„Jan Paweł II i Europa Środkowa” – konferencja w Instytucie Polskim w Wiedniu

W pokojowym upadku „żelaznej kurtyny” ogromne znaczenie miał proces duchowy, w którym niezmiernie ważną rolę odegrał papież Jan Paweł II. Podkreślił to były wicekanclerz Austrii Erhard Busek w swoim wystąpieniu otwierającym konferencję „Jan Paweł II i Europa Środkowa” zorganizowaną w Instytucie Kultury Polskiej w Wiedniu 15 października z okazji 100. rocznicy urodzin papieża Wojtyły.

Na fakt, że papież z Polski dał trwałe impulsy duchowe i polityczne, zwracali uwagę uczestnicy panelu, eksperci z Grupy Wyszehradzkiej: ks. prof. Jan Machniak z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, ks. dr Tamás Tóth, sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Węgier, bp Tomáš Holub z Pilzna w Czechach i ks. Pavel Považan ze Słowacji, a także austriacki cysters, rektor Wyższej Szkoły Teologicznej w Heiligenkreuz, o. prof. Wolfgang Buchmüller.

Erhard Busek już na długo przed demokratycznymi przemianami 1989 roku w naszej części Europy, jako wiceburmistrz Wiednia, utrzymywał osobiste kontakty z dysydentami, z intelektualistami katolickimi oraz obrońcami praw człowieka. W swoim referacie przypomniał, że to Jan Paweł II w 1982 roku zachęcił do utworzenia w Wiedniu Instytutu Nauk o Człowieku. „Otrzymałem od Jana Pawła II list z wyraźną prośbą, aby poczynić starania, by można było utworzyć w Wiedniu instytut dla filozofów, socjologów i teologów z Europy Środkowo-Wschodniej”, wspominał przewodniczący kuratorium tego Instytutu. Dodał, że ówczesny burmistrz Wiednia Leopold Gratz bez wahania na to przystał i przeznaczył milion szylingów na działanie tej placówki.

Poprzez tę inicjatywę, a także „legendarne rozmowy w Castel Gandolfo” papież ukazał się jako zainteresowany słuchacz, pokazał też, że jest zainteresowany otwartym, pluralistycznym dialogiem. „Jan Paweł II pragnął Europy, która oddycha dwoma płucami: na Wschodzie i na Zachodzie, ale niestety w ostatnich latach oddaliliśmy się od siebie”, powiedział Busek i wyraził pragnienie, aby „pamięć o Janie Pawle II pomogła nam ponownie zbliżyć się do siebie”.

„Napięcia i podziały ponownie się nasiliły nie tyle pomiędzy narodami, co w obrębie państw, a także w Kościele”, podkreślił bp Holub. Biskup pilzneński uważa, że antidotum może stanowić tylko dialog, który opiera się na chęci słuchania i przekonaniu, że druga strona może mnie wzbogacić. W tym celu „niezbędne są osobiste spotkania”, uzupełnił węgierski historyk Kościoła ks. Tóth. Dyskutanci zgodnie stwierdzili, że to właśnie dialog, spotkanie i pozytywne zainteresowanie konkretnymi ludźmi wyróżniło Jana Pawła II i zapewnili, że mogli tego doświadczyć osobiście podczas licznych spotkań z Ojcem Świętym.

Duchowni z pięciu krajów Europy Środkowej podkreślili, że dla przezwyciężenia istniejących w Europie barier ważna jest również wspólna modlitwa i wspólne celebrowanie wiary, odnosili się tu do różnych wizyt papieży. Jako przykład o. Buchmüller wskazał na Środkowoeuropejski Dzień Katolików 2004 w austriackim Mariazell i podkreślił, że było to całkowicie zgodne z życzeniem papieża Jana Pawła II. Wierni z ośmiu uczestniczących w tym wydarzeniu krajów naszej części kontynentu pokazali w Mariazell, że mają te same korzenie chrześcijańskie. „Europie nie zaszkodziłoby, gdyby była trochę bardziej chrześcijańska i okazała więcej solidarności, także i zwłaszcza z uchodźcami”, powiedział austriacki zakonnik. Fakt, że wiara chrześcijańska jest siłą jednoczącą w Europie, potwierdził również ks. prof. Machniak z Krakowa: Podkreślił, że ważne jest, aby zachować Chrystusa i wartości chrześcijańskie, „to jest coś, na czym możemy nadal budować w Europie”.

A co powiedziałby dziś Jan Paweł II podczas wizyty w krajach Europy Środkowej? „Nie lękajcie się COVID-u”. Jest o tym przekonany bp Holub z Pilzna, który niedawno wyzdrowiał z koronawirusa. „Nawiązałby też do utraconej solidarności”, dodał czeski hierarcha.

„Także i tym razem, podobnie jak to uczynił w 1991 roku, Jan Paweł II przypomniałby Węgrom że możemy być wolni razem i że potrzebujemy dialogu na Węgrzech i poza nimi, aby lepiej się rozumieć”, powiedział ks. Tóth. Podobnie sądzi ks. Považan ze Słowacji, który od 2001 roku pracuje w archidiecezji wiedeńskiej.

Zdaniem ks. Machniaka, papież skupiłby się na pytaniu, które już wcześniej zajmowało młodego Karola Wojtyłę w jego wierszach i sztukach teatralnych: „Kim jest człowiek?”. „Antropologia chrześcijańska, która pojmuje człowieka jako obraz i stworzenie Boże, jako mężczyznę i kobietę”, była wielkim tematem papieża z Polski i również dzisiaj przypomniałby ją swoim rodakom. I na podstawie tej antropologii Jan Paweł II skrytykowałby współczesne ideologie, tak jak to czynił za życia z systemami totalitarnymi, stwierdził profesor teologii duchowości na Papieskim Uniwersytecie Jana Pawła II w Krakowie.

Jan Paweł II zwróciłby się do dziś do z „pozytywnym przesłaniem w potrójny sposób”, uważa z kolei rektor Wyższej Szkoły Teologicznej w Heiligenkreuz. „Bóg kocha każdego człowieka, a człowiek jest powołany do miłości, która nadaje sens” – takie byłoby jego przesłanie religijne. Z etycznego punktu widzenia papież opowiedziałby się za „kulturą życia”, również w kontekście obecnej debaty na temat eutanazji. A z politycznego punktu widzenia zachęcałby Europę do większej wolności, sprawiedliwości, solidarności i praw człowieka. I zobowiązałby Austrię, aby „była mostem”, powiedział o. Buchmüller.

Otwierając okolicznościowy panel z okazji 100. rocznicy urodzin Jana Pawła II dyrektor Instytutu Kultury Polskiej w Wiedniu Rafał Sobczak podkreślił historyczną rolę papieża Polaka w pokojowych przemianach w Europie w 1989 roku. Przypomniał, że „papież XX wieku” wspierał nie tylko utworzenie ruchu „Solidarności” w Polsce, ale także wolnościowe inicjatywy w innych krajach naszego regionu, jak „piknik ogólnoeuropejski” latem 1989 roku na granicy austriacko-węgierskiej, który zburzył żelazną kurtynę, „aksamitną rewolucję” w Czechach i „śpiewającą rewolucję” w krajach bałtyckich.

Moderatorem spotkania był naczelny redaktor austriackiej agencji katolickiej Kathpress i rzecznik episkopatu Austrii Paul Wuthe.

Galeria zdjęć (5 zdjęć)