Jean Monnet (1888 – 1979)

Francuski polityk Jean Omer Marie Gabriel Monnet urodził się 9 listopada 1888 roku w Cognac. We wczesnej młodości pracował w prowadzonej przez ojca winnicy i wytwórni koniaku, po czym wyjechał do Nowego Jorku, gdzie stał się jednym ze znanych finansistów.

W czasie pierwszej wojny światowej 26-letni Monnet odgrywał znaczącą rolę w organizacji ujednoliconego zaopatrzenia i transportu dla wojsk alianckich. Pod koniec 1917 roku Monnet, który miał wówczas zaledwie 29 lat, został mianowany szefem londyńskiej misji francuskiego ministerstwa handlu i żeglugi morskiej. Już wtedy starał się realizować myśl wspólnych działań w dziedzinie ekonomicznej. „Jest sprawą nie cierpiącą zwłoki, aby doprowadzić do utworzenia unii ekonomicznej demokracji sprzymierzonych, która stanowiłaby centralny rdzeń unii ekonomicznej wolnych narodów. Ramy tego przyszłego związku rysują się już pod postacią międzyalianckich komitetów ekonomicznych, które funkcjonują podczas obecnej wojny” – pisał w memorandum do prezydentów Francji i USA. W 1923 roku powrócił do rodzinnego Cognac i rozbudował odziedziczoną wytwórnię koniaków. W 1932 roku wyjechał do Chin jako obserwator gospodarczy z ramienia Ligi Narodów i tam pracował przy reorganizacji kolejnictwa. W 1938 roku jako doradca finansowy i ekonomiczny odwiedził Polskę i Rumunię.

W czasie drugiej wojny światowej był m.in. przewodniczącym francusko-brytyjskiej komisji koordynacyjnej w dziedzinie zbrojeniowej, a w USA organizował współpracę aliantów w dziedzinie zbrojeniowej. Przez pewien czas był też w Algierze jako francuski komisarz ds. wyżywienia, zbrojeń i odbudowy. W 1946 roku został szefem nowo utworzonego urzędu planowania.

Gdy 9 maja 1950 roku francuski minister spraw zagranicznych Robert Schuman wystąpił z projektem zjednoczenia przemysłu ciężkiego zachodniej Europy, Monnet, który ten projekt przygotował, został przewodniczącym Paryskiej Konferencji Planu Schumana. Konferencja ta była poprzedniczką Wspólnoty Węgla i Stali, która przekształciła się następnie we Wspólnotę Europejską. W maju 1955 roku Monnet powołał do życia Komitet Akcji na rzecz Stanów Zjednoczonych Europy, znany też jako Komitet Monneta, gdyż od stycznia 1956 roku był on jego przewodniczącym. Komitet grupował partie polityczne oraz związki zawodowe i w szybkim czasie stał się ważnym instrumentem inspiracji i różnorakich inicjatyw, mających na celu unię państw Europy. Po podpisaniu Traktatów Rzymskich w marcu 1957 roku Monnet i Komitet Akcji wykorzystywali każdą okazję, by podkreślić konieczność pogłębienia i rozszerzenia Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG).

Dzięki wybitnej osobowości, bogactwu pomysłów, darowi przekonywania i znajomościom z wieloma wpływowymi europejskimi politykami, a także związkowcami i przedsiębiorcami, Monnetowi udało się pozyskać do pracy w Komitecie wielu cennych współpracowników. W kwietniu 1975 roku, gdy Monnet wycofał się z życia publicznego, by pisać pamiętniki, Komitet rozwiązał się nie znalazłszy odpowiedniego przewodniczącego. Z okazji 25. rocznicy Planu Schumana Monnet opublikował na łamach „Europäische Hefte” swój testament polityczny.

Monet uczestniczył w tworzeniu Wspólnego Rynku i Euratomu. Był też jednym z inicjatorów utworzenia Rady Europy. W 1976 roku szefowie rządów Wspólnoty Europejskiej nadali mu, jako pierwszemu, tytuł Honorowego Obywatela Europy. W tym samym roku ukazały się jego pamiętniki „Wspomnienia Europejczyka”, z przedmową kanclerza Niemiec Helmuta Schmidta. „Ten Europejczyk wpłynął na międzynarodową historię współczesną, nie będąc u steru władzy” – napisał Schmidt. „Nigdy nie potrafiłem działać inaczej, jak tylko tak, by mieć jakąś ideę, a potem szukać człowieka posiadającego władzę niezbędną do zrealizowania tej idei” – czytamy w pamiętnikach Monneta. Tego duchowego ojca Europy Francuzi nazywają „Monsieur Europe” (Pan Europa).

Z okazji 90. urodzin Monneta (zmarł w rok później, 16 marca 1979 r.), została utworzona w Lozannie fundacja „Jean Monnet dla Europy”, której celem jest pogłębianie badań w dziedzinie początków i rozwoju integracji europejskiej. Jedność Europy, której pragnął i którą budował, jawiła mu się nie tylko jako warunek dobrobytu i zbiorowej niezawisłości narodów Starego Świata, ale również jako impuls do pojednania i współpracy wszystkich narodów. Nie wątpił, że przykład Europy będzie naśladowany na innych kontynentach. „Wspólnota jest tylko etapem na drodze ku nowym formom organizacji jutrzejszego świata” – czytamy we „Wspomnieniach Europejczyka”.