Dni Tischnerowskie w Krakowie: Hans Joas o potędze sacrum

Na temat potęgi sacrum oraz tzw. teorii sekularyzacji mówił dziś w Krakowie Hans Joas, gość specjalny tegorocznych Dni Tischnerowskich. Wybitny niemiecki socjolog wygłosił wykład z cyklu „Colloquia Tischneriana”. Spotkanie odbyło się w auli Auditorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Hans Joas wygłosił wykład zatytułowany „Potęga sacrum”, poświęcony badaniom nad religijnością nowoczesnych, modernizujących się społeczeństw. Zdaniem prelegenta w ostatnich latach tzw. teoria sekularyzacyjna utraciła swoją dominującą pozycję w studiach nad religią. – Obecnie tylko część uczonych wciąż broni założenia, że ekonomiczny wzrost oraz naukowo-technologiczny rozwój prowadzą nieuchronnie do zaniku religii – mówił.

Joas przypomniał teorię „odczarowania” Maksa Webera, według którego proces ten miał swój początek w epoce prorockiej około 2500 lat temu. – Narracja odczarowania jest obecnie największą przeszkodą na drodze do właściwego zrozumienia potęgi sacrum w ludzkiej historii i w zrozumieniu długofalowych zmian zachodzących w religii – uważa socjolog.

Odnosząc się do tez Webera, prelegent przedstawił własne podglądy alternatywne do jego tez. Wskazał na trzy elementy: pojawienie się nowej sekularyzacji narodów, pojawienie się idei związanej z transcendencją i ludzkością oraz autosekularyzacja zbiorowości.

Hans Joas jest socjologiem oraz teoretykiem myśli społecznej. Jest profesorem socjologii religii Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Humboldtów w Berlinie oraz Committee on Social Thought na Uniwersytecie Chicagowskim. Otrzymał wiele prestiżowych wyróżnień, m.in. Nagrodę Badawczą Maxa Plancka oraz Nagrodę Amerykańskiego Stowarzyszenia Socjologicznego.

Jest uważany za jednego z najważniejszych współczesnych myślicieli. W swoich badaniach zajmował się m. in. amerykańskim pragmatyzmem, pochodzeniem wartości, wpływem wojny na kształtowanie się nowoczesnych społeczeństw, rolą religii w życiu społecznym, problematyką sakralizacji i desakralizacji oraz praw człowieka.

Prowadzone przez niego badania mają na celu przezwyciężenie uproszczeń, jakie pojawiały się i pojawiają w teoriach sekularyzacji, oraz jałowych konfliktów pomiędzy fundamentalizmem świeckim i religijnym.

Tegoroczne 17. Dni Tischnerowskie odbywają się pod hasłem’”Inny – Obcy – Bliźni”. Celem wydarzenia jest upamiętnienie osoby i dzieła ks. Józefa Tischnera oraz podejmowanie refleksji nad zagadnieniami, którymi się interesował. Spotkanie gromadzi co roku filozofów, naukowców, aktorów i reżyserów, którzy debatują na temat jego bogatej twórczości.

Ks. prof. Józef Tischner był filozofem, teologiem, publicystą, duszpasterzem, jednym z najwybitniejszych współczesnych europejskich filozofów chrześcijańskich. Był też jedną z najciekawszych postaci polskiego życia intelektualnego w drugiej połowie XX wieku, komentatorem naszej rzeczywistości: bezlitosnym w polemikach, a jednocześnie otwartym na różnorodność opinii i przekonań.

Do najbardziej znanych, tłumaczonych na wiele języków, książek należą „Myślenie według wartości”, „Polski kształt dialogu”, „Etyka solidarności”.

W 1999 roku otrzymał Order Orła Białego – najwyższe polskie odznaczenie.

Jako filozof interesował się przede wszystkim problemami istnienia i teorii wartości, ale nie stronił od publicystyki, starając się dotrzeć swoimi przemyśleniami o Polsce, chrześcijaństwie i Kościele do jak najszerszego grona odbiorców. Był postacią bardzo popularną, obecną w mediach. Przez lata publikował w „Tygodniku Powszechnym” i „Znaku”.

Zmarł w Krakowie 28 czerwca 2000 r. w wieku 69 lat. Został pochowany w Łopusznej, skąd pochodził.