III Europejskie Zgromadzenie Ekumeniczne

W dniach 4-9 września Sibiu (Sybin) w Rumunii jest miejscem końcowego etapu III Europejskiego Zgromadzenia Ekumenicznego pod hasłem „Światło Chrystusa oświeca wszystkich – nadzieja na odnowę i jedność w Europie”. Ma to być największe wydarzenie kościelne 2007 r. na naszym kontynencie. Ok. 2500 delegatów różnych wyznań chrześcijańskich będzie omawiało najważniejsze bieżące sprawy tej części świata, zastanawiając się, co mogą uczynić Kościoły dla rozwiązania tych problemów.

Miejsce spotkania protestantów, katolików i wyznawców prawosławia nie mogło być lepiej wybrane: Sybin w rumuńskim Siedmiogrodzie jest w tym roku europejskim miastem kultury UNESCO, a Rumunia od kilku miesięcy należy do Unii Europejskiej.
Sybin – miasto wielowyznaniowe
Po zgromadzeniach w protestanckiej Bazylei w 1989 r. i w katolickim Grazu w 1997 r. na miejsce kolejnego spotkania świadomie wybrano region o przewadze wyznawców prawosławia. Liczący ok. 20 mln wiernych Rumuński Kościół Prawosławny jest drugą pod względem liczby wiernych wspólnotą tego wyznania na świecie. Jednocześnie samo miasto Sybin ma tradycje wielowyznaniowe.
Założyli je „niemieccy osadnicy pod węgierską Koroną”. W 1543 r. zawitała tam reformacja. Gdy w 1918 r., w wyniku rozpadu monarchii austro-węgierskiej powstała niezależna Rumunia, większość mieszkańców Sybinu stanowiła ludność niemiecka. Dziś wśród 170 tys. mieszkańców miasta osób pochodzenia niemieckiego jest niespełna 2 proc., ale od 2000 r. jego burmistrzem jest Niemiec, pierwszy od 70 lat w dużym mieście rumuńskim.
92 proc. mieszkańców Sybinu wyznaje prawosławie. Wspólnoty katolików łacińskich, grekokatolików, luteran i reformowanych liczą po ok. 1-2 proc. ogółu mieszkańców miasta. W ostatnich latach silnie dały o sobie znać tzw. wolne Kościoły protestanckie.
Centralnym punktem obecnego zgromadzenia będzie spotkanie z prawosławiem. Przypada ono w niełatwym dla ekumenizmu czasie, po ogłoszeniu przez Kongregację Nauki Wiary „Odpowiedzi na pytania dotyczące niektórych aspektów nauki o Kościele”. Krytyków tego dokumentu nie przekonują zapewnienia przewodniczącego Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan kard. Waltera Kaspera, że Kościół katolicki nie odstępuje od ekumenizmu i że dokument ten wzywa do dialogu, bo „dyskusja ekumeniczna, w której przede wszystkim powinny być omówione podstawowe różnice w pojęciu urzędu i Kościoła, musi trwać”. Najbardziej krytycznie do „Odpowiedzi” odnosi się strona ewangelicka.
Innym ważnym tematem zgromadzenia w Sybinie będzie refleksja nad realizacją Europejskiej Karty Ekumenicznej, zawierającej wytyczne dla coraz bliższej współpracy Kościołów na naszym kontynencie. Podpisały ją w 2001 r. Konferencja Kościołów Europejskich (KEK), skupiająca 124 Kościoły niekatolickie, oraz Rada Konferencji Biskupich Europy (CCEE). Obie te instytucje są organizatorami obecnego Europejskiego Zgromadzenia Ekumenicznego.
Bazylea – Graz – Sybin
I Europejskie Zgromadzenie Ekumeniczne odbyło się w dniach 15-21 maja 1989 r. w szwajcarskiej Bazylei, gdy w naszej części świata dopiero zaczynały się pojawiać pierwsze oznaki zmian ustrojowych, które za kilka miesięcy miały zasadniczo zmienić oblicze kontynentu. Spotkanie to przebiegało pod hasłem „Pokój, sprawiedliwość i ochrona stworzenia”.
II Zgromadzenie pod hasłem „Pojednanie – dar Boga i źródło nowego życia” obradowało w dniach 23-29 czerwca 1997 r. w austriackim Grazu. Przybyło na nie 700 oficjalnych przedstawicieli Kościołów chrześcijańskich z 34 krajów i 10 tys. chrześcijan, w tym wielu z Europy Wschodniej, by wspólnie rozważać problemy ekumeniczne i perspektywy chrześcijańskiego zaangażowania w sprawę pojednania.
Oczekiwano, że przy okazji tego spotkania dojdzie do spotkania Jana Pawła II ze zwierzchnikiem Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego patriarchą Aleksym II, lecz na krótko przed rozpoczęciem zgromadzenia odwołała je strona prawosławna. Niemniej jednak Aleksy pojawił się na otwarciu obrad w Grazu, oskarżając w swoim wystąpieniu inne wyznania o prozelityzm. Wyraził ubolewanie, że „radykalne przemiany w Europie Wschodniej negatywnie wpłynęły na stosunki między Kościołami w krajach naszego regionu i wewnątrz tych krajów”.
W odróżnieniu od dwóch poprzednich, III Europejskie Zgromadzenie Ekumeniczne zaplanowane zostało – w duchu Karty Ekumenicznej – jako pielgrzymka ekumeniczna, złożona z trzech etapów. Pierwszym z nich było spotkanie delegatów w Rzymie w styczniu 2006 r. Drugi etap objął serię spotkań ekumenicznych na szczeblu krajowym i regionalnym, począwszy od drugiej połowy ub.r. po pierwsze półrocze br. Na trzecim etapie o w dniach 15-18 lutego 2007 r. odbyło się spotkanie delegatów (tych samych, którzy przybyli do Rzymu) w, mieście Marcina Lutra – Wittenberdze-Lutherstadt. Ostatnim etapem jest obecne zgromadzenie w Sybinie. Równolegle w wielu innych miastach Europy będą się odbywać podobne spotkania ekumeniczne w duchowej łączności z miastem rumuńskim.
Zgromadzenie rozpocznie się 4 września świętem powitania na centralnym placu miasta. W następnych dniach odbywać się będą posiedzenia plenarne i fora dyskusyjne. Na każdy wieczór zaplanowano odrębny program duchowy i kulturalny. Na sobotę 8 września przewidziano „święto światła”, a podobne „święta” odbędą się w innych miastach europejskich, które połączą się drogą telewizyjną i internetową. Symboliczne „światło dla Sybinu” zapali przebywający w tym dniu z pielgrzymką w austriackim Mariazell papież Benedykt XVI.
O tym, że rozpoczynające się obecnie Zgromadzenie znacznie posunie naprzód dialog teologiczny, jest przekonany rumuński teolog prawosławny ks. prof. Viorel Ionita. Zwraca on uwagę, że choć w spotkaniu weźmie udział 2500 delegatów ze wszystkich Kościołów naszego kontynentu, a w poprzednim Zgromadzeniu w Grazu uczestniczyło 10 tys. osób, to jednak oficjalnych delegatów było tylko 700. Dzięki większej liczbie delegatów Kościoły obecne w Sybinie będą miały „o wiele większe możliwości przedstawienia swoich najważniejszych spraw”.
Ks. Ionita, który kieruje wydziałem ds. studiów KEK w Genewie, jest jednym z odpowiedzialnych za program i przebieg zgromadzenia w Sybinie. Bardzo ubolewa, że nie doczekał tego spotkania wielki orędownik ekumenizmu, jakim był zmarły 30 lipca br. w wieku 92 lat rumuński patriarcha Teoktyst.