Drukuj Powrót do artykułu

Grecja – chrześcijaństwo czasów apostolskich

15 kwietnia 2016 | 11:12 | kg (KAI) / br Ⓒ Ⓟ

Zapowiedziana na 16 kwietnia kilkugodzinna wizyta Franciszka na greckiej wyspie Lesbos (Leswos po nowogrecku) jest okazją do krótkiego przedstawienia życia religijnego w tym kraju. Tamtejsze chrześcijaństwo, reprezentowane obecnie głównie przez prawosławie oraz w niewielkim stopniu przez katolicyzm i różne wyznania protestanckie, sięga korzeniami czasów apostolskich, a zwłaszcza działalności św. Pawła.

O jego pobycie m.in. w Atenach wspominają Dzieje Apostolskie, a większość swych listów skierował on do wspólnot greckich, np. w Koryncie, Salonikach, Efezie, Kolosach czy w Galacji.

Dzisiejszą Grecję zamieszkuje prawie 11 mln ludzi, wśród których – jak się ocenia – około miliona (a może nawet ponad milion) stanowią imigranci, legalni bądź nie, a ich liczba znacznie wzrosła w ostatnich latach, głównie z krajów bliskowschodnich, w większości muzułmanów. Ponad 97 proc. rdzennych Greków (lub osób innego pochodzenia, ale uważających się za Greków) wyznaje prawosławie, przy czym Grecja jest jedynym krajem na świecie, w którym wyznanie to jest uznawane za religię państwową a Kościół prawosławny nie jest oddzielony od państwa.

W praktyce oznacza to np., że święta kościelne są dniami wolnymi, religia prawosławna jest nauczana w szkołach, a stopień z niej jest tak samo ważny, jak z innych przedmiotów, księża otrzymują wynagrodzenie od państwa, które ze swej strony ma prawo ingerowania w wybory nowych biskupów. Głowa Kościoła odbiera też przysięgę od nowych władz.

W latach II wojny światowej, gdy Grecję okupowały Niemcy hitlerowskie, ówczesny arcybiskup Aten Chryzant potępił agresję i nie wziął udziału ani w tworzeniu kolaboracyjnego rządu ani w jego zaprzysiężenia, za co władze pozbawiły go urzędu. Podobne stanowisko zajmował jego następca, abp Damaskin, który m.in. pomagał rodzinom ofiar prześladowań nazistowskich i starał się ratować miejscowych Żydów. A 30 grudnia 1944 został on regentem Grecji do czasu powrotu z wygnania króla Jerzego II. O jego autorytecie moralnym świadczy również fakt, iż w pierwszych latach powojennych to on podpisywał wszystkie porozumienia zawierane między różnymi siłami politycznymi.

Gdy w 1967 rządy w kraju objęła grupa tzw. „czarnych pułkowników”, nowe władze wymogły rozwiązanie Stałego Synodu i powołanie nowego, złożonego z 9, zamiast 12 biskupów. Arcybiskup Chryzostom II musiał ustąpić, a jego miejsce zajął popierany (i w istocie mianowany) przez juntę Hieronim. Kościół zaczął popierać pułkowników, co później, gdy w 1974 stracili oni władzę, odbiło się niekorzystnie na jego pozycji w społeczeństwie.

Prawosławni Grecy przez całe stulecia podlegali patriarsze konstantynopolskiemu, również wtedy, gdy na ich ziemiach panowali Turcy. Gdy jednak w 1830 duża część obecnej Grecji uzyskała niepodległość, ówczesne władze uznały za celowe uniezależnienie miejscowego Kościoła od patriarchy, który pozostał pod panowaniem tureckim. 27 lipca 1833 ogłoszono oficjalnie autokefalię Kościoła Hellady (Grecji), którą Konstantynopol uznał dopiero w 1850, i to z licznymi zastrzeżeniami. Między innymi północne eparchie (diecezje) greckie – łącznie 36 – są zarządzane przez metropolitów podlegających formalnie patriarsze, choć w praktyce mianowanych przez Synod Kościoła greckiego; ale Kreta, wyspy Dodekanezu i Święta Góra Atos są zarządzane przez Konstantynopol (korzystając z dużej autonomii).

Współczesny Kościół Hellady dzieli się na 77 eparchii, na ogół niewielkich pod względem obszaru, których rządcy mają tytuł metropolitów. Na czele Kościoła stoi arcybiskup Aten i całej Hellady, którym od 7 lutego 2008 jest Hieronim II (w świecie Joannis Liapis, ur. 30 marca 1938). Tak jak w innych Kościołach wschodnich najwyższą władzę sprawuje Święty Synod, w którego skład wchodzą wszyscy metropolici i któremu z urzędu przewodniczy arcybiskup Aten. Zbiera się on kilka razy w roku, a na bieżąco Kościołem zarządza Synod Stały, złożony z 12 metropolitów i arcybiskupa, który nim kieruje.

Ocenia się, że w Grecji mieszka także około (lub ponad) 200 tysięcy katolików, w zdecydowanej większości imigrantów (głównie Filipińczyków, ale znaczny ich odsetek stanowią także Polacy); rodowitych Greków-katolików jest kilkanaście tysięcy (12-15 tys.?). Ponadto mieszkają tam niewielkie skupiska katolików obrządku bizantyńskiego (ok. 4 tys.) i ormiańskiego (kilkaset osób).

Organizacyjnie Kościół katolicki tworzy dwie metropolie: Korfu, Zanthi i Cefalonii (bez diecezji sufragalnych) oraz Naxos, Andros, Tinos i Mikonos (z 4 diecezjami), 2 archidiecezj4e podlegające bezpośrednio Stolicy Apostolskiej: Ateny i Rodos oraz wikariat apostolski Saloniki. Istnieją ponadto egzarchat apostolski dla katolików obrządku bizantyńskiego i ordynariat dla Ormian-katolików. Przewodniczącym Świętego Synod Hierarchii Katolickiej Hellady (czyli episkopatu tego kraju) jest obecnie bp Frankiskos Papamanolis OFMCap, biskup-senior Syros, Milos i Santorini.

Stolica Apostolska i Grecja nawiązały pełne stosunki dyplomatyczne 17 lipca 1979, ale już od 1834, a więc wkrótce po wywalczeniu przez ten kraj niepodległości, w Atenach urzędował delegat apostolski, czyli przedstawiciel papieża przy miejscowym Kościele (a nie przy rządzie). W latach 1935-44 urząd ten sprawował abp Angelo G. Roncalli, późniejszy papież św. Jan XXIII. Od 22 lutego 2011 nuncjuszem jest Amerykanin abp Edward Joseph Adams.

Oprócz prawosławnych i katolików w Grecji żyje jeszcze kilkaset tysięcy protestantów, głównie z tzw. wolnych Kościołów chrześcijańskich, np. zielonoświątkowców, baptystów, adwentystów i innych. Ponad 5 proc. wierzących stanowią muzułmanie, przy czym odsetek ten zdaje się wzrastać wskutek trwającego ciągle jeszcze napływu imigrantów z krajów arabskich. Współczesną osobliwością na religijnej mapie Grecji są wyznawcy religii helleńskiej (czyli w istocie mitologii greckiej), których liczebność ocenia się na ok. 2 tysięcy.

 

Drogi Czytelniku,
cieszymy się, że odwiedzasz nasz portal. Jesteśmy tu dla Ciebie!
Każdego dnia publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednak bez Twojej pomocy sprostanie temu zadaniu będzie coraz trudniejsze.
Dlatego prosimy Cię o wsparcie portalu eKAI.pl za pośrednictwem serwisu Patronite.
Dzięki Tobie będziemy mogli realizować naszą misję. Więcej informacji znajdziesz tutaj.
Wersja do druku
Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Możesz określić warunki przechowywania cookies na Twoim urządzeniu za pomocą ustawień przeglądarki internetowej.
Administratorem danych osobowych użytkowników Serwisu jest Katolicka Agencja Informacyjna sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (KAI). Dane osobowe przetwarzamy m.in. w celu wykonania umowy pomiędzy KAI a użytkownikiem Serwisu, wypełnienia obowiązków prawnych ciążących na Administratorze, a także w celach kontaktowych i marketingowych. Masz prawo dostępu do treści swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, wniesienia sprzeciwu, a także prawo do przenoszenia danych. Szczegóły w naszej Polityce prywatności.