Dr Krzysztof Mazur: Zachód potrzebuje optymizmu antropologicznego

„Współczesny świat, świat Zachodu, przeżywa swój kryzys, ponieważ tkwi w nim programowe założenie: «Człowiek jest zły, a my nic z tym nie możemy zrobić» – uważa dr Krzysztof Mazur. Gościł on w bydgoskim seminarium duchownym na zaproszenie bp. Jana Tyrawy, gdzie próbował podczas wykładu odpowiedzieć na pytanie: „co nam zostało z ideałów „Solidarności”?”

Punktem wyjścia do rozważań stała się książka „Przekroczyć nowoczesność. Projekt polityczny ruchu społecznego Solidarność” dr. Krzysztofa Mazura. – Pracę nad nią rozpocząłem od przyjęcia tezy prof. Zdzisława Krasnodębskiego wyrażoną przez niego w „Demokracji peryferii”, że polska transformacja ustrojowa nie została oparta na „ideałach Sierpnia”. Początkowo myślałem, że stało się tak z uwagi na „zdradę solidarnościowych elit”. Dziś uważam, że zadecydowały raczej trendy globalne, którymi niezwykle trudno było się oprzeć – podkreślił.

Prelegent przypomniał, że po 1989 roku w wymiarze ekonomicznym zostaliśmy włączeni w globalny system ekonomiczny. Natomiast w wymiarze politycznym szybko zaczęliśmy aspirować, by stać się częścią międzynarodowego porządku politycznego, czego symbolem miało być członkostwo w NATO i Unii Europejskiej, co związane było z przyjęciem określonej koncepcji państwa prawa, jednostki, wspólnoty, liberalnej demokracji. Wreszcie zostaliśmy włączeni w konkretny kontekst kulturowy. – Te wszystkie trzy wielkie koła – gospodarcze, polityczne, kulturowe – mieliły według innej dynamiki niż ta, która obowiązywała w Polsce w roku 1980-1981, gdy rodziła się „Solidarność”. Efekt był taki, że te koła okazały się dużo silniejsze, niż nasze dziedzictwo sprzed ośmiu lat – zauważył.

Dr Mazur w swojej książce stawia tezę, że – przy całym pluralizmie ruchu – można mówić o jednym projekcie politycznym „Solidarności” w latach 1980-81. Najważniejszym elementem tego doświadczenia było odkrycie na nowo ludzkiej godności, która uświadamia niezbywalną wartość każdego człowieka oraz płynące z jego natury pragnienie życia w zgodzie z zasadami moralnymi.
Zatem, według dr. Mazura, projekt „Solidarności” nie został ufundowany na konkretnej ideologii politycznej.

Wśród podstawowych wartości, mających być fundamentem całej wspólnoty politycznej, dr Mazur wymienił m.in.: poszanowanie godności człowieka rozumianego jako jedność cielesna i duchowa; zaakceptowanie tradycyjnych wartości moralnych cywilizacji chrześcijańskiej, takich jak prawda, dobro, sprawiedliwość, równość czy solidarność; wreszcie – przyznanie religii należnego jej miejsca w życiu publicznym.

Siła tak opisanych pryncypiów ideowych – jak zauważył gość bydgoskiego seminarium – polegała na tym, że nie były one dookreślane przez działaczy „Solidarności”. Dodał, że wywodząc te idee z odmiennych tradycji i odkrywając ich różne ujęcia, szukano raczej tego, co łączy, a nie tego, co dzieli.

Dr Mazur stwierdził, że powrót do „ideałów Sierpnia będzie niezwykle trudny. – Czy tego chcemy, czy nie, nasz sposób życia, nasz świat wartości, kształtują globalne trendy. Możemy promować wzniosłe ideały w gospodarce, ale one nie zmienią bezduszności globalnego kapitalizmu. Możemy promować moralność w polityce, ale to nie zmieni kryzysu wartości współczesnej demokracji liberalnej. Wreszcie – możemy promować kulturę solidarności, ale i tak popularne seriale będą prezentowały inną wizję człowieka – dodał.

Na zakończenie prelegent podkreślił, że świat Zachodu potrzebuje choć minimum optymizmu antropologicznego. Stwierdził, że życie w świecie programowej podejrzliwości względem drugiego człowieka na dłuższą metę jest nie do utrzymania. Dlatego, według doktora Krzysztofa Mazura, tak pilne jest pytanie, jak zbudować system, który nie będzie oparty wyłącznie na negatywnej wizji człowieka?

Dr Krzysztof Mazur specjalizujący się w filozofii społecznej oraz zarządzaniu publicznym jest pracownikiem Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezesem Klubu Jagiellońskiego, członkiem Narodowej Rady Rozwoju przy Prezydencie RP oraz Rady Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. W latach 2009-2010 współpracował z Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku. Laureat Nagrody im. Artura Rojszczaka przyznawanej przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej (2012). Członek redakcji kwartalnika „Pressje”. Redaktor książki Edwarda Abramowskiego „Zagadnienia socjalizmu” (Kraków 2012).