Dyskusja w KIK: Jan XXIII – papież wiosny Kościoła

Wiosna w Kościele zaczęła się od papieża Roncallego – podkreślali uczestnicy dyskusji 13 czerwca w stołecznym Klubie Inteligencji Katolickiej. Wzięli w niej udział publicysta „Gazety Wyborczej” Jan Turnau oraz Andrzej Wielowieyski, autor wielu publikacji o papieżu Janie XXIII. Spotkanie zorganizowano w związku z 50. rocznicą śmierci tego papieża.

Według dyskutantów to sam Jan XXIII miał jako pierwszy użyć określenia wiosna w odniesieniu do Kościoła, gdy mówił o inicjatywie zwołania Soboru Watykańskiego II. „Nieoczekiwaną intuicję zwołania Soboru” porównał do „niespodziewanego powiewu wiosny”. Zwołanie soboru to zdaniem biografów papieża Jana XXIII najważniejsze dokonanie jego życia i pontyfikatu. – Sobór był prawdziwą rewolucją, początkiem zasadniczego przeobrażenia Kościoła – wskazywał Wielowieyski.

Jego zdaniem Jan XXIII był „otwarty i przebojowy”, a i dzisiaj niektóre problemy społeczne i kościelne byłby w stanie rozwiązywać bardziej dynamicznie i uwzględniając kondycję człowieka.

Z kolei red. Turnau dostrzega wiele podobieństw papieża Franciszka do Jana XXIII. – Cechy najbardziej podobne to „proboszczostwo”, bezpośredniość intelektualna i prostota wypowiedzi – wyliczał publicysta. Natomiast Wielowieyski przypomniał, że choć Jana XXIII nazywano „proboszczem świata” to nigdy wcześniej nie był on ani wikarym ani proboszczem. Po studiach teologicznych został sekretarzem biskupa, później był wykładowcą a następnie pracował w służbie dyplomatycznej Stolicy Apostolskiej m.in. w Bułgarii, Grecji, Turcji oraz był nuncjuszem apostolskim we Francji.

W dyskusji przypomniano także, że papież Roncalli rozpoczynał swój pontyfikat od słów „drżę i lękam się”. To były jego pierwsze słowa po wyborze, który przyjął i, jak wówczas powiedział, „pochylił głowę i barki dla krzyża”.

Zdaniem Turnaua siła Jana XXIII pochodziła od Ducha Świętego, a jako człowiek potrafił zachować zdrowy dystans do wielu spraw, w czym pomogło mu wieloletnie doświadczenie zdobyte w dyplomacji. A także – jak zaznaczył red. Turnau – papież Roncalli bardzo lubił ludzi.

Uczestnicy dyskusji pytani o "wiosnę w Kościele" w odpowiedzi uciekali się do obrazów i porównań. – Wiosna wróciła, zobaczymy co będzie dalej – cieszył się z pontyfikatu Franciszka Jan Turnau. – To wszystko zaczęło się od Roncallego, a z wiosną jest tak, jak było w tym roku, czasem wracają przymrozki – mówił Wielowieyski.

Debatę moderował red. Marek Zając, wiceprezes KIK a przysłuchiwało się jej kilkadziesiąt osób, w większości członków i sympatyków warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej.

Angelo Giuseppe Roncalli został wybrany papieżem 28 października 1958 r. Zwołał Sobór Watykański II. Zmarł 3 czerwca 1963 r. w wieku 81 lat a jego ciało spoczywa pod jednym z bocznych ołtarzy bazyliki św. Piotra w Watykanie. 3 września 2000 roku papież Jan Paweł II ogłosił go błogosławionym.

Papież Roncalli pozostawił po sobie pamięć zarówno nieprzeciętnego duszpasterza, jak i wybitnego polityka i dyplomaty, który jednak zawsze umiał łączyć zdolności dyplomatyczne z głęboką wiarą i miłością każdego człowieka. Jako pierwszy biskup Rzymu zaczął wyjeżdżać poza swą rezydencję watykańską, odwiedzając m.in. Loreto i Asyż.

Odegrał dużą rolę w rozładowaniu dramatycznego napięcia w czasie tzw. kryzysu kubańskiego w październiku 1962 r., gdy świat stanął na krawędzi wojny w wyniku napięcia między USA a ZSRR na tle dostarczenia sowieckich rakiet na Kubę. W 1963 r. ogłosił encyklikę "Pacem in terris" – pierwszy tej rangi dokument papieski, przeznaczony nie tylko dla katolików, ale wszystkich ludzi dobrej woli. W uznaniu wielkich zasług dla pokoju otrzymał w kwietniu tegoż roku Międzynarodową Nagrodę Pokojową im. Balzana.