Drzeworyty Dürera w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej

W zbiorach Muzeum Archidiecezji Warszawskiej znajduje się bezcenne dzieło – trzy cykle drzeworytów Albrechta Dürera: Żywot Maryi, Wielka Pasja i Apokalipsa. Drzeworyty zostały wydane w 1511 r. i oprawione w jeden wolumin. Ze względów konserwatorskich są pokazywane okazjonalnie. Prezentację Księgi z drzeworytami i wybranych reprodukcji można oglądać na wystawie czasowej do 4 września.

„Można powiedzieć, że jest to wystawa jednego dzieła, ale prezentowanego wszechstronnie” – mówi dr Ewa Korpysz kurator wystawy w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej, i dodaje: „Zdecydowaliśmy się na eksponowanie Księgi na prośbę zwiedzających, którzy wiedzieli, że mamy takie dzieło. Trudno jest jednak eksponować drzeworyty: można otworzyć Księgę pokazując jedną rycinę. Postanowiliśmy więc wykonać reprodukcje znacznej części rycin w skali 1:1 i na papierze najbardziej zbliżonym do oryginału” – zaznacza kurator.

W ten sposób powstała wystawa, która prezentuje zarówno oryginał, jak i reprodukcje 3 cykli. W całości są pokazane dwa cykle: „Wielka Pasja”, składająca się z 12 rycin oraz pełny cykl „Apokalipsa” – 16 rycin, ze znanym powszechnie i często reprodukowanym drzeworytem: „Czterej jeźdźcy Apokalipsy”. Z cyklu Maryjnego, na który się składa 20 rycin, wybrano 5 najciekawszych, ale w zamian za to Księga będzie otwierana co tydzień na innej rycinie Maryjnej.

Wystawie towarzyszy prezentacja multimedialna omawiająca drzeworyty pod względem ikonograficznym i walorów stylistycznych. Dzięki powiększeniom można zobaczyć szczegóły, których zazwyczaj się nie zauważa. Prezentacja ukazuje walory skórzanej oprawy z tłoczonymi i pozłacanymi literami i ekslibrisem rektora Akademii Krakowskiej, XVI-wiecznego właściciela księgi.

Księga jest woluminem o wysokości 55 cm; największe ryciny z cyklu Apokalipsa wypełniają prawie całą stronę i mają ok. 48 cm.
Ewa Korpysz wyjaśnia: „W początkach XVI wieku Norymberga była ośrodkiem kształtowania się drzeworytów ze względu na rozwój drukarstwa. Do drukowanych tam pism, Biblii czy modlitewników konieczne były ilustracje, które głównie były drzeworytnicze. Zazwyczaj były to ilustracje małoformatowe przeznaczone dla modlitewnika czy kancjonału. Dürer zrobił natomiast ryciny ogromne, które funkcjonowały jako samodzielne dzieła. Zostały potem zebrane w Księgę, takie było zresztą początkowe zamierzenie, na odwrocie rycin zamieszczono teksty. Ale drzeworyty funkcjonowały też jako samoistne dzieła sztuki i tak były sprzedawane. Szczególnie były popularne wśród mieszczaństwa, którego nie stać było na zakup ryciny na desce. Drzeworyty oprawiano w ramy, niektóre nawet podkolorowywano” – zaznacza dr Ewa Korpysz.

Albrech Dürer pracował nad drzeworytami od roku 1497 do 1511. W najstarszym cyklu zatytułowanym „Apokalipsa” artysta stworzył plastyczną wizję końca świata – dramatyczną, ekspresyjną i sugestywną. Impulsem do pracy nad ilustracjami do Księgi Apokalipsy wg wizji św. Jana były wydarzenia historyczne (toczące sie wojny, dżuma) oraz przekonanie o zbliżającym się końcu świata.

Cykl „Wielka Pasja” był pierwszym cyklem pasyjnym Dürera. Cykl „Żywot Maryi” charakteryzuje umieszczenie wydarzeń z życia Maryi w realiach znanych autorowi – ukazujący stroje, architekturę i przedmioty życia codziennego.

„Realia historyczne drzeworytów są niemieckie, stroje są współczesne Dürerowi, widzimy miasteczka, krajobrazy tamtego czasu. To prawdziwa uczta dla oka” – zaznacza kurator wystawy Ewa Korpysz.

Obecna wystawa w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej została zaplanowana na okres 28 czerwca – 4 września.