Gwałtowny spadek zaufania do Kościoła? Socjolog uspokaja

– Do tego rodzaju wyników trzeba podchodzić spokojnie, nie lękowo – mówi prof. Krzysztof Koseła, przewodniczący Rady Naukowej Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego odnosząc się do niedawnych badań IBRIS, wskazujących na znaczący spadek zaufania do Kościoła katolickiego. Zdaniem socjologa mówienie o „kryzysie zaufania o niespotykanej dotąd dynamice” jest w świetle tych badań nieuzasadnione.  – Nie zdejmuje to oczywiście z duszpasterzy obowiązku, by zastanawiać się nad stanem duszpasterstwa i nad tym, co należy poprawiać. To zawsze dobrze, gdy biskupi się przejmują – podkreśla.

– Do tego rodzaju wyników trzeba podchodzić spokojnie, nie lękowo. Należy uwzględniać metodę zbierania danych i dostosować moc wniosku do jej jakości – twierdzi prof. Krzysztof Koseła. Zwraca uwagę, że telefoniczna metoda zastosowana w badaniu IBRIS jest metodą tanią. Podkreśla, że przy zastosowaniu takiej metody, w sytuacji, gdy jej wyniki wskazują na jakieś wielkie zmiany, należy je porównywać z badaniami, które są robione lepszymi metodami i częściej.

Prof. Koseła przypomina, że regularne badania ocen różnych instytucji w Polsce, w tym Kościoła katolickiego, przeprowadza CBOS, przy czym stosuje metody lepszej jakości, ze znacznym udziałem danych zebranych w wyniku bezpośrednich rozmów respondentów z ankieterami.

– Jak w tych badaniach wypada Kościół? W marcu 2024 r. oceniany był pozytywnie przez 44 proc badanych, we wrześniu – przez 48 proc., w marcu 2025 – przez 42 proc. Nie widać więc jakiegoś gwałtownego „tąpnięcia” ale raczej pewne wahanie tych ocen – mówi prof. Koseła. – Co więcej nie są to wyniki niespotykane. Widać, że raczej wracamy do sytuacji z początku lat 90 – tych XX w., gdy po latach rekordowego zaufania do Kościoła doszło rzeczywiście do potężnych spadków. Wtedy pozytywne oceny działalności Kościoła również spadały poniżej 40 proc. – dodaje.

Odnosząc się do badań IBRIS socjolog zwraca uwagę, że nie należy ich komentować wybiórczo  – Widać, że spada zaufanie i pozytywne oceny nie tylko w stosunku do Kościoła. Ten spadek zaufania odnotowuje bardzo wiele podmiotów i instytucji. Niewykluczone, że jest to wyraz pewnej ludzkiej frustracji i forma wyrażenia negatywnych emocji. – Z badań IBRIS wynika, że taki sam spadek zaufania jak do Kościoła deklarują respondenci wobec Unii Europejskiej. Te deklaracje  jednak nie odbiły się aż tak bardzo w mediach… – zauważa prof. Koseła.

– To, co mówię, nie zdejmuje oczywiście z duszpasterzy obowiązku, by zastanawiać się nad stanem duszpasterstwa, nad tym, co jest nie tak, nad tym, co należy poprawiać. To zawsze dobrze, gdy biskupi się przejmują – podkreśla. – Warto zastanawiać się, dlaczego np. w spisie powszechnym tak wiele osób deklarowało, że nie są już członkami Kościoła katolickiego – dodaje.

Jego zdaniem na obecne oceny działalności Kościoła mają wciąż wydarzenia z ostatnich lat – epidemia Covid, ujawnianie skandali seksualnych w Kościele oraz doświadczenia tzw. „czarnych marszy” związanych z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji.

Według opublikowanego ostatnio badania IBRiS dla PAP Kościół katolicki w ciągu dziewięciu lat stracił zaufanie prawie jednej czwartej społeczeństwa, przy czym, jak wskazuje IBRIS „najbardziej alarmująca zmiana” nastąpiła w ciągu ostatniego roku. Instytut zwrócił uwagę, że jest to jeden z najgorszych wyników, jeśli chodzi o tempo spadku odnotowane w historii przedstawionych badań i że mamy do czynienia z „kryzysem zaufania o niespotykanej dotąd dynamice”.

„Biję się w piersi, chociaż wiem, że to nie wystarczy” – napisał na portalu X biskup sosnowiecki Artur Ważny, odnosząc się do wyników badania.