Jasna Góra: konferencja naukowa o układzie kiejdańskim

Na Jasnej Górze trwa czterodniowa międzynarodowa konferencja naukowa „Wokół układu kiejdańskiego 1655 roku. Rzeczpospolita Obojga Narodów w dobie Potopu”. Układ został zawarty 20 października 1655 w Kiejdanach między Szwedami a hetmanem Januszem Radziwiłłem oraz przedstawicielami szlachty. Przewidywał związanie Wielkiego Księstwa Litewskiego ze Szwecją i zerwanie unii z Polską. Układ ten w polskiej historiografii i powszechnym odbiorze stał się synonimem zdrady, co szczególnie utrwalił w powieści „Potop” Henryk Sienkiewicz.

– Sanktuarium zostało wybrane na miejsce obrad, gdyż jest nie tylko symbolem, ale też świadkiem tamtych wydarzeń – mówi dyrektor Instytutu Historii Akademii im. Jana Długosza i jeden z organizatorów prof. Marceli
Antoniewicz.

Inny z organizatorów, Andrzej Krzyżanowski ze Stowarzyszenia Potomków Sejmu Wielkiego, wyraził nadzieję, że konferencja pokaże jak poszukiwać, oceniać, nauczać i wyciągać wnioski z historii. – Tematem konferencji jest nie tyle sama umowa kiejdańska, co spojrzenie na przeszłość w taki sposób, w jaki narody kiedyś należące do I Rzeczypospolitej oceniają dzisiaj tę sytuację – powiedział Krzyżanowski. Dodał, że w Polsce Janusz Radziwiłł jest czarnym charakterem, na Litwie jest bohaterem. – Chcemy znaleźć jakiś konsensus, czy też barwy pomiędzy czernią i bielą, pomiędzy tym, że jest bohaterem, któremu stawia się pomniki, a Sienkiewiczowskim zdrajcą – powiedział przedstawiciel Stowarzyszenia Potomków Sejmu Wielkiego.
Jego zdaniem każdy naród konstruuje sobie takie narracje, jakie mu są dzisiaj potrzebne. – Musimy popatrzeć jak to było kiedyś, z tamtego punktu widzenia, czyli tak naprawdę co to znaczy zdrada i na ile pojęcie zdrady ma sens w odniesieniu do historii, do przyszłości – powiedział Krzyżanowski.

Wśród ok. 30 uczestników spotkania znajdują się przedstawiciele środowisk naukowych m.in. z Litwy, Białorusi, Ukrainy, Anglii, Niemiec i Polski.

Otwierając konferencję o. Marian Waligóra, przeor Jasnej Góry przypomniał, że „zdajemy sobie sprawę z tego, że czasy Potopu szwedzkiego były bardzo trudne dla naszej państwowości, były bardzo złożone jeśli chodzi o ówczesną sytuację społeczno-polityczną, ale z perspektywy czasu widzimy, jak też Opatrzność Boża w tych trudnych czasach nas prowadziła, i nie zostawiła samych sobie”.

– Jako paulin i przełożony wspólnoty jasnogórskiej trudno, bym nie wspomniał o. Augustyna Kordeckiego, wielkiego bohatera, który przecież w tych czasach odznaczał się wielkim geniuszem, z jednej strony jako zakonnik, jako osoba duchowna, a z drugiej strony, jako mąż stanu i dyplomata. Wiemy też, że głównym celem o. Kordeckiego była rzeczywista obrona, by ręka barbarzyńcy, czy jak pisał w pamiętnikach – bluźniercy, nie dotknęła tego świętego miejsca – dodał jasnogórski przeor. Podkreślił, że przypomina „bohaterską postawę o. Kordeckiego i również to umiłowanie Jasnej Góry i przywiązanie do Matki Bożej, byśmy mieli tę perspektywę w patrzeniu na ten czas historii, który będzie rozważany w czasie konferencji, w czasie sympozjum, byśmy mieli świadomość, że oprócz tych różnych zawiłości i nieraz trudnych do przyjęcia dla nas postaw różnych osób, którzy w tym czasie tworzyli kształt Polski, że znalazł się taki głos, taka postać, która ze wszech miar jest dla nas wszystkich wzorem umiłowania Ojczyzny, umiłowania Boga, umiłowania tego świętego miejsca, ważnego tak dla wszystkich Polaków”.

W tym roku mija 360. rocznica zakończenia oblężenia Jasnej Góry w czasie „Potopu szwedzkiego”. Obrona klasztoru pod dowództwem o. Augustyna Kordeckiego była przede wszystkim zwycięstwem w wymiarze
religijno-symbolicznym. Triumf obrońców Jasnej Góry przypisano nie tyle sprawności załogi i wytrzymałości murów, co wstawiennictwu i opiece samej Matki Bożej. Kraj wówczas poderwał się do walki i szala zwycięstwa przechyliła się na stronę polską. Wdzięczny król Jan Kazimierz 1 kwietnia 1656 r. w uroczystym ślubowaniu w katedrze lwowskiej oddał państwo pod władzę Maryi obierając Ją za Patronkę i Królową narodu. Od tego momentu Jasna Góra stała się symbolem wolności narodowej i religijnej.

Organizatorami konferencji są: Stowarzyszenie Potomków Sejmu Wielkiego, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN, Instytut Historii Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie i Klasztor OO. Paulinów na Jasnej Górze.