało już poświęconych, w innych trwają prace wykończeniowe. Obecnie budowane są 3 nowe kościoły. Kolejne 2 nowe projekty czekają na uzyskanie stosownych pozwoleń.

Na terenie diecezji gliwickiej znajdują się dwa kanonicznie ustanowione sanktuaria maryjne. W południowej części diecezji, w Rudach, czczony jest od wielu wieków Cudowny Obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, która odbiera cześć, jako Pokorna Pani z Rud. Biskup gliwicki dekretem z dnia 28 maja 1995 roku podniósł kościół Wniebowzięcia NMP do rangi Diecezjalnego Sanktuarium Matki Boskiej Rudzkiej. 1 lutego 2008 r. Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów nadała sanktuarium tytuł Bazyliki Mniejszej. Ogłoszenie nadania tego tytułu odbyło się 14 czerwca 2009 roku. Dekret odczytał ówczesny nuncjusz apostolski abp Józef Kowalczyk.

Drugie sanktuarium diecezjalne znajduje się na północy diecezji w Lubecku. W tutejszym kościele parafialnym otoczony jest wielką czcią słynący cudami wizerunek Matki Boskiej Lubeckiej, będący małą kopią Obrazu Jasnogórskiego. Biskup gliwicki Jan Wieczorek dekretem z dnia 14.08.1994 r. ustanowił kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Lubecku Sanktuarium Matki Boskiej Lubeckiej. W diecezji znajduje się jeszcze pięć miejsc szczególnego kultu Matki Boskiej: w Bytomiu, Gliwicach, Miasteczku Śląskim, Zabrzu Mikulczycach i Zbrosławicach.

Na terenie diecezji funkcjonują trzy domy rekolekcyjne. Do szczególnie pięknych należy Dom Rekolekcyjno – Formacyjny w Pławniowicach, który mieści się w Zespole Pałacowo – Parkowym. Diecezja posiada także dom rekolekcyjny w Zabrzu Biskupicach (były klasztor sióstr Wincentego a Paolo z fundacji rodziny Ballestrem) oraz nowy dom rekolekcyjny Liturgicznej Służby Ołtarza w Nędzy w otulinie Parku Krajobrazowego Cysterskich Kompozycji Krajobrazowych Rud Wielkich.
Jedną z najmłodszych instytucji diecezjalnych jest Sąd Biskupi Diecezji Gliwickiej, erygowany dekretem biskupa gliwickiego Jana Wieczorka 1 października 2007 r. i działający jako I instancja dla diecezji.

Instytucjonalną działalność charytatywną w diecezji gliwickiej realizuje Caritas Diecezji Gliwickiej, która została powołana do życia dekretem Biskupa Gliwickiego z dnia 9 lipca 1992 roku. Caritas Diecezji Gliwickiej prowadzi stacje opieki, gabinety rehabilitacyjne, ośrodki dla niepełnosprawnych, warsztaty terapii zajęciowej, świetlice dla dzieci i młodzieży, dom pomocy społecznej, kuchnie dla ubogich, a także dofinansowuje wypoczynek dla dzieci i młodzieży.
Dzięki inicjatywie i przy ogromnym zaangażowaniu ś.p. ks. biskupa Czesława Domina, w latach 1990-94 powstał na ziemi lublinieckiej w Rusinowicach Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjny dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej pw. św. Rafała Archanioła. Rozpoczął on swoją działalność 12.06.1994 roku. Poświęcenia dokonał nuncjusz apostolski ks. abp Józef Kowalczyk. Do lipca 2011 roku ośrodek w Rusinowicach gościł na 280 turnusach 17 938 dzieci i młodzieży i prawie tyleż samo rodziców i opiekunów (łącznie 35 214 osób).

W trosce o właściwy kształt muzyki w parafiach nowo powstałej diecezji gliwickiej, bp Jan Wieczorek dekretem z dnia 1.10.1996 r. powołał do istnienia Studium Muzyki Kościelnej w Gliwicach, jako Filię Studium Muzyki Kościelnej w Opolu przy Wydziale Teologicznym UO, przydzielając osobne pomieszczenia w budynku kurii diecezjalnej. Po 10 latach, dekretem z 30 listopada 2006 r. biskup gliwicki erygował samodzielne statutowo Studium Muzyki Kościelnej w Gliwicach. Do obecnej chwili dyplom SMK w Gliwicach otrzymało 62 absolwentów.

Biskup diecezji dekretem z dnia 20 sierpnia 2002 r. powołał do istnienia drugą instytucję kształcącą muzyków kościelnych – Diecezjalną Szkołę Organistowską II stopnia na prawach szkoły niepublicznej. Szkoła Organistowska decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 6 kwietnia 2005 r. otrzymała uprawnienia szkoły publicznej. Obie instytucje diecezjalne kształcące przyszłych muzyków kościelnych organizują każdego roku kursy psałterzystów, które w siedmiu edycjach ukończyło ponad 160 osób.

Na terenie diecezji działa Katolickie Centrum Edukacji Młodzieży KANA. Jest ono pozarządową organizacją oświatową, które otrzymało osobowość prawną na podstawie Rozporządzenia Ministra – Szefa Urzędu Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 1995 roku. Działając od 1994 roku realizuje swoje cele statutowe podnosząc kwalifikacje zawodowe wielu tysięcy młodych ludzi, których nie stać na odpłatne szkolenia. Oferta skierowana do młodzieży obejmuje szkolenia informatyczne i językowe. Dla nauczycieli gliwicka KANA realizuje szkolenia z zakresu technologii informacyjnej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz innych programów Unii Europejskiej. Wiele pożytecznych inicjatyw skierowanych jest także do osób bezrobotnych.

12.04.1993 roku pod nazwą Radio Puls rozpoczęła nadawanie rozgłośnia diecezji gliwickiej. Pierwszą audycję wyemitowano w drugi dzień uroczystości Wielkiej Nocy. Radio od początku swego istnienia spełnia ewangeliczną misję głoszenia radosnej nowiny, wyzwalania optymizmu, energii i mocy. Ważnym momentem w historii radia było jego włączenie w struktury sieci katolickich rozgłośni, która od 1998 roku rozpoczęła nadawanie pod nazwą Radio Plus. Wiązało się to ze zmianą nazwy gliwickiej rozgłośni. 1.01.1999 roku oficjalnie zmieniono nazwę na Radio Plus Gliwice. Od 2009 roku – wraz z poszerzeniem zasięgu nadawania – rozgłośnia przyjęła nazwę Radio Plus Śląsk. Anteny nadawcze rozgłośni pozwalają na emisję sygnału do mieszkańców diecezji gliwickiej i byłego województwa katowickiego.

Gliwicka edycja „Gościa Niedzielnego”, której tysięczne wydanie ukazało się w maju 2011 roku, dokumentuje wydarzenia związane z działalnością duszpasterską w diecezji. Każdego tygodnia ukazuje się ośmiostronicowy dodatek do ogólnopolskiej edycji, który drukowany jest w 12 tys. egzemplarzy.
Wielkim wydarzeniem dla diecezji gliwickiej, a także dla całej metropolii katowickiej, był pobyt Ojca Świętego Jana Pawła II w dniu 17 czerwca 1999 r. w Gliwicach, w ramach wizyty apostolskiej w Polsce. Dostojny Gość zmożony chorobą nie mógł przybyć do Gliwic 15 czerwca, obecny był za to przez krótki czas dwa dni później. Słowa Ojca Świętego: „Ma przyjechać – nie przyjeżdżo, nie ma przyjechać – przyjeżdżo”, obiegły echem cały kraj. Dwukrotnie w te dni na gliwickim lotnisku zgromadziła się prawie półmilionowa rzesza pielgrzymów. Cudowną mobilizację wiernych nazwano w mediach „cudem nad Kłodnicą”.

Na pamiątkę tego historycznego wydarzenia wybudowano obok katedry gliwickiej Centrum Edukacyjne im. Jana Pawła II. 15 czerwca 2002 r. ks. biskup Jan Wieczorek poświęcił kamień węgielny pod budowane Centrum. W dokumencie fundacyjnym umieszczono słowa: „Centrum stanowi votum wdzięczności Kościoła gliwickiego za niezapomniane spotkanie modlitewne z udziałem Ojca Świętego Jana Pawła II na gliwickim lotnisku dnia 17 czerwca 1999 roku”. Jego uroczystego otwarcia dokonano 9 października 2003 roku.

Opiekę nad Centrum sprawuje powołana 1 czerwca 2008 roku Fundacja „Silesia pro Europa”. Jej celem jest wspieranie działalności instytucji działających na rzecz społeczności diecezjalnej. Oprócz zarządu i opieki nad obiektami zabytkowymi, materialiami i archiwaliami, fundacja prowadzi i nadzoruje działalność inwestycyjną, propaguje i wspiera kulturę i sztukę chrześcijańską, wspiera edukację dzieci, młodzieży i osób dorosłych oraz prowadzi działalność charytatywną, opiekuńczą i zdrowotną. Obok gmachu Centrum zlokalizowano Bibliotekę Teologiczną, która we wrześniu 2008 roku otrzymała nowe pomieszczenia. Jej poświęcenia dokonał bp Jan Wieczorek 9 kwietnia 2009 roku.

Fundacja zarządza ponadto Pocysterskim Zespołem Klasztorno-Pałacowym w Rudach, którego ruiny zostały przekazane diecezji przez Skarb Państwa aktem notarialnym dnia 7 licpca 1998 r. Od 1998 roku aż po dziś dzień trwa daleko już posunięta odbudowa.

Pocysterski kompleks oferuje miejsce wypoczynku dla pielgrzymów i stanowi zaplecze noclegowe oraz formacyjne dla diecezjalnego sanktuarium Matki Boskiej Pokornej.

Przez blisko 20 lat diecezją gliwicką kierował jej pierwszy ordynariusz bp Jan Wieczorek. W grudniu ubiegłego roku nowym pasterzem gliwickiego Kościoła został mianowany bp Jan Kopiec.