Irańscy obrońcy praw człowieka nagrodzeni

Dwoje irańskich obrońców praw człowieka Nasrin Sotoudeh i Dżafar Panahi otrzymało tegoroczną nagrodę Parlamentu Europejskiego im. Sacharowa „za wolność ducha”.

Oboje laureatów nie mogło osobiście odebrać nagrody w Strasburgu. W pozdrowieniach, które przeczytała irańska adwokat i laureatka Pokojowej Nagrody Nobla, Shirin Ebadi, Sotoudeh zaapelowała o niezawisłość wymiaru sprawiedliwości i demokratyczne wybory w Iranie. Zwróciła też uwagę, że w kraju musi nastąpić rozdział religii od państwa, a ludzi nie wolno prześladować ze względu na ich religię. Swoją nagrodę Sotoudeh dedykowała wszystkim więźniom politycznym oraz tym, którzy ze względu na swoje wyznanie są uciskani w imię islamu.

Urodzona w 1965 r. adwokat Nasrin Sotoudeh reprezentowała wielu aresztowanych opozycjonistów po niepokojach w czasie wyborów prezydenckich w 2009 r. Byli wśród nich także niepełnoletni skazani w celach śmierci oraz laureatka Pokojowej Nagrody Nobla Szirin Ebadi. Irańska adwokat walczy także o równouprawnienie kobiet w swoim kraju, jest jedną z autorek kampanii „milion podpisów na rzecz praw kobiet w Iranie”.

Od września 2010 r., ze względu na swoją działalność, Nasrin Sotoudeh sama znajduje się w więzieniu. W styczniu 2011 r. została skazana na 11 lat za „zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego”. Ponadto zastosowano wobec niej 20-letni zakaz wykonywania zawodu oraz wyjazdów zagranicznych.

Dżafar Panahi (ur. w 1960 r.) jest reżyserem. Za swoją twórczość otrzymał wiele nagród, m.in. w 1995 r. Złotą Palmę w Cannes oraz w 2000 r. – Złotego Lwa w Wenecji. Jego filmy ukazują dzień powszedni Irańczyków, biedę oraz sytuację kobiet. Podczas kontrowersyjnych wyborów prezydenckich w 2009 r. Panahi popierał ruch opozycji przeciwko urzędującemu prezydentowi Mahmudowi Ahmadineżadowi.

W grudniu 2010 r. Panahi został skazany na sześć lat więzienia i 20-letni zakaz wykonywania zawodu. Oskarżany jest o to, że przygotował krytyczny wobec reżimu film o wyborach i o rozruchach, do jakich doszło po wyborach. Kandydatury Sotoudeh i Panahiego wysunęły frakcje socjaldemokratów, liberałów i Zielonych, a także posłowie Europejskiej Partii Ludowej (EVP) José Ignacio Salafranca i Elmar Brok oraz inni posłowie.

Decyzję o nagrodzeniu dwojga Irańczyków podjęli przewodniczący frakcji parlamentarnych Unii Europejskiej oraz przewodniczący Parlamentu. Nie zostali nagrodzeni inni kandydaci, a mianowicie członkinie rosyjskiej grupy punkowej „Pussy Riot” oraz białoruski działacz praw człowieka Aleś Bialacki.

Nagroda za wolność myśli nosi imię rosyjskiego fizyka i laureata Pokojowej Nagrody Nobla z 1975 r.; jest przyznawana od 1988 roku corocznie przez Parlament Europejski osobom i instytucjom, które w sposób szczególny działają na rzecz praw człowieka i ochrony mniejszości, poszanowania prawa narodów i wolności duchowej. Wysokość nagrody wynosi 50 tys. euro. Tradycyjnie jest ona wręczana podczas grudniowego posiedzenia Parlamentu Europejskiego przez jego przewodniczącego. Poprzez tę nagrodę europosłowie pragną wspierać prawa człowieka i demokrację na całym świecie.

Wśród dotychczasowych laureatów Nagrody im. Sacharowa są, m.in. były sekretarz generalny ONZ Kofi Annan i b. prezydent RPA Nelson Mandela. W 2011 roku Nagrodę Sacharowa otrzymało pięciu reprezentantów „arabskiej wiosny” z Egiptu, Libii, Tunezji i Syrii.Przewodniczący Parlamentu Europejskiego, Martin Schulz, oświadczył 12 grudnia w Strasburgu, że jest to wyraz uznania dla obojga Irańczyków za walkę „na rzecz godności człowieka, jego praw podstawowych oraz o przemiany polityczne w Iranie”. Schulz skrytykował rząd Iranu jako „reżim bezprawia” i zaapelował do sprawujących władzę w Teheranie o uwolnienie przebywającej w więzieniu Sotoudeha.