Drukuj Powrót do artykułu

Główne obchody 65. rocznicy wybuchu Powstania w Warszawskim Getcie

15 kwietnia 2008 | 18:47 | awo, lk, maj, mkc, im//mam Ⓒ Ⓟ

Chwała bohaterom Warszawskiego Getta i innych powstań żydowskich, niech imię wszystkich tych bohaterów będzie wywyższone i uświęcone – apelowali prezydent RP Lech Kaczyński i prezydent Izraela Shimon Peres podczas głównych obchodów 65. rocznicy wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim.

Uroczystości z udziałem przedstawicieli polskiego rządu, duchownych kilku wyznań, młodzieży polskiej i izraelskiej oraz żydowskimi kombatantami miały miejsce 15 kwietnia pod Pomnikiem Bohaterów Getta.

Prezydent RP Lech Kaczyński złożył hołd bohaterom Warszawskiego Getta. – Żołnierze walczący w Powstaniu w Getcie Warszawskim walczyli z wyjątkowym bohaterstwem. Niewielu ocalało. Tym co są dziś z nami i tym wszystkim, którzy żyją na świecie, chciałbym jako prezydent Rzeczypospolitej w imieniu swoim i wszystkich obywateli RP złożyć pokłon – powiedział. – Niech ta uroczystość będzie po pierwsze hołdem dla bohaterów, ale też świadectwem naszej pamięci i naszej czujności, by podobne wydarzenia nigdy już się nie powtórzyły – zaapelował prezydent.

„II wojna światowa zna wiele czynów bohaterskich, ale wśród nich Powstanie w Getcie Warszawskim, a także inne powstania żydowskie – w Sobiborze, czy w Treblince wyróżniają się czymś zupełnie szczególnym” – powiedział prezydent Kaczyński.

Podkreślił, że fakt powstania państwa Izrael 14 maja 1948 r. to akt sprawiedliwości dziejowej. Zaznaczył, że czas zagłady odległy jest już o dwa pokolenia i żyjemy w świecie, w którym wydaje się, że tragedia Żydów z czasów II wojny światowej nie może się powtórzyć. „A jednak nie możemy zapominać o tamtych wydarzeniach i musimy wciąż być czujni” – mówił.

„Niech ta uroczystość będzie po pierwsze hołdem dla bohaterów, ale też świadectwem naszej pamięci i naszej czujności” – zaapelował. „Chwała bohaterom Warszawskiego Getta, chwała bohaterom innych powstań żydowskich!” – powiedział prezydent.

Z kolei prezydent Izraela Shimon Peres podkreślił, że choć większość powstańców getta przegrała walkę i zginęła, to w historii przegrani okazali się zwycięzcami, zwycięzcą nierównej walki okazał się Izrael – jako państwo i jako naród. – Cóż pozostawili ci straszni faszyści swym następnym pokoleniom? Tylko wstyd i hańbę, przekleństwo i zatracenie – mówił Peres. – Jeszcze nigdy nie było takiego zwycięstwa – zwycięstwa człowieka nad człowieczym bestialstwem, wspaniałości duszy nad duchem upadłym.

Peres podkreślił, że gdyby w tamtym okresie istniało państwo Izrael z jego obecnym potencjałem militarnym, Hitler nie odważyłby się mordować, a „gdyby Polska była wtedy tak wolna jak jest dzisiaj, jej ziemia nie cierpiałaby ówczesnego faszystowskiego plugastwa”.

Prezydent Izraela dodał, że „współczesne Niemcy zastanawiają się, jak zmierzyć się z pamięcią o czynach jej ówczesnych synów. – My widzimy w bojownikach getta historyczne bohaterstwo, bohaterstwo przewyższające każdą legendę, każdą pieśń, każdą normę, bohaterstwo, które nasze dzieci będą z dumą nosić w swych sercach – mówił.

„Oczywiście pragniemy zemsty, ale zemsty innego rodzaju. Nie zemsty faszystowskiej, ale zemsty narodu żydowskiego. I ta zemsta przychodzi” – stwierdził Peres i dodał, że ocalali bojownicy z getta – jak Antek Cukierman i jego żona Cywia Lubetkin – przybyli po wojnie do powstającego państwa Izrael i tworzyli je razem z innymi osadnikami.

„Powstało żydowskie państwo, przodujące w świecie w rolnictwie, medycynie i najnowszych technologiach. To jest nasza zemsta” – powiedział Peres.

„Straciliśmy w powstaniu naszych najlepszych synów i najlepsze córki, ale ich światłość rozniesie się w przyszłości jak promień odwagi nie z tego świata, jak pochodnia sprawiedliwości niesiona w nieprawdopodobnych warunkach” – uznał Peres.

Zdaniem Peresa, naród żydowski zawsze będzie nosił w sercach „balast przeszłości z tym, co straszne, niepojęte, z tym, co napawa nadzieją na przyszłość”. – Wyjdziemy na nową drogę jako nadzieja człowieka oświeconego – dodał.

„Niech imię wszystkich tych bohaterów będzie wywyższone i uświęcone” – zakończył Shimon Peres.

Po przemówieniach odbył się Apel Poległych, a po nim naczelny rabin Polski Michael Schudrich odmówił w języku hebrajskim modlitwę kadisz za zmarłych

Następnie bp polowy WP Tadeusz Płoski w modlitwie powierzał Bogu „wszystkich naszych bohaterskich braci, którzy w swych sercach pragnęli być ludźmi pokoju i zwiastunami nadziei, wolności dla wszystkich pokoleń”. Wezwał do modlitwy za przywódców państwowych Izraela i Polski: prezydentów, rządy i parlamenty „by uczyli naród polski i żydowski dróg sprawiedliwości i pokoju” oraz by zabiegali o dobro wspólne.

Biskup polowy modlił się również za wyznawców religii chrześcijańskiej i mojżeszowej, by szukali woli Boga. Prosił także by Bóg pozwolił im przezwyciężyć lęk i nieufność, wzrastać w przyjaźni i żyć w zgodzie. „Ojcze, niech wszyscy wierzący mają odwagę przebaczyć sobie nawzajem, aby zagoiły się rany przeszłości” – modlił się bp Płoski.

Po nim prawosławny bp polowy Miron Mirosław Chodakowski modlił się o pokój słowami Psalmu 122, a ewangelicko-augsburski bp polowy Ryszard Borski Psalmem 18. Wspominał ponadto powstańców Getta Warszawskiego i wszystkich żydowskich obywateli Polski, którzy przed 65 laty stracili swoje życie. – Oni już wtedy odnieśli zwycięstwo nad tymi, którzy odmówili im człowieczeństwa – stwierdził bp Borski.

Na zakończenie modlitw, Josef Malowany uważany za najwybitniejszego kantora naszych czasów, wykonał pieśń „Boże, pełen Miłosierdzia”. Następnie pod pomnikiem Bohaterów Getta Warszawskiego złożono wieńce. W imieniu korpusu dyplomatycznego wieniec złożył abp Józef Kowalczyk, nuncjusz apostolski w Polsce.

Na uroczystości obecni byli premier Donald Tusk, prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Walz, uczestnicy powstania w Warszawskim Getcie, powstańcy i uciekinierzy z obozu w Sobiborze, a także przedstawiciele Sejmu i Senatu z Marszałkiem Sejmu Bronisławem Komorowskim na czele, przedstawiciele Francji, USA i Niemiec. Przybyła także delegacja Episkopatu Polski z nuncjuszem apostolskim w Polsce abp. Józefem Kowalczykiem, duchowni z innych wspólnot wyznaniowych, przedstawiciele organizacji żydowskich z Polski i innych krajów.

W uroczystości wziął także udział Władysław Bartoszewski i Andrzej Przewoźnik z Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz przedstawicielstwa samorządów z Polski i innych krajów, młodzież polska i izraelska.

Uroczystości zainaugurowało zapalenie zniczy przez prezydentów Kaczyńskiego i Peresa przy d. Umschlagplatz oraz przy Kamieniu Pamięci przy ul. Miłej. O godz. 11.30 pod pomnikiem Bohaterów Getta nastąpiło uroczyste wystawienie wojskowego posterunku honorowego.
Wieniec pod pomnikiem Bohaterów Getta złożą też premier Donald Tusk wraz z ministrem spraw zagranicznych Radosławem Sikorskim oraz pełnomocnikiem rządu do spraw Dialogu Międzynarodowego Władysławem Bartoszewskim.

Przed południem Marek Edelman otrzymał z rąk ministra spraw zagranicznych i europejskich Francji Bernard Kouchner Order Komandora Legii Honorowej – najwyższe francuskie odznaczenie, nadawane wybitnym, zasłużonym osobistościom. Order przyznał mu prezydent Francji Nicolas Sarkozy.

O godz. 17.00 prezydenci Polski i Izraela spotkają się w Pałacu Prezydenckim z przedstawicielami żydowskich organizacji kombatanckich, bojowników getta i powstańców z obozu zagłady w Sobiborze. Podczas spotkania zostaną wręczone odznaczenia bohaterom powstania w getcie oraz „strażnikom pamięci” – polskim naukowcom zajmującym się tym powstaniem oraz muzealnikom, nauczycielom, działaczom społecznym i samorządowym propagującym wiedzę o holokauście.

14 kwietnia rozpoczęto w Warszawie umieszczanie pamiątkowych tablic wyznaczających granice getta. Dwie tablice zostały powieszone na murach cmentarza żydowskiego od strony ul. Okopowej i od strony ul. Młynarskiej. Jedną z tablic umieszczono na Pałacu Kultury i Nauki przy wejściu do Teatru Studio. Czwarta tablica została umieszczona przy budynku urzędu dzielnicy Wola. Do końca września ma być 21 tablic. Ponieważ większość budynków okalających getto uległo zniszczeniu 14 tablic zostanie umieszczonych na dwumetrowych betonowych słupach.

Projektantami tablic są architekci Eleonora Bergman i Tomasz Lec. Pierwsza część tablicy jest wykonana z brązu i przedstawiają mapę Warszawy z zarysem getta, druga-wykonana ze sztucznego tworzywa zawiera informacje co się w danym miejscu znajdowało w okresie wojny.

Getto Warszawskie hitlerowcy utworzyli w 1940 r. Za jego murami znalazło się blisko 450 tys. Żydów. Do września 1942 r. z getta deportowano do obozu zagłady w Treblince 310 tys. ludzi.

Powstanie w Getcie Warszawskim wybuchło 19 kwietnia 1943 roku. Trwało niespełna miesiąc. Miało miejsce podczas zarządzonej przez Heinricha Himmlera akcji ostatecznej likwidacji getta, polegającej na systematycznym przeszukiwaniu dzielnicy i wyłapywaniu resztek kryjącej się ludności.

Siły powstańcze liczyły zaledwie ok. tysiąca słabo uzbrojonych bojowników. W samym getcie znajdowało się wówczas 50-60 tys. ludzi (wobec niemal pół miliona w szczytowym okresie jego zaludnienia). W starciach zginęło ok. 7 tys. Żydów, ponad 6 tys. spłonęło żywcem, ok. 50 tys. zostało wywiezionych do obozu zagłady w Treblince.

Drogi Czytelniku,
cieszymy się, że odwiedzasz nasz portal. Jesteśmy tu dla Ciebie!
Każdego dnia publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednak bez Twojej pomocy sprostanie temu zadaniu będzie coraz trudniejsze.
Dlatego prosimy Cię o wsparcie portalu eKAI.pl za pośrednictwem serwisu Patronite.
Dzięki Tobie będziemy mogli realizować naszą misję. Więcej informacji znajdziesz tutaj.
Wersja do druku
Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Możesz określić warunki przechowywania cookies na Twoim urządzeniu za pomocą ustawień przeglądarki internetowej.
Administratorem danych osobowych użytkowników Serwisu jest Katolicka Agencja Informacyjna sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (KAI). Dane osobowe przetwarzamy m.in. w celu wykonania umowy pomiędzy KAI a użytkownikiem Serwisu, wypełnienia obowiązków prawnych ciążących na Administratorze, a także w celach kontaktowych i marketingowych. Masz prawo dostępu do treści swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, wniesienia sprzeciwu, a także prawo do przenoszenia danych. Szczegóły w naszej Polityce prywatności.