Prymas Polski abp Józef Kowalczyk przewodniczył 1 lutego Mszy św. z okazji rocznicy poświęcenia Bazyliki Prymasowskiej. Wspólna modlitwa Kościoła Gnieźnieńskiego była także okazją do podziękowania za półwiecze posługi kapłańskiej metropolity gnieźnieńskiego.

„Gnieźnieńska katedra była przez wieki miejscem modlitwy i znakiem struktur Kościoła, który jest w Polsce. Dziękujemy dziś za wszystkie pokolenia, które przez te mury przeszły” – mówił na początku Eucharystii abp Kowalczyk. Wspólnie z Prymasem Polski Mszę św. koncelebrowali gnieźnieńscy biskupi pomocniczy: bp Bogdan Wojtuś i bp Wojciech Polak oraz arcybiskup senior Henryk Muszyński, który wygłosił homilię. W swoim słowie emerytowany metropolita gnieźnieński podkreślił, że celebrowanie przez wieki dnia poświęcenia Bazyliki Prymasowskiej jest wymownym znakiem pamięci, stałości i ciągłości.

„Namaszczenie, które dziś celebrujemy ma znamię trwałe. Według św. Jana Ewangelisty namaszczenie to trwa w nas i symbolizuje niewidzialne działanie Ducha Świętego. Stąd, pomimo upływu czasu, wspomina się każdego roku od nowa dzień konsekracji każdej świątyni. Po zniszczeniach spowodowanych ogniem i najazdem wrogów, kult Boży był zawsze od nowa wznawiamy w tejże świątyni. Tak było po pożarach minionych wieków, jak również po tragicznych latach hitlerowskiej okupacji” – mówił abp Muszyński.

Przypomniał również słowa kard. Augusta Hlonda, który po zakończeniu II wojny światowej, w dniu ponownego otwarcia katedry powiedział: „Po sześcioletniej profanacji wybiła dla tej czcigodnej bazyliki prymasowskiej godzina przywrócenia do czci i kultu Bożego (…) Z góry Lecha bije znowu stary Wojciech obwieszczając Polsce, że dziś zbawienie stało się udziałem tego domu”. „Słowa te można powtórzyć w każdym czasie” – dodał arcybiskup senior.

Abp Muszyński nawiązał także obszernie do minionej 14 stycznia 50. rocznicy święceń kapłańskich abp. Józefa Kowalczyka. Przypominając kapłańską drogę i bogatą działalność swojego następcy podkreślił, że zawsze i wszędzie pragnął on pełnić wolę Boga jako pasterz, szukając dobra tych, do których został posłany. „Mogę zaświadczyć, że zawsze i wszędzie służba Księdza Prymasa była służbą duszpasterską” – zaznaczył abp Muszyński. Dodał również, że jego znajomość z abp. Kowalczykiem sięga 1964 roku, kiedy wspólnie studiowali w Rzymie i „dosięgnie niebawem złotego jubileuszu”.

Kaznodzieja zauważył również, że niezwykle różnorodną i bogatą posługę Prymasa streszczają doskonale słowa bł. Jana Pawła II z książki „Wstańcie, chodźmy!”, w której papież przypomina, że obok posługi we własnym, diecezjalnym Kościele, gdzie „biskup wzywa wiernych po imieniu, podnosi i umacnia przesłaniem Dobrej Nowiny oraz gromadzi przy jednym Stole, należy on też do całego świata i do Kościoła powszechnego, przeżywa swoje powołanie w oddaleniu od innych członków Episkopatu, ale prowadzi także innych ku więzi z Chrystusem”.

„Wydaje się, że powyższy fragment znakomicie zamyka całą, pół wieku trwającą, posługę Czcigodnego Jubilata. Jako kapłan otwarty na potrzeby Kościoła powszechnego został powołany do służby w tymże Kościele. Pełniąc różne funkcje w Dykasteriach Stolicy Apostolskiej, dobrze przysłużył się Kościołowi i Polsce. Jako Nuncjusz Apostolski w ojczystym kraju papieża i swoim, przyczynił się wydatnie do tego, że Kościół w Polsce żyje i rozwija się dziś w nowych strukturach kościelnych. Jako Polak, który nie musiał uczyć się Polski, pięknie zapisał się na jej kartach. Jako dyplomata potrafił harmonijnie łączyć posługę Stolicy Apostolskiej i ojczystemu krajowi. Widomym owocem tej posługi, z której korzystamy wszyscy, pozostanie na zawsze Konkordat pomiędzy Stolicą Apostolską a Rządem Rzeczpospolitej Polski. Bogaty w doświadczenia, służy obecnie z oddaniem świętowojciechowej Archidiecezji, Polsce i Polakom na całym świecie jako Prymas Polski” – podsumował abp Muszyński.

We wspólnej modlitwie w katedrze gnieźnieńskiej uczestniczyła Kapituła Prymasowska, wspólnota gnieźnieńskiego seminarium duchownego, osoby konsekrowane, kapłani oraz wierni świeccy. Podczas Eucharystii modlono się m.in. w intencji fundatorów, budowniczych i dobrodziejów katedry, a także za wszystkich, którzy gromadzą się w niej na modlitwie. Po zakończeniu Mszy św. Prymas Polski otrzymał od kanoników Kapituły Prymasowskiej pastorał, na którym znajduje się m.in. jego herb i dedykacja.

Budowa gnieźnieńskiej katedry rozpoczęła się w 1342 roku, tuż po powołaniu na stolicę arcybiskupią w Gnieźnie Jarosława Skotnickiego herbu Bogoria, człowieka światowego, wykształconego, bliskiego współpracownika króla Kazimierza Wielkiego. Prace zorganizowano tak, by w ich trakcie część świątyni mogła nadal służyć wiernym. Gdy wznoszono prezbiterium, nabożeństwa i Msze św. odbywały się w oddzielonym i zabezpieczonym romańskim korpusie nawowym. Gdy zaczęto go wyburzać i stawiać nowy, ludzie modlili się w nowej, gotyckiej części prezbiterialnej. Inicjator przedsięwzięcia, abp Skotnicki, nie doczekał zakończenia budowy.

Budowa gnieźnieńskiej katedry dobiegła końca w 1602 roku, kiedy to wykończona została wieża północna. Niemniej prace konserwatorskie, naprawy i przeróbki trwały nadal. Świątynia przetrwała dwa wielkie pożary miasta. Była też przebudowywana zyskując najpierw wygląd barokowy, a później klasycystyczny. Na przestrzeni wieków dobudowano do niej także wieniec kaplic, którym szczyci się do dzisiaj. Tytuł bazyliki otrzymała w XVII stuleciu z nadania papieża Piusa X.

W czasie II wojny światowej Niemcy najpierw zamknęli katedrę, a później, w 1944 roku urządzili w niej salę koncertową. W ostatnich dniach wojny w kierunku świątyni wojska sowieckie wystrzeliły pociski artyleryjskie niszcząc częściowo wieże i dach. Musiała po raz kolejny "dźwigać się z gruzów". Tym razem był to powrót do początków, przywrócono jej bowiem dawny, gotycki charakter, który ma niezmiennie do dziś.

Kościół gnieźnieński wspominał 1 lutego uroczystość poświęcenia bazyliki prymasowskiej. Eucharystii sprawowanej pod przewodnictwem prymasa Polski abp. Józefa Kowalczyka towarzyszyła modlitwa Kapituły Prymasowskiej o beatyfikację kard. Stefana Wyszyńskiego.

Metropolita gnieźnieński podkreślił w homilii, że bazylika prymasowska, jako katedra stolicy diecezji, jest matką wszystkich kościołów archidiecezji gnieźnieńskiej.

„Według zapisu brewiarzowej godziny czytań, tę piękną świątynię, czyli kościół w Gnieźnie, wybudował Mieszko I, a Bolesław Chrobry złożył w niej relikwie św. Wojciecha. Ten kościół stał się katedrą pierwszego metropolity w Polsce bł. Radzyma. W katedrze odbywały się również koronacje pierwszych królów Polski” – przypomniał Prymas.

Zacytował także słowa kard. Augusta Hlonda, który po zakończeniu II wojny światowej, w dniu ponownego otwarcia katedry powiedział: „Po sześcioletniej profanacji wybiła dla tej czcigodnej bazyliki prymasowskiej godzina przywrócenia do czci i kultu Bożego… z góry Lecha bije znów stary Wojciech obwieszczając Polsce, że dziś zbawienie stało się temu domowi (…) Ten szanowny Tum odzyskuje z dniem dzisiejszym także godność i funkcje archikatedry i bazyliki prymasowskiej… Niech Wniebowzięta Pani i Królowa, pod której chwalebnym wezwaniem bazylika ta przeżyła wieki świetności i nic poniżenia, z obfitości swego Niepokalanego serca darzy naród Polski błogosławieństwem łask których jest władną szafarką, i niech Polskę na drogach do Królestwa Bożego otacza tą wszechmocą, która z przywileju Stwórcy spoczywa w Jej rękach”

„Te słowa czynię także moimi i modlę się, aby stawały się rzeczywistością każdego dnia” – powiedział na koniec Prymas.

Katedrę gnieźnieńską zaczęto wznosić w 1342 roku, tuż po powołaniu na stolicę arcybiskupią w Gnieźnie Jarosława Skotnickiego herbu Bogoria, człowieka światowego, wykształconego, bliskiego współpracownika króla Kazimierza Wielkiego. Prace zorganizowano tak, by w ich trakcie część świątyni mogła nadal służyć wiernym. Gdy wznoszono prezbiterium, nabożeństwa i Msze św. odbywały się w oddzielonym i zabezpieczonym romańskim korpusie nawowym. Gdy zaczęto go wyburzać i stawiać nowy, ludzie modlili się w nowej, gotyckiej części prezbiterialnej. Inicjator przedsięwzięcia, abp Skotnicki, nie doczekał zakończenia budowy.

Budowa gnieźnieńskiej katedry dobiegła końca w 1602 roku, kiedy to wykończona została wieża północna. Niemniej prace konserwatorskie, naprawy i przeróbki trwały nadal. Świątynia przetrwała dwa wielkie pożary miasta. Była też przebudowywana zyskując najpierw wygląd barokowy, a później klasycystyczny. Na przestrzeni wieków dobudowano do niej także wieniec kaplic, którym szczyci się do dzisiaj. Tytuł bazyliki otrzymała w XVII stuleciu z nadania papieża Piusa X.

W czasie II wojny światowej Niemcy najpierw zamknęli katedrę, a później, w 1944 roku urządzili w niej salę koncertową. W ostatnich dniach wojny w kierunku świątyni wojska sowieckie wystrzeliły pociski artyleryjskie niszcząc częściowo wieże i dach. Musiała po raz kolejny ,,dźwigać się z gruzów”. Tym razem był to powrót do początków, przywrócono jej bowiem dawny, gotycki charakter, który ma niezmiennie do dziś.