Episkopat: prezentacja encyklopedii prawa kanonicznego

Drugi tom „Wielkiej Encyklopedii Prawa”, poświęcony prawu kanonicznemu, zaprezentowano biskupom zebranym na 366. zebraniu plenarnym Konferencji Episkopatu Polski w Warszawie.

Staraniem Fundacji „Ubi societas, ibi ius” ukazała się w 2014 roku encyklopedia prawa kanonicznego. Jest to drugi z dwudziestu siedmiu tomów „Wielkiej Encyklopedii Prawa”. Pierwszy tom wspomnianego dzieła nosi tytuł „Prawa Świata Antycznego”. Inicjatorem całego przedsięwzięcia i redaktorem naczelnym publikacji jest prof. dr hab. Brunon Hołyst – specjalista z zakresu kryminalistyki, kryminologii, profilaktyki społecznej, suicydologii i wiktymologii. W 2005 roku był redaktorem drugiego wydania jednotomowej „Wielkiej Encyklopedii Prawa”. Wcześniej, w 1959 roku, na rynku polskim ukazała się „Mała Encyklopedia Prawa”.

Jest to wydarzenie wydawnicze, nad którym patronat honorowy objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski, sytuuje Polskę w grupie krajów, w których podobne przedsięwzięcie zostało również zrealizowane. Należy jednak podkreślić, że poza Włochami w żadnym innym państwie praca na podobną skalę nie została wykonana! Można mieć tylko nadzieję, że podjęty przez redakcję trud zostanie dokończony.

Drugi tom serii został poświęcony prawu kanonicznemu. Prace nad nim koordynował ks. prof. dr hab. Grzegorz Leszczyński, kierownik Katedry Kościelnej Procedury Administracyjnej na Wydziale Prawa Kanonicznego Uniwersytetu Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie. Do współpracy nad opracowaniem haseł zostali zaproszeni profesorowie prawa kanonicznego z UKSW i KUL – dwóch uniwersyteckich ośrodków przodujących w Polsce w prowadzeniu badań nad kościelnym prawem kanonicznym.

Całość opracowania poprzedza „Wprowadzenie”, w którym autor przedstawia naczelną misję Kościoła, jego cel i prawa w taki sposób, że osoby niezbyt zorientowane w rzeczywistości tej instytucji mogą swoją wiedzę o niej uzupełnić i poszerzyć. Redaktor tomu prezentuje zasadniczą różnicę, jaka zachodzi pomiędzy prawem kościelnym a prawem państwowym. Kościelne prawo, zgodnie z wolą założyciela Kościoła – Jezusa, służy w pierwszej kolejności człowiekowi na drodze do zbawienia.

Opracowanie poświęcone zostało prawu Kościoła łacińskiego i wschodniego. Dlatego też wśród haseł znalazły się pojęcia typowe dla „Kodeksu kanonów Kościołów Wschodnich”, jak np. hierarcha, syncel, egzarcha.

Ważnym elementem opracowania jest wykaz skrótów. Pozwala on czytelnikowi bez większych trudności oddawać się lekturze encyklopedii.

Najważniejszą część encyklopedii stanowią jej hasła. Są opracowane w formie krótkich, ale wyczerpujących artykułów. Swoim układem przypominają hasła z Encyklopedii Katolickiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Podobieństwo to pozwala na łatwiejsze poruszanie się po opracowaniu. Każde z haseł zostało podpisane inicjałami autora, pozwalającymi na jego identyfikację. O charakterze naukowym opracowania świadczy wyszczególnienie na końcu każdego hasła literatury, do której można sięgnąć dla poszerzenia wiedzy. Wśród polecanych tytułów można znaleźć pozycje monograficzne i artykuły. Autorzy haseł podają literaturę polską i zagraniczną.

Wśród opracowanych tematów znalazły się zagadnienia bardzo szczegółowe (np. binacja, absolucja generalna), a także bardzo złożone (np. Kościół: miejsce święte, zgromadzenie, Kościół metropolitalny i partykularny).

Redaktor drugiego tomu poza zagadnieniami typowo kodeksowymi i terminologią obecnie spotykaną w prawie kanonicznym (np. ordynariusz, kuria, bierzmowanie, proces) podjął się opracowania haseł z zakresu historii źródeł (np. dekretaliści, dekretały, dekretyści).

Publikacja jest godna polecenia wszystkim, także studentom oraz tym, którzy podejmują studia teologiczne, kanonistyczne, prawnicze, a zwłaszcza alumnom seminariów. Zawiera ona kompleksowe wyjaśnienia terminów i pojęć kościelnego prawa kanonicznego. Pozwala lepiej zrozumieć złożoność rzeczywistości Kościoła i jego prawa. Osoby sporadycznie mające kontakt z prawem kanonicznym – np. w trakcie zgłębiania zasad dotyczących stwierdzania nieważności związków małżeńskich czy kontaktów z księdzem w kancelarii parafialnej – mogą z niej również korzystać. Jest pomocna w dla rozszyfrowaniu meandrów prawa kanonicznego.

„Wielka Encyklopedia Prawa”, t. II – „Prawo kanoniczne”, red. naukowy tomu II Grzegorz Leszczyński, Warszawa 2014, ss. 265.