Drukuj Powrót do artykułu

Jasna Góra: muzykolodzy o liturgii paulińskiej w średniowieczu

12 listopada 2018 | 16:46 | mir | Jasna Góra Ⓒ Ⓟ

Na Jasnej Górze trwa IV Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Liturgia Paulinów w średniowieczu” z udziałem historyków Kościoła, liturgistów i muzykologów. Naukowcy rozmawiają m.in. o specyfice i kierunkach rozwoju kultu maryjnego w liturgii. Zaprezentowane zostały dwa wyjątkowe zabytki paulińskie autorstwa o. Mikołaja z Wilkowiecka, rówieśnika Jana Kochanowskiego, które są także ważnym przyczynkiem do badań nad językiem polskim.

Dzisiejsza konferencja jest kolejną debatą o liturgii paulińskiej w średniowieczu w świetle wpływów tradycji diecezjalnej i zakonnej. Wpisuje się ona w trwającą przez cały rok V edycję Festiwalu Musica Claromontana.
Obrady uwieńczy koncert w Jasnogórskiej Bazylice. Utwór ze średniowiecznych zbiorów paulińskich: „Nieszpory ku czci św. Andrzeja” wykona Schola Gregoriana Cardinalis Stephani Wyszyński, pod dyrekcją Michała Sławeckiego.

Podczas sympozjum zaprezentowane zostały dwa bardzo ważne wykłady dotyczące jednego z najwybitniejszych paulinów, o. Mikołaja z Wilkowiecka. Dr Magdalena Komorowska z Uniwersytetu Jagiellońskiego mówiła o dziele „O Mszy Świętej opisanie”, które jest jednym z pierwszych podręczników mówiących o właściwym przeżywaniu Mszy św. To dzieło napisane w języku polskim stanowi ważne źródło do dalszych badań nad polszczyzną – podkreśla o. Nikodem Kilnar, prezes Stowarzyszenia „Kapela Jasnogórska”.

Praca o. Mikołaja z Wilkowiecka stanowi też ważny przyczynek do badań nad tradycją liturgiczną paulinów. Drugi wykład dotyczący tego żyjącego w XVI wieku paulina ukazywał symbolikę śpiewów mszalnych według „Interpretatio missae” i ten referat przedstawił dr hab. Jakub Kubieniec z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Prelegenci ze Słowacji m.in. zapoznają uczestników sympozjum z fragmentami rękopisów chorałowych paulińskiej proweniencji ze swoich terenów i będzie to pierwsza taka prezentacja – zaznacza o. Kilnar, nazywając odkrycia naukowców z południa wręcz sensacyjnymi.

Od wielu lat klasztor jasnogórski ze specjalnie powołanymi zespołami prowadzi wnikliwe i wszechstronne badania nad muzycznymi archiwami paulinów.

W 2010 r. został zainicjowany nowy projekt badawczy związany z tradycją liturgiczno-muzyczną Zakonu Paulinów w okresie średniowiecza. Grupa specjalistów powołała Podkomisję Liturgiczno-Muzykologiczno-Historyczną przy Zespole Naukowo-Redakcyjnym Jasnogórskich Muzykaliów. W skład Podkomisji weszli liturgiści, bibliści, historycy, muzykolodzy na czele z prof. Remigiuszem Pośpiechem oraz paulini odpowiedzialni za archiwa, biblioteki i wydawnictwa w Zakonie Paulinów.

Podobne komisje powołano na Węgrzech i w Chorwacji. Konferencje odbywają się co dwa lata w różnych krajach, gdzie znajdowały się klasztory Paulinów.

Zespoły opracowują naukowo liturgiczną i muzyczną spuściznę Zakonu Paulinów z okresu średniowiecza, a także z okresu potrydenckiego. Głównym przedmiotem badań jest próba określenia specyfiki celebracji liturgicznych sprawowanych w klasztorach paulińskich (szczególnie do 1600 r., kiedy zakon przyjął oficjalnie powszechny ryt liturgii rzymskiej, ale także w późniejszym okresie), w odniesieniu do polskiej i europejskiej tradycji zakonnej i diecezjalnej, szczególnie w zakresie charakterystycznego dla tego zakonu kultu maryjnego – wyjaśnia o. Kilnar.

Ważnym zadaniem jest również ukazanie wkładu klasztornych środowisk paulińskich dla rozwoju kultury muzycznej w dawnej Polsce i na terenie Europy.

Badane są źródła na Jasnej Górze, w Polsce oraz na Węgrzech, Chorwacji, Słowacji, Niemczech i Austrii, gdzie Zakon posiada długą tradycję. Źródła, które się zachowały, nie zostały dotąd od strony naukowej wystarczająco opracowane, a dotyczą one początku działalności Zakonu Paulinów. Badania te ukazują nieznana dotąd historię Zakonu Paulinów.

„Liturgia była wydarzeniem muzycznym, staramy się zgłębiać jej pewną specyfikę, ale też wpływy w kontekście i diecezjalnym i zakonnym, bo one są bardzo ciekawe i ogólnoeuropejskie – w końcu jest to przynależność do jednego Kościoła Powszechnego, który zawsze charakteryzował się jednością, także jednością liturgii, ale różnorodnością w szczegółach właśnie w repertuarze – tłumaczy przewodniczący Zespołu Naukowo-Redakcyjnego Jasnogórskich Muzykaliów.

Owocem badań nad „paulińskim średniowieczem” jest także wydanie fototypiczne Mszału Jagiellonów z Jasnej Góry pod red. Remigiusza Pośpiecha z 2013 r. To dokładna, fototypiczna kopia zabytkowego Mszału jasnogórskiego z królewskim herbem Jagiellonów, który jest najcenniejszym rękopisem przechowywanym w bibliotece paulinów na Jasnej Górze. Na ponad 300 stronicach przedstawiono reprodukcje kolejnych stron Mszału, z nieznacznym pomniejszeniem formatu.

Starano się jednak zachować wszystkie inne szczegóły oryginału, jak np. widoczne na wielu kartach przebicia atramentu z odwrotnej strony, czy wszelkiego rodzaju uszkodzenia. Pochodzący z początku XVI w. Missale Paulinorum (ok. 1506), zwany powszechnie – ze względu na osobę jego fundatora, króla Jana Olbrachta – Mszałem Jagiellonów albo Mszałem Olbrachta, należy niewątpliwie do najcenniejszych i najbardziej wartościowych kodeksów liturgiczno-muzycznych zachowanych w jasnogórskim archiwum.

Także w serii płytowej „Musica Claromontana” ukazały się już nagrania z muzyką średniowieczną m.in. „Oficjum o św. Pawle Pierwszym Pustelniku” czy chorał gregoriański o św. Antonim Pustelniku.

Popularyzowanie dzieł zgromadzonych w jasnogórskich archiwach muzycznych, to nie tylko opracowania naukowe tekstów, dygitalizacja dźwięków i koncerty, ale to również dbałość o pokaźny zbiór zabytkowych i unikatowych instrumentów.

Organizatorami IV Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Liturgia Paulinów w średniowieczu” konferencji są: Stowarzyszenie Kapela Jasnogórska, Klasztor OO. Paulinów na Jasnej Górze i Zespół Naukowo-Redakcyjny Jasnogórskich Muzykaliów.

Drogi Czytelniku,
cieszymy się, że odwiedzasz nasz portal. Jesteśmy tu dla Ciebie!
Każdego dnia publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednak bez Twojej pomocy sprostanie temu zadaniu będzie coraz trudniejsze.
Dlatego prosimy Cię o wsparcie portalu eKAI.pl za pośrednictwem serwisu Patronite.
Dzięki Tobie będziemy mogli realizować naszą misję. Więcej informacji znajdziesz tutaj.
Wersja do druku
Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Możesz określić warunki przechowywania cookies na Twoim urządzeniu za pomocą ustawień przeglądarki internetowej.
Administratorem danych osobowych użytkowników Serwisu jest Katolicka Agencja Informacyjna sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (KAI). Dane osobowe przetwarzamy m.in. w celu wykonania umowy pomiędzy KAI a użytkownikiem Serwisu, wypełnienia obowiązków prawnych ciążących na Administratorze, a także w celach kontaktowych i marketingowych. Masz prawo dostępu do treści swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, wniesienia sprzeciwu, a także prawo do przenoszenia danych. Szczegóły w naszej Polityce prywatności.