Ekologia wg. Jana Pawła II

W tych dniach, gdy tak często wspominamy osobę i dzieło Jana Pawła II warto przypomnieć jego refleksję na tematy ekologiczne.

Papieska refleksja nad współczesną kulturą, przyrodą, naturalnym środowiskiem człowieka, rozwijana przez 27 lat, wyrastała z bogatej tradycji chrześcijańskiej myśli i była prezentowana zarówno w ściśle naukowych przesłaniach do Papieskiej Akademii Nauk, jak również w popularnych homiliach i kazaniach, wyrażających istotę chrześcijańskiej koncepcji środowiska naturalnego. Choć miała ona charakter całościowy i duże walory teorio-poznawcze, zaś jej Autor był dobrze znany, uderza jej praktyczna nieobecność we współczesnych pracach z zakresu filozofii czy polityki ekologicznej.

Być może jest tak dlatego, iż jej bazą jest chrześcijańska Ewangelia życia. Warto zatem przypomnieć jej najważniejsze, jak się wydaje, tezy:
• życie jest darem;
• życie ludzkie jest święte od poczęcia aż do kresu;
• rodzina jest szczególnym sanktuarium życia;
• głównym bogactwem człowieka jest wraz z ziemią sam człowiek (CA 32);
• prawidłowa równowaga ekologiczna jest niemożliwa do osiągnięcia, zanim nie zostanie rozwiązana sprawa strukturalnych form ubóstwa istniejącego na świecie (CA 7);
• ochrona życia na ziemi jest głównym celem wszystkich programów środowiskowych;
• wojna jest największą katastrofą społeczną i ekologiczną;

Analizując kryzysy współczesności można, za Ojcem Świętym, wykazać konfrontację „cywilizacji miłości i życia” oraz „cywilizacji śmierci”. Pole konfrontacji wyznaczają m.in.:
• aborcja i eutanazja jako wyraz domniemanej wolności jednostek;
• wojna i przemoc jako metoda rozwiązywania konfliktów społeczno-politycznych;
• alienacja człowieka wobec przyrody i preferowanie sztucznych, wirtualnych światów w miejsce naturalnego środowiska.

Papież proponuje rozważać je pod kątem pierwszeństwa etyki przed techniką, prymatu osoby w stosunku do rzeczy, priorytetu ducha wobec materii oraz postawy, aby nie tyle ‘więcej mieć’, ale ‘bardziej być’.

Warto zatem zadać pytanie: czy myśl Jana Pawła II nie może pełnić roli inspirującej przy poszukiwaniu rozwiązania współczesnych dylematów cywilizacyjnych i ekologicznych? Dlaczego fascynacja osobą nie idzie w parze z praktyczną refleksją nad Jego nauczaniem?

O. Stanisław Jaromi OFM Conv.

absolwent teologii i ochrony środowiska, doktor filozofii, od lat zaangażowany w chrześcijańską edukację ekologiczną, wieloletni delegat franciszkanów ds. sprawiedliwości, pokoju i ochrony stworzenia, przewodniczący Ruchu Ekologicznego św. Franciszka z Asyżu - REFA i szef portalu www.swietostworzenia.pl. Interesuje się sprawami dialogu pomiędzy nauką i wiarą, kulturą i duchowością, chrześcijańską wizją świata i różnymi nurtami ekofilozofii. Pracował duszpastersko w Czechach oraz w międzynarodowych centrach franciszkanów w Asyżu, Rzymie i Krakowie; obecnie mieszka w Radomsku.