Jasna Góra: międzynarodowa konferencja o muzyce wydobywanej z klasztornych archiwów

Kilkudziesięciu naukowców z kraju i zagranicy uczestniczyło w zakończonej dziś na Jasnej Górze czterodniowej konferencji na temat działań muzycznych w klasztorach od średniowiecza do czasów współczesnych. Spotkanie wpisało się w obchody Roku Życia Konsekrowanego, a odbyło się w ramach 25. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Sakralnej Gaude Mater. W konferencji wzięli udział historycy Kościoła, liturgiści, historycy sztuki i muzykolodzy.

Muzyka tworzona na potrzeby liturgii i rozbrzmiewająca w kościołach oraz klasztorach przez wieki była dominującym nurtem europejskiej kultury – podkreślił prof. Remigiusz Pośpiech muzykolog, przewodniczący Zespołu Naukowo-Redakcyjnego Jasnogórskich Muzykaliów, wykładowca Uniwersytetów Opolskiego i Wrocławskiego.

Dodał, że mimo prób negacji chrześcijańskich źródeł kultury europejskiej, muzyka, która powstawała w klasztorach, dała podwaliny pod rozwój europejskiej kultury muzycznej.

„Muzyka w klasztorach to także instrumenty muzyczne, źródła muzyczne – to wszystko uświadamia nam, jak ważne były zakony w życiu społeczeństwa, i to w każdej epoce – mówił naukowiec. Jego zdaniem przeżywany obecnie Rok Życia Konsekrowanego jest doskonałą okazją do tego, by sobie to na nowo uświadomić.

„Gdyby nie wspólnoty klasztorne, gdyby nie muzyka religijna, gdyby nie liturgia nie byłoby wielu najwybitniejszych dzieł kompozytorów, rozwój kultury muzycznej byłby na pewno o wiele bardziej skromny” – ocenił prof. Pośpiech. Podkreślił przy tym, że przez całe wieki, co najmniej do XVII, XVIII wieku, to właśnie środowiska kościelne, w tym klasztorne, były głównymi ośrodkami pielęgnowania i rozwoju muzyki.

Zdaniem prof. Czesława Grajewskiego z UKSW jasnogórska konferencja była też wydarzeniem jednoczącym środowisko zajmujące się muzyką sakralną. – Cieszę się, że ta sesja wypadła w Częstochowie w klasztorze na Jasnej Górze, bo to w Polsce najbardziej odpowiednie miejsce dla takiego tematu – mówił profesor. Podkreślił, że potrzebne jest dziś rzetelne opracowanie historii muzyki sakralnej i przede wszystkim ukazanie jej znaczenia w kulturalnym krajobrazie Polski.

„Kilkadziesiąt lat ustroju totalitarnego nie sprzyjało podejmowaniu badań nad muzyką sakralną, dostęp do źródeł był utrudniony, poza tym niechętnie widziano też naukowców, którzy się tą problematyką interesowali, niemniej te badania cały czas były prowadzone na KUL czy UKSW, a faktycznie dopiero po przełomie 1989 roku prowadzone są już swobodnie, możemy nawiązywać do ustaleń nauki zachodniej” – przypomniał prof. Grajewski.

W ramach konferencji odbył się też się koncert „Chorał gregoriański ze średniowiecznych zbiorów jasnogórskich”.

„Jasna Góra jest tym szczególnym miejscem gdzie liturgia i muzyka była zawsze najbardziej dowartościowana– mówił o. Nikodem Kilnar. Duszpasterz muzyków kościelnych i prezes Stowarzyszenia Kapela Jasnogórska.
wskazał na znaczeni jasnogórskiego archiwum, które przechowuje ponad 3 tys. kompozycji sakralnych, które są sukcesywnie odkrywane, przepisywane i nagrywane w ramach znakomitej serii Musica Claromontana.

Czterodniowe obrady odbyły się w trzech sekcjach: Źródła (polskie i europejskie); Muzyka w klasztorach (m.in. prawodawstwo oraz zwyczaje zakonne w klasztorach męskich i żeńskich, rzymsko-katolickich, unickich i bizantyńskich); Instrumenty, wykonawcy, twórcy (m.in. działalność kapel klasztornych, ich repertuar, członkowie oraz instrumentarium, teoretycy i kompozytorzy zakonni).

Honorowy patronat nad sympozjum objęli: przełożony generalny Zakonu Paulinów o. Arnold Chrapkowski oraz przeor Jasnej Góry o. Marian Waligóra. Współorganizatorami byli: Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii, oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego, Instytut Historyczny i Katedra Muzykologii Uniwersytetu Opolskiego, Zespół Naukowo-Redakcyjny Jasnogórskich Muzykaliów, Stowarzyszenie „Kapela Jasnogórska” oraz Stowarzyszenie Przyjaciół „Gaude Mater”.

Czterodniowa sesja muzykologiczna „Klasztor i muzyka od średniowiecza do czasów współczesnych” wpisała się w 25. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej Gaude Mater