Jak wybierany jest Przewodniczący Konferencji Episkopatu?

Podczas 397. zebrania plenarnego Konferencji Episkopatu Polski, które odbędzie się 13 i 14 marca w Warszawie, będą miały miejsce wybory przewodniczącego tego gremium, jak również jego zastępcy. Kandydatem na przewodniczącego może być każdy biskup diecezjalny, a czynne prawo wyborcze przysługuje wszystkim biskupom będącym członkami KEP.

Statut Konferencji Episkopatu Polski umożliwia pełnienie tego urzędu, podobnie jak większości innych funkcji w ramach KEP przez dwie kolejne, 5-letnie kadencje. Art. 26.  Statutu stwierdza, że „Przewodniczącego i jego Zastępcę wybiera spośród biskupów diecezjalnych Zebranie plenarne na okres pięciu lat. Funkcje te można pełnić bez przerwy przez dwie kolejne kadencje”. Obecnie dobiega końca druga kadencja abp. Stanisława Gądeckiego, metropolity poznańskiego, stąd na jego miejsce musi zostać wybrany kto inny.

Kandydatami na przewodniczącego, jak i jego zastępcę, mogą być tylko biskupi diecezjalni. A zgodnie z art. 16 Statutu KEP prawo do udziału w głosowaniu mają wszyscy członkowie Konferencji Episkopatu. Są to biskupi diecezjalni i pomocniczy oraz biskupi pełniący szczególne zadania w Konferencji Episkopatu, zlecone przez Stolicę Apostolską bądź przez samą Konferencję. Członkami Konferencji nie są biskupi-seniorzy.

Podczas najbliższego 397. Zebrania Plenarnego, dokonany zostanie wybór nowego przewodniczącego KEP spośród 41 biskupów diecezjalnych. Pomimo, że istnieje w Polsce 45 diecezji, to kandydatem nie może być ustępujący z urzędu przewodniczącego abp. Stanisław Gądecki jak również nieobsadzone są: archidiecezja szczecińsko-kamieńska po odejściu abp. Andrzeja Dzięgi, diecezja sosnowiecka po odejściu bp. Grzegorza Kaszaka, oraz diecezja łowicka po odejściu bp. Andrzeja Dziuby.

Wybory Przewodniczącego Konferencji Episkopatu przeprowadzane są na podstawie kan. 119 Kodeksu Prawa Kanonicznego, na którym z kolei opiera się stosowny punkt (46) Regulaminu KEP. Kan. 119 stwierdza, że „jeżeli chodzi o wybory, moc prawa ma to, za czym – przy obecności większości tych, którzy powinni być wezwani – opowiedziała się bezwzględna większość obecnych; po dwóch bezskutecznych głosowaniach należy głosować na dwóch kandydatów, którzy otrzymali większość głosów, lub jeżeli ich jest więcej, dwóch najstarszych wiekiem; jeżeli po trzecim głosowaniu pozostaje równowaga, wybrany jest ten, kto jest starszy wiekiem”.

Przewidziane są więc trzy tury głosowania. Wybory poprzedza modlitwa do Ducha Świętego. W pierwszym głosowaniu, na uprzednio przygotowanej karcie do głosowania (zawierającej tym razem 41 nazwisk), każdy biskup może oddać głos na jedną osobę. Jeśli nikt nie osiągnie bezwzględnej większości czyli 50 proc. plus jednego głosu, to głosuje się ponownie. Po pierwszej turze ogłaszane są biskupom wyniki głosowania.

W drugiej turze głosowania biskupi będą głosować znów na wszystkich 41 biskupów diecezjalnych (od nowa wszyscy są kandydatami). Wyniki są ogłaszane biskupom. Jeśli w wyniku drugiej tury nikt nie uzyska wymaganej większości, zarządzana jest trzecia tura.

W trzecim głosowaniu rozpatrywanych jest dwóch kandydatów, którzy w drugiej turze uzyskali największą liczbę głosów. Jeśli obydwaj otrzymają tę samą liczbę głosów, wybrany zostanie kandydat starszy wiekiem.

Poszczególne etapy wyborów nie następują natychmiast po sobie lecz w pewnym odstępie czasu, aby biskupi mieli czas na refleksję. Między kolejnymi turami biskupi obradują nad tematami przewidzianymi w ustalonym wcześniej programie Zebrania Plenarnego.

Wybory na Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski odbywają się raz na 5 lat, od 1994 r. Przedtem funkcję przewodniczącego, od chwili powstania Konferencji Episkopatu Polski w 1918 r., w naturalny sposób pełnił Prymas Polski.

Po raz pierwszy procedurze wyborczej poddał się kard. Józef Glemp w 1994 r., mimo, że już wcześniej był przewodniczącym Konferencji, od chwili mianowania na metropolitę warszawskiego oraz gnieźnieńskiego w 1981 r. Natomiast po 1994 r. urząd ten pełnił z wyboru przez dwie kolejne kadencje (1994 – 2004). Jego następcą został wybrany abp Józef Michalik, metropolita przemyski i sprawował ten urząd przed dwie kolejne kadencje w latach 2004 – 2014. Z kolei w marcu 2014 r. przewodniczącym KEP został wybrany abp. Stanisław Gądecki, metropolita poznański,  a ponownie na drugą kadencję w marcu 2019 r.