Dyskusja wokół kandydatury prof. Motyki do rady IPN

Ożywioną dyskusję wywołała kwestia kandydowania prof. Grzegorza Motyki do Rady Instytutu Pamięci Narodowej. Część środowisk kresowych zarzuca mu fałszowanie relacji polsko-ukraińskich w okresie II wojny światowej. Tymczasem naukowca, który jest laureatem prestiżowych nagród za budowanie pojednania między Polakami a Ukraińcami, broni m.in. prof. Michał Łesiów, ukrainista, pierwszy polski grekokatolik, który otrzymał medal papieski Pro Ecclesia et Pontifice.

Wczorajsza „Rzeczpospolita” napisała, że przeciw kandydaturze prof. Grzegorza Motyki do rady IPN protestują środowiska kresowe, bo ich zdaniem fałszuje on polsko-ukraińskie dzieje.

Prof. Michał Łesiów nie chciał odnosić się bezpośrednio do artykułu z „Rzeczpospolitej”, ale podkreślił, że zna prof. Motykę jako „solidnego, porządnego badacza”. „To jest człowiek, który szuka prawdy niezależnie od ideologicznych wymyśleń. Uważam go za uczciwego badacza historii Europy Środkowo-Wschodniej” – powiedział prof. Łesiów, który przez lata poprzez publicystykę, dydaktykę i pracę naukową działał na rzecz zbliżenia Polaków i Ukraińców. Jego zdaniem prof. Motyka jest wyjątkowo uczciwy w swych badaniach historycznych. „Stara się być obiektywny, a ludzie obiektywni nie zawsze są dobrze rozumiani przez jedną czy drugą stronę” – dodał.

Warto przypomnieć, że prof. Grzegorz Motyka otrzymał m.in. nagrodę „Memoria Iustorum” za budowę pomostów w kulturowym dialogu pomiędzy Polską a Ukrainą. Odebrał je w przeddzień oficjalnego rozpoczęcia III Kongresu Kultury Chrześcijańskiej w Lublinie w 2008 r.

Pomysłodawca nagrody, abp Józef Życiński przypomina, że inicjatywa uhonorowania konkretnych osób nie wychodzi od wręczającego wyróżnienie, lecz od przedstawicieli środowisk ukraińskich i polskich w kontekście prowadzonych spotkań i modlitewnych, i historycznych. „Propozycja musi być uzasadniona, w przypadku doktora Motyki podnoszono, że jego prace stanowią wzorcowy przykład obiektywizmu naukowego, który służy budowaniu pomostów i nowych form współdziałania między Ukrainą a Polską” – powiedział abp Życiński. Dodał, że kandydatura ta była konsultowana i nie wzbudziła większych protestów.

Metropolita zauważył, że spośród wyróżnień jedno stało się przedmiotem „pozamerytorycznych komentarzy”, kiedy Ukrainiec, który otrzymał wyróżnienie, został skrytykowany przez swoich byłych sąsiadów, oskarżających jego siostrę o uczestnictwo w mordowaniu polskich sąsiadów. „Ale to jest cały dramat tamtego kontekstu Wołynia. Linie podziału szły przez rodzinę, jedni ratowali, drudzy atakowali, więc zarzutu, że czyjaś siostra niewłaściwie się zachowywała, nie potraktowaliśmy jako merytorycznego” – powiedział abp Życiński.

Historyka z Pracowni Dziejów Ziem Wschodnich II RP Instytutu Studiów Politycznych PAN doceniła też m.in. Kapituła Pojednania Polsko–Ukraińskiego, która nagrodziła prof. Motykę Nagrodą Pojednania w 2009 r. Kapituła powstała przy Ekumenicznym Domu Pomocy Społecznej Zgromadzenia Sióstr Służebnic NPM w Prałkowcach. Celem jej działania jest pokonywanie barier i przezwyciężanie nieufności po obu stronach granicy polsko-ukraińskiej.

Jak zaznaczają członkowie Kapituły, laureaci w swojej działalności starają się „obiektywnie patrzeć na trudne fakty historyczne, rzetelnie wyważać racje zarówno strony polskiej, jak i ukraińskiej, budując mosty łączące trudne doświadczenia historii z nowym spojrzeniem na przyszłość w stosunkach polsko–ukraińskich”.

W 1999 r. prof. Motyka otrzymał Nagrodę „Przeglądu Wschodniego. Wśród laureatów są m.in. Bohdan Osadczuk, Norman Davies, Anne Applebaum i Bogumiła Berdychowska.

Historyk zajmujący się trudną przeszłością polsko-ukraińską brał udział w wielu debatach i spotkaniach poświęconych tematyce wschodniej, organizowanych m.in. przez dominikańską Fundację Ponad Granicami w Lublinie, Fundację Rodu Szeptyckich w Krakowie czy redakcję „Krytyki Politycznej”.

Prof. Grzegorz Motyka jest także autorem książek i opracowań, m.in. „W kręgu «Łun w Bieszczadach»” i „Tak było w Bieszczadach. Walki polsko-ukraińskie w Polsce 1943-1948” – książka otrzymała Nagrodę „Przeglądu Wschodniego” i Nagrodę Historyczną „Polityki”. Za książkę „Ukraińska partyzantka 1942-1960. Publikował ponadto w „Karcie”, „Więzi”, „Zeszytach Historycznych” oraz w „Gazecie Wyborczej”, „Rzeczypospolitej” czy „Polityce”.