Gorzów Wlkp.: obchody 70. rocznicy zsyłki na Sybir

Modlitwą i odśpiewaniem Hymnu Związku Sybiraków przy Pomniku Ofiar Stalinizmu, usytuowanym na Cmentarzu Komunalnym a także promocją książki o działalności Koła Związku Sybiraków, gorzowianie uczcili 10 lutego, 70. rocznicę masowej deportacji Polaków na nieludzką ziemię.

W uroczystości uczestniczyły poczty sztandarowe Miejskiego i Wojewódzkiego Koła Związku Sybiraków, przedstawiciele Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo – Wschodnich oraz delegacje zakładów pracy. Modlitwę przy pomniku poprowadził Sybirak ks. Henryk Jacoński. Kapelan podkreślił, że jest to czas upamiętnienia cierpień zesłańców, przypominania wartości patriotycznych i poszanowania tradycji narodowych.

Wieczorem w gorzowskim Klubie „Jedynka” odbyła się promocja publikacji pt. „20 lat Koła Związku Sybiraków w Gorzowie Wielkopolskim”. Pracę poprzedza Hymn Związku Sybiraków, którego autorem jest bard Sybiraków Marian Jonkajtys a słowa napisał Czesław Majewski.

„Ta książka jest wydana z myślą o młodych ludziach” – powiedziała Anna Makowska–Cieleń, współautorka książki, honorowa prezes Koła Związku Sybiraków w Gorzowie. Dzięki takim tekstom jak „Znaki pamięci”, „Z kart historii”, „Kalendarium” może ona stanowić przewodnik dla uczniów i nauczycieli – wyjaśniła Makowska–Cieleń.

W publikacji znalazły się także wybrane opowiadania Sybiraków, które czytała Teresa Lisowska, aktorka Teatru im. Juliusza Osterwy w Gorzowie.

Prawie wszystkie wspomnienia ukazują nagłą i niespodziewaną wywózkę, opisują transport bydlęcymi wagonami bez okien z marznącymi soplami lodu, mówią o uczuciach głodu, przerażenia i strachu.

Irena Świecik w opowiadaniu pt.„Wygnańcy pod opieką Bożej Opatrzności” opowiedziała historię związaną z obrazkiem Matki Bożej, który przemycony w woreczku z mąką, znalazł się z rodziną na syberyjskiej ziemi. Codzienne litanie przed wizerunkiem Maryi były zagrożeniem wolności także na wygnaniu. Surowy strażnik upominał przed „przedstawieniami”, jednak każdego następnego dnia łagodniał, widząc klęczących przed obrazkiem, którymi później zainteresowała się jego żona. Kobieta przychodziła aby posłuchać o Bogu.

Anna Makowska–Cieleń w opowiadaniu wyznaje, że na Syberii ojciec chrzestny nauczył ją fragmentów „Pana Tadeusza” ale o tym, że jest to epopeja narodowa mogła dowiedzieć się dużo później.

W publikacji wiele miejsca poświęcono znakom pamięci. Opisane są m.in tablica na frontonie Katedry – upamiętniająca 50. rocznicę deportacji, poświęcona przez ówczesnego bp diecezji gorzowskiej Józefa Michalika. Opisany jest Pomnik Ofiar Stalinizmu, tabliczki pamięci. Jest także biografia św. Rafała Kalinowskiego – patrona Sybiraków.

Okładkę zaprojektował artysta plastyk Dariusz Sapkowski. Wydawnictwo dofinansował Wydział Kultury Urzędu Miasta, w opracowaniu i wydaniu pomógł Wojewódzki Ośrodek Metodyczny.

Gorzowscy Sybiracy mają swoją kaplicę w kościele pw. NMP Królowej Polski. W Katedrze WNMP znajduje się tablica pamiątkowa i wielki drewniany różaniec, na którego paciorkach wytłoczone są wagoniki. Różaniec poświęcił Jan Paweł II w 1997 r. podczas wizyty w Gorzowie. Miejskie rondo i ulica noszą nazwę Sybiraków. W sanktuarium maryjnym w Rokitnie lubuscy Sybiracy ufundowali kaplicę „Zesłańców Sybiru”. Miejskie rondo i ulica noszą nazwę Sybiraków.

Pierwsza masowa deportacja Polaków na Sybir rozpoczęła się 10 lutego 1940 r. W głąb Rosji wywieziono ponad dwa miliony rodaków. Na zsyłce znalazła się przede wszystkim polska inteligencja. Wywożono ich w nieludzkich warunkach, często umierali w czasie transportu. Zesłańcy pracowali w lasach, na polach, w kopalniach, przy budowie dróg. Po 5 latach do kraju powróciło tylko ponad 500 tys. osób.