Dług ekologiczny to globalny obowiązek. Caritas i Watykan wzywają do sprawiedliwości

Przed dwiema ważnymi konferencjami międzynarodowymi w 2025 r. wysocy rangą przedstawiciele Kościoła katolickiego z Watykanu i Caritas Internationalis wzywają do nowych sposobów radzenia sobie z zadłużeniem i niszczeniem środowiska. Kościół katolicki chce myśleć o obu tych kwestiach razem – jako o wyzwaniu moralnym i duchowym. Stało się to jasne podczas webinarium online zorganizowanego w minioną środę przez Caritas Internationalis.

Około 200 uczestników miało na uwadze czwartą konferencję ONZ w sprawie finansowania rozwoju, która odbędzie się w lipcu w Sewilli, oraz kolejną światową konferencję klimatyczną COP30 w Belém w Brazylii w listopadzie. „3,3 miliarda ludzi – prawie połowa światowej populacji – żyje w krajach, które wydają więcej pieniędzy na długi niż na opiekę zdrowotną” – powiedział Alistair Dutton, sekretarz generalny Caritas Internationalis. Jest to wyraźne wskazanie, że w dominującej logice ekonomicznej dobrobyt ludzi zajmuje drugie miejsce po interesach gospodarczych. Aby temu przeciwdziałać, Caritas uruchomiła kampanię „Turn Debt Into Hope”.

Dług i ekologia: jeden i ten sam kryzys

Ogólnie rzecz biorąc, podczas webinarium stało się jasne, że powszechny Kościół katolicki łączy siły, aby coraz bardziej domagać się reformy globalnego porządku finansowego i obsługę zadłużenia w biednych krajach. Siostra Alessandra Smerilli, sekretarz watykańskiej Dykasterii ds. Służby Integralnemu Rozwojowi Człowieka podkreśliła ścisły związek między kwestiami finansowymi i środowiskowymi. „Nie stoimy w obliczu dwóch oddzielnych kryzysów” – powiedziała – „ale złożonego kryzysu, który jest zarówno społeczny, jak i ekologiczny”. Kraje globalnego Południa są szczególnie dotknięte – wysokimi spłatami zadłużenia, a jednocześnie ogromnymi szkodami spowodowanymi zmianami klimatycznymi: suszami, wymieraniem gatunków, nieurodzajem.

S. Smerilli użyła terminu ukutego przez papieża Franciszka, aby mówić o „długu ekologicznym” globalnej Północy wobec Południa. To nie tylko konsekwencja emisji. Obejmuje on również destrukcyjne praktyki, takie jak nadmierna eksploatacja, eksport toksycznych odpadów i wykorzystywanie słabych przepisów dotyczących ochrony środowiska. „Szkody te wyczerpują ekosystemy i okradają dotknięte nimi kraje z zasobów na rzecz zrównoważonego rozwoju” – powiedziała. Jest to system, który wydobywa bogactwo i zasoby naturalne z Południa i koncentruje je na Północy.

Arcybiskup Gabriele Caccia, stały obserwator Stolicy Apostolskiej przy ONZ, powiedział w odniesieniu do konferencji w Sewilli: „Globalny kryzys zadłużenia nie jest tylko techniczną kwestią ekonomiczną” – stwierdził. Stanowi on przeszkodę dla holistycznego rozwoju ludzkości.

Wezwał do ponownego przemyślenia międzynarodowej architektury finansowej. „Pytanie brzmi: czy chcemy systemu, który chroni interesy nielicznych, czy takiego, który chroni ludzką godność i promuje rozwój wszystkich?” – powiedział abp Caccia. Jego zdaniem lipcowa konferencja w Sewilli odbędzie się „jakby przypadkiem” w środku Roku Świętego 2025. W swojej bulli proklamacyjnej papież Franciszek po raz kolejny wezwał do anulowania długów krajów, które nigdy nie będą w stanie spłacić swoich pożyczek.

Potrzebny pakt międzypokoleniowy

Kard. Jaime Spengler, przewodniczący Konferencji Episkopatu Brazylii, przedstawia podobny obraz. Postrzega on COP30 w listopadzie zarówno jako szansę, jak i obowiązek. Brazylijski Kościół intensywnie się do tego przygotowuje, organizując lokalne konferencje i działania uświadamiające w okresie Wielkiego Postu. „Zaangażowanie jest bardzo cenne dla wiernych”, powiedział kard. Spengler. Konferencja jest wydarzeniem „wielkiego osobistego i społecznego nawrócenia”.

Kardynał wezwał do globalnego paktu międzypokoleniowego, który uznaje nierówności społeczne i ekologiczne ponad granicami. „Długi finansowe i ekologiczne muszą być rozpatrywane razem. Bez duchowej głębi Kościół pozostałby organizacją bez nadziei” – powiedział kard. Spengler i dodał: „Bez tego Kościół jest czymś innym – być może jakąś arystotelesowską grupą, bez mocy chrześcijańskiej nadziei na życie przyszłością”.

Konferencja na temat finansowania rozwoju odbędzie się w dniach od 30 czerwca do 3 lipca w Sewilli, a konferencja na temat zmian klimatu od 10 do 21 listopada w Belém w brazylijskiej Amazonii. Dla instytucji kościelnych obie ważne konferencje są nie tylko wydarzeniami polityczno-społecznymi, ale także duchowymi.