Jasna Góra: prezentacja dzieła o. Mikołaja z Wilkowiecka o Mszy św. po 434 latach

„O mszej świętej opisanie” – to tytuł dzieła paulina o. Mikołaja z Wilkowiecka (1524(?)-1601), które zostało zaprezentowane 7 października w Kaplicy Różańcowej na Jasnej Górze, dokładnie 434 lata od jego pierwszego druku w 1586 r.

Podstawą zaprezentowanego wydania jest druk Stanisława Szarfenberga z 1586 r. zachowany w unikatowym egzemplarzu w zbiorach Biblioteki Książąt Czartoryskich w Krakowie. Opracowanie tekstu z XVI wieku przygotowały: Anna Kocot i Magdalena Komorowska. Publikacja opatrzona została obszernym komentarzem, który zawiera objaśnienia językowe i merytoryczne oraz szczegółową lokalizację cytatów biblijnych (księga, rozdział, wers) podaną za pomocą powszechnie dziś używanych siglów. W publikacji podano również źródła przytaczanych przez Mikołaja z Wilkowiecka informacji. Bardzo cenna z punktu widzenia badań historycznych jest zamieszczona w książce fototypiczna kopia oryginału dzieła z jedynego zachowanego na świecie pierwszego wydania.

W rozmowie z KAI o. Dariusz Cichor, paulin podkreślił, że „o. Mikołaj z Wilkowiecka miał niewątpliwie wpływ na kulturę polską swojego czasu. Chociaż może wydawać się, że w porównaniu z Janem Kochanowskim, ks. Jakubem Wujkiem, czy ks. Piotrem Skargą ten wpływ był nie tak duży”.

– Był to człowiek, który nieustannie poszukiwał wiedzy. Robił sobie notatki, które zresztą zachowały się do dzisiaj. Jeśli chodzi o spuściznę literacką o. Mikołaja z Wilkowiecka, to jego najwybitniejszym dziełem jest „Flores sermonum” (Kwiaty mów), czyli propozycje kazań, które zostały skompilowane z pism różnych autorów. To był jego wkład w kulturę liturgiczną i kulturę teologiczną w jego czasach – powiedział o. Cichor.

Dzieło o. Mikołaja z Wilkowiecka ukazało się jako siódmy tom studiów w serii Musica Claromontana. – Praca nad wydaniem tego dzieła trwała blisko dwa lata – powiedział „Niedzieli” o. Nikodem Kilnar, paulin. Podczas spotkania podkreślono również ogromny wkład zmarłego niedawno wybitnego historyka Kościoła ks. prof. Jana Związka w popularyzację życia i piśmiennictwa o. Mikołaja z Wilkowiecka.

Wydanie tego dzieła może niewątpliwie przyczynić się do ożywienia badań nad dziejami liturgii mszalnej oraz duchowości liturgicznej w Polsce. O. Cichor prezentując dzieło paulińskiego kaznodziei i teologa z XVII stulecia podkreślił, że „nie ma w nim apologii i dyskusji teologicznej z wyznaniami protestanckimi”. – O. Mikołaj chciał wyłożyć pozytywną naukę katolicką o Mszy św. Był wspaniałym znawcą Pisma Świętego. Warto tę publikację przeczytać dla własnego zbudowania – powiedział o. Cichor i dodał, że „pauliński teolog zastosował w nim metodę alegoryczną i jest to delikatne przypomnienie o wadze i potrzebie miłości do Boga w przeżywaniu Najświętszej Ofiary”.

Mikołaj z Wilkowiecka (Feliks Wilkowiecki), syn Jana Trepki urodził się prawdopodobnie w 1524 r. we wsi Wilkowiecko. W 1538 r. rozpoczął studia na Akademii Krakowskiej. W roku 1563 pełnił obowiązki kaznodziei w klasztorze na Skałce w Krakowie, od 1566 roku przebywał w Częstochowie, gdzie – w klasztorze jasnogórskim – był od 1579 roku przeorem. W tej samej roli w latach 1568-75 przebywał w Rzymie. Ok. roku 1580 został prowincjałem polskich paulinów. Pełnił tę funkcje krótko, bo do roku 1581. Ostanie lata swojego życia od 1587 do 1601 r. spędził w Wieluniu, gdzie zmarł 15 sierpnia 1601.

Był autorem pism hagiograficznych i kazań, w których – poza Biblią – najczęściej odwoływał się do autorów pierwszych wieków chrześcijaństwa i późnego średniowiecza. W oparciu o Pismo Święte, a szczególnie Stary Testament, Ojców Kościoła i pisarzy katolickich wyjaśniał zagadnienia dogmatyczne: istnienie Boga, naukę o aniołach, a zwłaszcza zagadnienia chrystologiczne, np. bóstwo i człowieczeństwo Jezusa Chrystusa. twórcą dramatu liturgicznego. Napisał: „Historyję o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim”, „Flores sermorum in Evangelia Dominicalia post festum Sanctissimae Trinitatis, Ecclesiae Catholicae usurpata”, o modlitwie „Ojcze nasz”(Expositio orationis Dominicae), wykład o Mszy św. (Interpretatio missae ex variis auctoribus) oraz o dziesięciorgu przykazań (De praeceptis Decalogi), a także przekłady: „Historia o świętej Annie… według historii łacińskich”, „Historia o S. Stanisławie biskupie krakowskim, patronie polskim. Przedtym łacińską rzeczą przez uczciwego K. Jana Długosza… szeroko opisana, a teraz polskim językiem… krótko zebrana i opisana”. W 1568 r. Mikołaj z Wilkowiecka wydał drukiem książkę „Historyję o obrazie w Częstochowie Panny Maryjej i o cudach rozmaitych tej wielebnej tablice”, która była przekładem łacińskiego dzieła Piotra Rydzyńskiego.