Drukuj Powrót do artykułu

Inspiratorki, liderki, założycielki – ukazał się leksykon wybitnych Polek

07 marca 2015 | 09:17 | aw / br Ⓒ Ⓟ

„Inspiratorki, liderki, założycielki. Aktywność przedstawicielek katolickich wspólnot i ruchów kobiecych w Polsce (1805-1963)” – to opracowanie badaczki ruchu kobiecego w Polsce, dr Moniki Waluś. Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa KUL.

Blisko dziewięćdziesiąt katoliczek – ich życie i dorobek – omawia autorka po kwerendach w klasztornych archiwach w Polsce i Rzymie, badając pisma i istniejące już opracowania i biografie wybitnych Polek. Dzięki temu powstała niezwykła synteza i potwierdzenie, jak bogaty i wielostronny był ruch kobiecy w XIX- i XX-wiecznej Polsce.

Autorka tłumaczy przedział czasowy, jaki ustaliła dla postaci, figurujących w leksykonie – w 1805 r. urodziła się Dorota Wolff, tercjarka franciszkańska, inicjatorka duszpasterstwa chorych w ich domach, współzałożycielka Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety, zaś 1963 r. to rozpoczęcie obrad II Soboru Watykańskiego, który przyczynił się do większego otwarcia na aktywność kobiet w Kościele.

Czytając biogramy, zgromadzone przez Monikę Waluś wyraźnie widać, że Polki nie czekały na wyniki obrad Soboru. Pragnąc być wierne Bogu i pracować dla Ojczyzny tworzyły pionierskie dzieła zakładając szkoły, ochronki, jadłodajnie i schroniska dla bezdomnych, szpitale, inspirowały życie kulturalne tworząc biblioteki i czytelnie. Zakładały warsztaty i wytwórnie, rozkręcały biznesy, kupowały nieruchomości. Ratowały kobiety przez wyzyskiem i prostytucją, a kształcąc je, przyczyniały się do ich promocji, poprawy pozycji społecznej, ocalenia ludzkiej godności. Były feministkami nowego typu, takiego, jaki postulował po latach Jan Paweł II.

Są wśród nich osoby świeckie, takie jak hrabianka Aniela Potulicka, fundatorka i patronka wielu instytucji dobroczynnych, m.in. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego czy Jadwiga Zamoyska, założycielka pierwszej żeńskiej szkoły gospodarczej, założonej przez świecką.

Większość kobiet, figurujących w leksykonie wybierało drogę zakonną. Do ich grona należą osoby, które samodzielnie zakładały nowe rodziny zakonne i inicjowały konkretne dzieła (np. m. Marcelina Darowska, m. Urszula Ledóchowska, m. Franciszka Siedliska) jak i takie, które były współzałożycielkami konkretnych dzieł, np. wiele zgromadzeń honorackich, jakie powstały dzięki współpracy z charyzmatycznym kapucynem, duszpasterzem i spowiednikiem o. Honoratem Koźmińskim.

Dzieła wielu z nich przekraczały granice ziem polskich i były zakładane w Rosji, Finlandii, na Litwie, Ukrainie, Białorusi, w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii.

Są wśród nich przedstawicielki wszystkich klas społecznych – pochodzące ze wsi Aniela Salawa, Helena Kowalska, Anna Kaworek, z mieszczaństwa – Eleonora Motylowska, Elżbieta Stummer, z arystokracji – obok Potulickiej i Zamoyskiej Zofia Łubieńska i matka Róża Czacka. Przeważają jednak kobiety pochodzenia szlacheckiego, często z zubożałej szlachty oraz z inteligencji.

Są wśród nich męczennice – niepokalanka s. Maria Marta od Jezusa – Kazimiera Wołowska czy świecka katechetka Natalia Tułasiewicz i sprawiedliwe wśród narodów świata – matka Matylda Getter ze Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, która w czasie okupacji niemieckiej uratowała kilkaset żydowskich dzieci i zapewniała, że żadnego dziecka nie odeśle.

Wiele z kobiet, figurujących w Leksykonie było mistyczkami. Najbardziej znana dziś jest św. Faustyna Kowalska, apostołka Bożego Miłosierdzia, która jest dziś świętą „globalną”, najbardziej rozpoznawalną Polką za świecie. Matka Urszula Ledóchowska, założycielka Zgromadzenia Sióstr Serca Jezusa Konającego zorganizowała wielką akcję na rzecz niepodległości Polski, gdy ważyły się losy powstania państwa po ponad 120 latach zaborów. Są też kobiety znane tylko wąskiemu gronu historyków i badaczy oraz rodzinom zakonnym, z których się wywodzą.

Siostra Ludwika Banaś – nazaretanka z Nowogródka, która po wojnie została na ziemiach, zagarniętych przez Związek Sowiecki zamieszkała w zakrystii popadającego w ruinę kościoła, była katechetką, w czasach komunistycznych represji podtrzymywała na duchu okolicznych katolików, troszczyła się, by Hostia spoczywała w tabernakulum, leczyła chorych. Mieszkańcy okolic nazywali ją „Stróżem Tabernakulum”. Nigdy nie wróciła do Polski, choć miała taką możliwość.

Niezależnie od położonych zasług, próżno szukać nazwisk kobiet, figurujących w Leksykonie dr Waluś w szkolnych podręcznikach. „Sylwetek działaczek katolickich, założycielek zgromadzeń zakonnych, mimo ich zasług dla społeczeństwa, nie można odnaleźć w szkolnych podręcznikach historii – ubolewa autorka. – Ich wkład w rozwój społeczny, kulturalny, ekonomiczny, w tworzenie na przykład szkół dla dziewcząt czy pierwszych związków zawodowych, jest mało znany” – ubolewa autorka. Jej praca może przyczynić się do odwrócenia tego trendu i ułatwić powstanie syntetycznych opracowań na temat nowego feminizmu praktykowanego przez polskie katoliczki wiele lat przed II Soborem Watykańskim.

Inspiratorki, liderki, założycielki. Aktywność przedstawicielek katolickich wspólnot i ruchów kobiecych w Polsce (1805-1963). Leksykon Biograficzny, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013.


Drogi Czytelniku,
cieszymy się, że odwiedzasz nasz portal. Jesteśmy tu dla Ciebie!
Każdego dnia publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednak bez Twojej pomocy sprostanie temu zadaniu będzie coraz trudniejsze.
Dlatego prosimy Cię o wsparcie portalu eKAI.pl za pośrednictwem serwisu Patronite.
Dzięki Tobie będziemy mogli realizować naszą misję. Więcej informacji znajdziesz tutaj.
Wersja do druku
Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Możesz określić warunki przechowywania cookies na Twoim urządzeniu za pomocą ustawień przeglądarki internetowej.
Administratorem danych osobowych użytkowników Serwisu jest Katolicka Agencja Informacyjna sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (KAI). Dane osobowe przetwarzamy m.in. w celu wykonania umowy pomiędzy KAI a użytkownikiem Serwisu, wypełnienia obowiązków prawnych ciążących na Administratorze, a także w celach kontaktowych i marketingowych. Masz prawo dostępu do treści swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, wniesienia sprzeciwu, a także prawo do przenoszenia danych. Szczegóły w naszej Polityce prywatności.