Międzynarodowa Konferencja o bezpieczeństwie dzieci w Internecie, Warszawa 29 września 2010

Rok: 2010
Autor: Inny

DRUGI DZIEŃ KONFERENCJI O BEZPIECZEŃSTWIE DZIECI W INTERNECIE

W dniach 28-29 września 2010 roku odbyła się w Warszawie IV Międzynarodowa Konferencja pt.: „Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w Internecie” w ramach programu Komisji Europejskiej Safer Internet. Dotyczyła szerokiego spektrum zagadnień związanych z bezpieczeństwem dzieci i młodzieży w Internecie.

Oto nasza relacja z drugiego dnia Konferencji o bezpieczeństwie dzieci w Internecie:

Prof. Dr hab. Mariusz Jędrzejko – „Czy wielka SIEĆ zmienia człowieka, czyli wielkie-małe Digital Native”

Dzieci w 74 proc. czerpią informację z Internetu. Informacja wypiera wiedzę. U dorosłego przeważnie jest wykorzystane 60 proc. mózgu, u współczesnych dzieci 10 proc. Internet im nie pomaga w początkowym okresie rozwoju, potrafią odpowiedzieć na każde pytanie, mają podzielną uwagę, ale nie mają wiedzy i są nadpobudliwe. Człowiek po korzystaniu z Internetu potrzebuje godzinę, aby zasnąć.

Dziecko nie powinno do 3 roku życia korzystać z Internetu, bo do tego wieku to ich nie rozwija. W wieku 4-6 lat pojawiają się kluczowe zachowania, które zdecydują jaki będzie człowiek.

Anna Rywczyńska (NASK) – Prezentacja Polskiego i Niemieckiego Centrum Programu „Safer Internet”. Uczymy jak dzieci przygotować do korzystania z mediów elektronicznych, Internet jest mobilny i w dużej mierze jest obsługiwany przy pomocy telefonu komórkowego.

Polecamy i organizujemy hot-line i porady doradcze.

Zapraszamy nauczycieli, ekspertów i edukujemy. Materiały udostępniamy na stronie internetowej. Zawsze materiały powstają w oparciu o badania, aby były dostosowane do zapotrzebowania i aktualnych problemów dzieci.

– Nigdy w oderwaniu od rzeczywistości, priorytetem jest działalność krajowa – podkreśliła Rywczyńska.

Stephanie Kutcher (klicksafe, Niemcy) – mają 3 hot-line, panele tworzą z 12 członków. Klicksafe – porady treści dotyczącze mediów elektronicznych, działania, projekty. Najaktualniejsze informacje dotyczące bezpieczeństwa w sieci. Szkolenia dla szkoleniowców; wytyczne dla mówców. Warsztaty dla osób pracujących w sieci, nauczycieli, rodziców. Powstał podręcznik, bardzo przydatny, broszury.

Ponadto planują uczyć o cyberprzemocy.

Marketing: seria „Gdzie jest Klaus?” – programy telewizyjne, też w sieci i YouTube, przetłumaczony na kilka języków.

Istnieją na portalach społecznościowych tj. Facebook. Obchodzą Międzynarodowy Dzień Bezpieczeństwa w Internecie. Dużo ważnych instytucji nas wspiera, posiadają 30 Centrów Bezpiecznego Internetu w kilku krajach.

Łukasz Wojtasik (FDN) – „Dzieci w Sieci” nowe kursy e-lerning dla rodziców i profesjonalistów. Do tej pory koncentrowaliśmy się na tworzeniu materiałów dla dzieci. Materiały można pobrać i używać na lekcjach w szkole.

Marek Kosycarz (Microsoft) – „Internet a dzieci niesłyszące – projekt edukacyjny „3… 2… 1… Internet!”

Pracują razem z Fundacją Dzieci Niczyje. Mniej materiałów jest dla niesłyszących (stanowią 17 proc. wszystkich dzieci – 9 tysięcy dzieci). Stworzyli komiks, gdzie występuje Krzysztof Hołowczyc zaangażowany w ich projekty działania. W pięciu filmach dzieci wybierają zakończenie i oglądają konsekwencje, na końcu jest porównanie z innymi możliwościami zakończenia.

– Pieniędzy brakuje na wszystko, ale uznaliśmy, że należy zająć się małą grupą, bo przeważnie nikt się nimi nie zajmuje i im nie pomaga – tak Marek Kosycarz uzasadnił decyzję skoncentrowania się na osobach niesłyszących. Ważne jest też umożliwienie współpracy słyszących z niesłyszącymi.

Dla niesłyszących także język polski jest obcy. Ostatecznie najskuteczniej udało się dotrzeć do dzieci tworząc filmy, każda postać ma swojego tłumacza, który przekłada na migowy. Pionierskie przedsięwzięcie, trudne w realizacji, po dłuższych poszukiwaniach, ale bardzo udane. Ogłoszenie badań zaplanowano na 20 października. Będzie Polski Raport.

dr Lucyna Kirwil (szkoła Wyższa Psychologii Społecznej) – „EU Kids Online: co mówią badania?”

Po co badać i analizować? Badania robią, aby znaleźć wzorce, kto jest odporniejszy na uzależnienia, a kto bardziej podatny na przemoc. Jakie czynniki wpływają, czy płeć, wiek i inne. Czy bycie ofiarą w życiu jest powiązane z byciem ofiarą w sieci?

Wyniki badań pozwalają wysunąć wnioski:

Nie ma dzieci, które nie znają choć jedną stronę przeznaczoną dla dorosłych. Chłopcy są bardziej aktywni. Młodzież dociera do stron bardzo znanych, też ekstremalnych m.in. pornograficznych. Mniejsza dostępność ogranicza ich penetrację na tych stronach. Chronienie jest skuteczne, ale też mniejsza dostępność bardziej kusi, aby tam zajrzeć. Wszystkie dzieci z czasem stają się uzależnione od Internetu, każde dziecko w wywiadzie ujawniło przeważnie dwa symptomy na to wskazujące. Uzależnienie się utrwala i nasila z wiekiem. U starszych uzależnienie od stron zakazanych jest wyższe. Zatem nie można lekceważyć.

Dzieci utożsamiają się ze swoimi bohaterami. Eksperymentują z tożsamością on-line. Nie chcą się do tego przyznawać. Najczęściej eksperymentują z wiekiem, o 30 proc. mniej eksperymentuje z płcią (ok. 11 proc.). Znacznie podnosi się eksperymentowanie z płcią w wieku 13-17. Przeważnie podają się za starszego, piszą, że posiadają różne przedmioty.

Najmniej eksperymentują osoby, które są włączone w portale społecznościowe, czyli dobry wpływ rówieśników wpływa na obniżenie samodzielnych poszukiwań, które przeważnie prowadzą na manowce.

www.eukidsonline.pl – na stronie będą udostępnione WYNIKI BADAŃ

Karl Hopwood (Insafe, Belgia) – „Wirtualne światy”

Wirtualny świat daje poczucie bycia z innymi ludźmi, AVATAR – wymyślamy samych siebie, istniejemy pod tą tożsamością i żyjemy wśród innych. Tworzymy z innymi użytkownikami nasz wspólny świat. Wypełniamy zapotrzebowanie kreowania i partycypacji w działalności ludzkiej.

– Światy wirtualne są dostępne dla wszystkich, dzieją się dobre i złe rzeczy – pokreślił Hopwood. Gry to nie wszystko. Dzieci mogą uczyć się też np. opieki nad zwierzętami. Niebezpieczeństwo tkwi w zacieraniu granicy pomiędzy wirtualnym i realnym światem. Była para, która rozwiodła się, bo w świecie wirtualnym mąż zdradził żonę.

– Niedługo w świecie wirtualnym będą znajdować się setki milionów ludzi. Warto pamiętać, że te światy są tworzone przeważnie z powodów komercyjnych – podkreślił prelegent.

Mamy dostęp do różnych segmentów. Także dzieci poniżej 10 lat korzystają z tych serwisów. Zdarzają się prawdziwe morderstwa z powodu przegranych w świecie wirtualnym. Bodźce działają bardzo silnie u dzieci, nie możemy tego lekceważyć. Te zachowania przenoszą się także z wiekiem w dorosłe życie.

Dzieci poszukują celowości i chcą liczyć na czyjąś pomoc. Jak jej nie mają w życiu realnym, szukają w świecie wirtualnym. Dzieci zawsze szukały i szukają swojej tożsamości, świat wirtualny tego nie przyniósł, ale udostępnia. Dzieci także mogą uczyć się życia – na te pozytywne aspekty zwrócił uwagę Hopwood.

Dorośli powinni mieć kontrolę. W USA aż 57 proc. treści dla dzieci to treści niestosowne, ale one wynikały przeważnie z tekstów i dialogów użytkowników np. gier. Często były to słowa osób dorosłych, którzy też grają.

– Zanim poznamy te światy, nie potępiajmy ich. Cyberprzemoc przenosi się ze świata realnego – podkreślił prelegent.

Mike Cosse (Microsoft, Niemcy) – „Komunikator dla dzieci – bezpieczne narzędzia internetowe”

Technologia – chcemy ograniczać nielegalne treści, stosujemy filtry, zabezpieczenia. Bezpieczeństwo gier jest dla nas ważne. Kinder-komunikator to kontakt z drugim człowiekiem, bezpłatny.

– Nie możemy dzieciom zabronić, możemy zakazać, kontrolować lub wychować, informować i edukować, to właściwa droga ograniczania negatywnych skutków przebywania w sieci – powiedział Cosse.

Komunikator jest zabezpieczony, kontakt musi być zatwierdzony przez rodzica i administratora. Rodzice dostają emaila od administratora i akceptuje lub odrzuca kontakt. Kamery internetowe są wyłączone dla dzieci. Współpracują z różnymi partnerami. Program został ściągnięty 20 tys. razy. Na stronie są informacje dla rodziców o komunikatorze, można zmieniać wygląd. Funkcjonuje całodobowy przycisk alarmowy. Rodzice są o użyciu przyciska informowani.

Warto polecać portal, bo opracowany przez nas system zapewnia wysoki poziom bezpieczeństwa komunikacji – zachęcał Mike Cosse.

W Polsce pewnie niedługo będzie dostępny, jest w trakcie rozwoju.

– Ważne jest zachęcanie rodziców do kontroli, czym posługują się dzieci, aby nikt nie „podszywał” się pod nich, aby dzieciom umożliwić korzystanie z tego – wprawdzie dobrze zabezpieczonego –komunikatora – zakończył Cosse.

Caroline Humer (ICMEC, USA) – „Przegląd regulacji prawnych dotyczących pornografii i dziecięcej na świecie”

Aspekty prawne: działają w Centrum na rzecz dzieci i zabezpieczeniem m.in. przed porwaniem.

Przypadek wykorzystania seksualnego dzieci może zaistnieć wszędzie. Zabezpieczenia prawne są wciąż niewystarczające. W 2004 rozważali jak można usprawnić. Także nawiązali współpracę z Interpolem, aby rozeznać się jakie zabezpieczenia występują w ustawodawstwie poszczególnych krajów.

(Interpol – międzynarodowa organizacja policji pomagająca organom ścigania w walce z wszelkimi formami przestępczości. Działa ona w 188 krajach. Kieruje się czterema podstawowymi funkcjami, które zapewniają zaawansowaną technologicznie infrastrukturę wsparcia technicznego i operacyjnego w celu umożliwienia policji na całym świecie sprostać wyzwaniom przestępczości XXI wieku)

Ważne czy także jest ustawodawstwo dotyczące dostawców materiałów pornograficznych z udziałem dzieci?

Niewiele jest ustawodawstwa zajmującego tymi kwestiami. Od 2009 aktualizują raport i zabiegają, aby te luki prawne wypełnić stosownymi rozwiązaniami. Także zajęli się państwami nie objętymi zasięgiem Interpolu.

W 33 państwach świata ludzie uważają, że posiadanie materiałów pornograficznych nie jest przestępstwem. W UE w 2004 roku były cztery takie państwa. Polska się do nich nie zalicza.

Wszystkie państwa UE mają rozwiązania, ale definicje nie są wystarczająco dopracowane.

Zachęcam do zapoznania z naszym Raportem – zakończyła prelegentka.

W pytaniach, ktoś zauważył, że nie jest łatwo zmusić państwa do tworzenia odpowiedniego prawa. Brakuje organizacji pozarządowych, które mogłyby naciskać na władze.

– Istotna jest zorganizowana, szeroka i skuteczna działalność, rozmawiajmy z innymi np. Tajlandią, musimy wykonywać pracę u podstaw, to jest działalność długofalowa, nie można liczyć na szybkie sukcesy, ale zagrożenie dotyczy dzieci, więc nie możemy tego nie robić – odpowiedziała Humer.

O Polsce wypowiedziała się bardzo pozytywnie: prawo jest bardzo dobre, a to o was dobrze świadczy, dzieci są dla was ważne, jesteście dobrym do naśladowania modelem ­– wyraziła się o Polsce i Polakach Caroline Humer.

Nie wszystkie dane jest łatwo zdobyć, ale należy o nie zabiegać, każdy kraj jest inny. Mają dwa departamenty: zaginionych dzieci i tych, które doświadczyły przemocy.

Trzeba każdy przypadek rozpatrywać indywidualnie – podkreśliła prelegentka.

Wierzę w wolność wypowiedzi, ludzie muszą mieć prawo do ekspresji, dowody przemocy muszą być niezbite, jeżeli coś podlega i stanowi podstawy do postawienia zarzutów, należy zdobyć dowody pewne – podsumowała Caroline Humer.

Marta Wojtas & Łukasz Wojtasik (FDN) – Psychologiczne i prawne aspekty groomingu. Kampania „Każdy ruch w Internecie zostawia ślad”

Grooming to uwodzenie w Internecie. Rozpoczęli kampanię w 2004 roku dotyczącą kwestii braku wiedzy i świadomości, kto jest po drugiej stronie w sieci. Dzieciom wprost są składane propozycje seksualne, nawet dzieci same składają takie propozycje. Odpowiedzialność spada na dorosłych, ale skala tego zjawiska wciąż rośnie. Kampanię dostrzegło 41 proc. Polaków. Najpopularniejsze są spoty telewizyjne.

Grooming bazuje na ufności dziecka i je wykorzystuje. Jest trudny do diagnozy, zgłoszenia trafiają za późno, a świadomość społeczna jest niska.

Przebieg: sprawca poszukuje aktywnych dzieci on-line, porusza tematy interesujące dla niej, izoluje, stosuje przemoc psychiczną, też może dawać prezenty (strategia gratyfikacyjna) ostatecznie szuka możliwości spotkania.

Sprawcy są przeważnie młodzi, wchodzą w wiek dorosły. Dzieci są dostępne w sieci, nie mają oporów, też podejmują zachowania ryzykowne w Internecie. Często zawyżają swój wiek i godzą na spotkania ze starszymi. Nie zawsze rodzice mogą to kontrolować. Angażowanie w takie relacje wydaje się dzieciom atrakcyjne.

– Kampania przyczyniła się do wzrostu zgłoszeń i chęci przeciwdziałania. Wyrażamy nadzieję, że uda nam się podnieść poziom bezpieczeństwa dzieci w sieci – zakończyła Marta Wojtas.

dr Marek Dudek ( NASK) – „Szkodliwe, ale legalne – treści nieodpowiednie dla dzieci w Internecie”

Wzrost zgłoszeń o podejrzeniu przez ostatnie dwa lata wynosi ok. 30 proc. Wychodzi w tym roku ok. 600 zgłoszeń miesięcznie. Zgłoszenia dotyczące pornografii dziecięcej stanowią 36 proc.

Pojawiają się także inne zgłoszenia: dotyczące treści legalnych, nielegalnych; szkodliwych i nieszkodliwych. Także legalne treści mogą szkodzić, bo zależy do czego zostały wykorzystane. Treści są dostępne dla wszystkich – dla najmłodszych mogą być szkodliwe i nie powinny być im pokazywane.

45 proc. internautów w wieku 12-17 lat było przez obce osoby nakłanianych w sieci do

rozmów wbrew swej woli. 65 proc. z nich przynajmniej raz otrzymało od osoby poznanej w Internecie propozycję spotkania. 44 proc. wzięło udział w spotkaniu, a połowa z nich – samodzielnie. 77 proc. dzieci nie mówi rodzicom o tych spotkaniach.

SESJA: POZYTYWNE TREŚCI ONLINE DLA DZIECI

Pozytywne treści powinny zdominować Internet, który jest narzędziem bardzo przydatnym. Prelegenci przedstawili bezpieczne witryny.

Lidia de Reese (FragFinn e.V., Niemcy) – „Bezpieczna wyszukiwarka internetowa dla dzieci FragFinn”.

– Rząd i władze zaangażowały się w proces uruchomienia tego projektu, także dużo firm telekomunikacyjnych. Zbudowaliśmy „białą listę”: strony ciekawe i bezpieczne dla dzieci. On-line są też treści pozytywne, aby dzieci rozwijały swoje zainteresowania poprzez Internet. Należy budować ich kompetencje, aby byli aktywni i odpowiedzialni. Także proponujemy strony szkół, stowarzyszeń, nie koniecznie pisane pod kątem dzieci, ale są akceptowane. Inni wysyłają do nias, a my sprawdzamy strony regularnie. Dzieci mają dostęp do przycisku alarmowego, uczą ich serfować w sieci, mają sekcję pomocy, tak w skrócie funkcjonuje nasza strona – relacjonowała Reese.

– Jest do pobrania oprogramowanie, które dzieciom uniemożliwia opuszczenie stron znajdujących się w zasobach „białej listy” (bezpiecznych stron – obecnie 8500 stron), pomaga rodzicom kontrolować i pozwala na bezpieczną i samodzielną pracę dziecka – podkreśliła prelegentka.

Marcin Sołodki (FDN) – „BeSt – przeglądarka internetowa dla dzieci”

BeSt jest siecią stron pogrupowanych tematycznie, bezpiecznych, jest pierwszym tego typu rozwiązaniem w Polsce. Można zaproponować stronę do zasobów. Certyfikat zostaje przyznany przez koordynatora Best-a, kilku specjalistów ocenia i wydają wspólną opinię. Systematycznie weryfikują treści. Zamieszczane jest logo, obecnie można rejestrować się poprzez: www.sieciaki.pl. Niedługo ruszy portal Best (bezpieczna strona). Dobre strony są promowane.

– BeSt to przeglądarka, wyszukiwarka i kontrola rodzicielska w jednym, jest jedną z siedmiu na świecie, o takich możliwościach – powiedział z dumą Marcin Sołodki.

Głównie skierowana jest do dzieci od 3-11 lat. Można kontrolować czas spędzony przez dziecko na Internecie, które strony przeglądało. Jest proponowany limit czasu dla dzieci danego przedziału wiekowego. Można przedłużyć, ale pozwala rodzicom kierować sugestiami specjalistów. Przeglądarka jest autonomiczna, darmowa i nie trzeba niczego do niej dorzucać, aby pracowała.

– Najnowszy produkt ma zaledwie kilka godzin, niedługo będzie zaprezentowany – zapowiedział przedstawiciel BeSt-a.

Produkty są testowane także przez dzieci.

Rafał Han (Han Bright Sp. z o.o.) – „Serwis Ciufcia.pl – czy bezpieczna strona dla dzieci może być atrakcyjna?”

Twórca wielu produktów m.in. „Ciufci” „Zosi” i „Kewina” prowadzi agencję reklamową, która – od momentu pojawienia się dzieci w ich życiu – ukierunkowała swoją działalność pod kątem wychowywania i edukowania najmłodszych.

Polecana strona to: ciufcia.pl – około 200 zabaw edukacyjnych i wychowawczych i kreatywnych. Skierowana przede wszystkim do dzieci w wieku 2-6 lat. Obecnie korzysta z niej 100 tys. użytkowników.

Anna Małczyńska (Discipline Media Group) – „Jojo.pl – bezpieczeństwo dziecka w sieci a cele marketingowe klienta”

Blumiś.pl jest najbardziej aktualnym portalem dla dzieci. Przykładają dużą wagę do aspektów etycznych i propagowania dobrych wzorców. Działa pod hasłem: „Zabawa na okrągło”. Strona spełnia wszystkie kryteria: nie ma zbierania danych, opłat, umieszczania treści, jest pilnowany czas spędzania czasu na stronie. Promują sport i zdrowe życie. W przygotowaniu treści pomaga psycholog.

Strona jest skierowana do dzieci znajdujących się w dwóch przedziałach wiekowych: 4-6 lat i 7-12 lat. Zawiera 60 gier i aktywności, także są prowadzone konkursy, można zapoznać się z „wielkim światem”. Rodzice znajdą porady i sugestie jak bawić się z dziećmi.

Dominika Haringova (eSlovensko.sk, Słowacja) – „Ovce.sk – projekt edukacyjny dla

najmłodszych użytkowników Internetu”. Interesujące animowane historie prezentowane na Słowacji dzieciom od 5-12 lat. Produkowane w 10 językach.

Przemysław Marcinkowski (Fundacja „Widzialni”) – „Jak projektować strony internetowe dla dzieci niewidomych i niedowidzących”. Strony odpowiadają na zapotrzebowanie małych grup, alezgodnie z zasadą niedyskryminacji mniejszości.

Jutta Croll (Fundacja Digitale Chancen, Niemcy) – „Europejski projekt testowania oprogramowania filtrującego SIP Bench II”

Ocena wydajności i przydatności narzędzi kontroli rodzicielskiej w celu ochrony dzieci w Internecie, dokonywana jest przez konsorcjum partnerów w systemie półrocznym. Podczas każdego cyklu testowego badanych jest 30 produktów. Ocena oparta jest o następujące kryteria: skuteczność, wydajność, użyteczność, możliwość konfiguracji, przejrzystość, bezpieczeństwo (m.in. odporność na złamanie zabezpieczeń), dopasowanie do użytkowników europejskich i nowych form treści cyfrowych (np. serwisy web 2.0, treści generowane przez użytkowników oraz serwisy społecznościowe).

Wynikiem końcowym każdego cyklu testowego jest raport i lista rankingowa, stanowiąca punkt odniesienia dla użytkowników sieci, pomocna w wyborze produktu.

INNE SESJE:

Sesja dla przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości: przeciwdziałanie przemocy i zapewnienie bezpieczeństwa dzieci w sieci wymaga koordynacji i współpracy wielu organów. W tym procesie istotną rolę odgrywają użytkownicy rodzice i dzieci. Przy skutecznym uświadamianiu o zagrożeniach i dobrych relacjach pomiędzy rodzicami i dziećmi, opartych na zaufaniu, można wykrywać zagrożenia, zgłaszać i podnosić poziom skuteczności przeciwdziałania nadużyciom.

Gry online a uzależnienie od Internetu: gry są ważne dla dzieci, mogą być zagrożeniem, ale też spełniać rolę edukacyjną. Aby służyły, a nie szkodziły dzieciom dorośli powinni zaznajomić się z ich rodzajami i kategoriami, aby udostępniać dzieciom tylko te pożyteczne dla ich rozwoju. Ogólnoeuropejski System Klasyfikacji Gier (Pan-European Game Information, PEGI) to system oznaczeń gier komputerowych i wideo, stworzony w celu pomocy rodzicom w Europie w podejmowaniu świadomych decyzji o zakupie gier komputerowych, dostosowanych do wieku dziecka. Funkcjonuje już w 30 krajach, także w Polsce. Dzieci można dopuszczać do gier zalecanych i bezpiecznych, ale należy też ograniczać czas spędzany przed ekranem i w sieci. Uzależnienia są bardzo niebezpieczne i taka osoba powinna odbyć terapię „odwykową”. Lepiej ograniczać niż leczyć.

RODZAJE UZALEŻNIEŃ: cyberpornografia, potrzeba bycia online, potrzeba przeglądania, hazard, gry, uzależnienie od zakupów w Internecie.

Takie uzależnienia są zaburzeniem kontroli impulsów, niedługo zostaną poszerzone w definicji o zachowania patologiczne. W takim kierunku zmierza nauka i już oficjalnie można uznać przywiązanie do Internetu za uzależnienie – podkreślił prelegent z Niemiec, Klaus Wölfling (Uniwersytet Mainz).

WARTO WIEDZIEĆ I POZNAĆ:

Kolejny Dzień Bezpiecznego Internetu będzie obchodzony 8 lutego 2011 roku.
Strona e-learning z kursami dla dzieci: www.kursy.dzieckowsieci.pl (skorzystało już ok. 100 tys. uczniów), też www.dzieckowsieci.pl; Inna: www.sieciaki.pl

PRZYDATNE TELEFONY I ADRESY POD KTÓRYMI MOŻNA ZGŁOSIĆ O PODEJRZENIU PRZESTĘPSTWA W SIECI:

· helpline.org.pl – tel. 800 100 100 (pon – pt: godz. 10-17); email: helpline@helpline.org.pl

· dyżurnet.pl – tel. 801 615 005; emeil: dyzurnet@dyzurnet.pl

· Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży (Fundacja Dzieci Niczyje) – 116 111 (pn – pt: godz. 12-20); strona www.116111.pl

· Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka: 800 12 12 12 (godz. 8.15-20)

Opracował: Marcin Stradowski (KAI)