Diecezja kielecka: biskupi przewodniczą liturgii Wielkiego Piątku w niezwykłych świątyniach

Tradycją celebracji Wielkiego Piątku w diecezji kieleckiej jest obecność księży biskupów nie tylko w bazylice katedralnej w Kielcach, ale w świątyniach związanych z kultem męki i grobu Chrystusa, jak Pacanów i Miechów.

Kielczanie będą uczestniczyli w liturgii Wielkiego Piątku w kieleckiej bazylice, pod przewodnictwem biskupa kieleckiego Jana Piotrowskiego. Pasję według św. Jana wykona Chór Bazyliki Katedralnej. Po Komunii św. nastąpi przeniesienie Najświętszego Sakramentu do Grobu Pańskiego i rozpocznie się adoracja, która potrwa przez całą noc.
Bazylika kielecka to jeden z najstarszych kościołów diecezji. Według Jana Długosza, kielecki kościół ufundował 1171 r. biskup krakowski Gedko, a poświęcił być może kolejny z biskupów, bł. Wincenty Kadłubek prawdopodobnie w 1213 r. Kościół był wówczas skromną, kamienną, dwuwieżową budowlą – ze świątyni tej zachowały się niektóre kamienne ciosy oraz resztki ceramicznych płytek. W 1514 r. biskup krakowski Jan Konarski dobudował do prezbiterium piętrową, murowaną zakrystię. Biskup Piotr Myszkowski w 1583 r. wydłużył świątynię ku zachodowi, a w pierwszej poł. XVII w. wzniesiono obecny korpus nawowy.

W 1634 r. gotowy już kościół poświęcił sufragan krakowski bp Tomasz Oborski. W latach 1869-1872 kościół przebudowano w stylu neobarokowym, urządzono kruchtę północną, położono nową posadzkę oraz wystawiono wysoką sygnaturkę. Pracowano pod nadzorem arch. Franciszka Kowalskiego, który zaprojektował również obecną kaplicę Najświętszego Sakramentu. Wnętrze pokryła polichromia, wykonywana sukcesywnie przez grupy wybitnych artystów.
W 1805 r. kościół po raz pierwszy podniesiono do godności katedry, kiedy to ustanowiono diecezję kielecką. Ponownie – i ostatecznie ustanowiono biskupstwo kieleckie w roku 1882.

W 1971 r. podniesiono katedrę kielecką do godności bazyliki mniejszej, a w 1982 uznano ją za ogólnodiecezjalne sanktuarium maryjne. Katedra kielecka pozostaje dziełem anonimowym – nie znane są nazwiska projektanta ani XVII- ani XVIII-wiecznej części.

Wewnątrz świątyni warto zwrócić uwagę na dwa obrazy. Pierwszy – Wniebowzięcia NMP malowany w Rzymie w 1730 przez Szymona Czechowicza – znajduje się w ołtarzu głównym. W nawie bocznej (południowej) odbiera cześć słynący łaskami obraz MB Łaskawej Kieleckiej, koronowany przez Jana Pawła II.

Kielecka bazylika ma status Pomnika Historii.

Bp Marian Florczyk będzie przewodniczył Liturgii Wielkiego Piątku o godz. 16.00 w bazylice Grobu Bożego w Miechowie, gdzie w ceremonii obrzędu zachowano specyficzny ryt bożogrobców.

Dzieje miechowskiego sanktuarium łączą się z historią zakonu bożogrobców i zbudowaniem przez nich Grobu Bożego w bazylice, uznawanego za najwierniejszą replikę jerozolimskiego grobu Bożego na świecie.

Osiedlając się w XII wieku w Polsce – w Miechowie, bożogrobcy wprowadzili tu swoją specyficzną liturgię i nabożeństwa, wcześniej nieznane, m.in. rozpowszechnili zwyczaj urządzania grobu Chrystusa w kościołach w Wielki Piątek. Sprowadził ich wielmoża małopolski komes Jaksa herbu Gryf i ufundował im kościół i klasztor w swych dobrach, na złożonym kopczyku świętej ziemi z Jerozolimy.

Kościół Grobu Pańskiego szybko stał się zbyt mały. W latach 1235 – 1293 zbudowano nowy romański, który stał się łącznikiem z Ziemią Świętą. W 1379 r. kościół spłonął w wielkim pożarze miasta. Odbudowany, ulegał jeszcze kilkakrotnym pożarom. Po rekonstrukcji w XVIII w. zmienił swój wygląd. Świątynia otrzymała barokowo – rokokowy wystrój.

15 lipca 1799 – w rocznicę zdobycia Jerozolimy przez Krzyżowców w 1099 r. – bp Tomasz Nowina Nowiński, generał – przełożony bożogrobców i proboszcz miechowski, konsekrował świątynię.

Obecnie Miechów jest ponownie siedzibą zakonu bożogrobców. Tutaj odbywają się ich doroczne ogólnopolskie spotkania nadając kolorytu sanktuarium i podkreślając jego łączność z Ziemią Świętą.

Natomiast kolejne miejsce wielkopiątkowej celebracji to Pacanów, gdzie bp Andrzej Kaleta o godz. 16.00 będzie przewodniczył liturgii Wielkiego Piątku w bazylice św. Marcina – to zarazem sanktuarium Pana Jezusa Konającego.
Kościół św. Marcina w Pacanowie – od 2008 r. bazylika mniejsza szczyci się ponad 900-letnią historią. Akt erygowania kościoła to jeden z najstarszych aktów erekcyjnych kościoła wiejskiego. Wystawił go biskup krakowski Maur. Dokument nie zachował się w oryginale, widział go biskup krakowski Iwo Odrowąż i przytoczył w nowym przywileju dla pacanowskiego kościoła w 1219 r.

Pierwszy kościół wzniesiony w Pacanowie był drewniany, kronikarz Jan Długosz widział już w Pacanowie świątynię z kamienia i cegły. Była wielokrotnie przebudowywana. Po zniszczeniu w czasie potopu przez wojska księcia Rakoczego kościół został odbudowany w barokowej formie. W XX wieku dwukrotnie niszczyły świątynię pożary, najpierw w 1906 r., a później podczas działań wojennych w 1944 r.

Z tego ostatniego ocalała jedynie kaplica od południowej strony z figurą Jezusa Konającego. Nie wiadomo, kiedy i skąd ta figura znalazła się w Pacanowie. Według legendy, płynęły kiedyś Wisłą trzy takie. Jedna zatrzymała się w Mogile pod Krakowem, druga w Pacanowie, a trzecia w Warszawie.

Pacanowska znajdowała się najpierw w kaplicy szpitalnej pw. Świętego Krzyża. Do kościoła przeniesiona została na początku XVII wieku. Do dziś jest otaczana ogromną czcią wiernych. Modlący się przed Jezusem Konającym odzyskiwali zdrowie i otrzymywali inne łaski. Świadczą o tym liczne wota, jakie zostawili w kaplicy.

Figura Chrystusa ma około 1,5 m wysokości, wyrzeźbiona jest z drzewa lipowego. Według tradycji pochodzi prawdopodobnie z XIII wieku. Jezus umierający na krzyżu nie ma ciernistej korony na głowie, ale promienistą aureolę. Za ołtarzem znajduje się przejście, które wierni pokonują na kolanach.