Jedlińsk: w przeddzień Środy Popielcowej zostanie ścięta Śmierć

„Jedlińskie Zapusty” połączone ze „Ścięciem Śmierci”, odbędą się 14 lutego, w ostatni wtorek karnawału. Dzień ten jest dla społeczności Jedlińska lokalnym świętem. Jest to również jedyny w Polsce obrzęd ludowy sięgający swoim rodowodem XVII stulecia.

Agnieszka Gryzek, dyrektor Gminnego Centrum Kultury przypomina, że obrzęd kultywowany jest najprawdopodobniej na pamiątkę „prawa miecza”, które Jedlińsk otrzymał przy lokacji miasta. Po utracie praw miejskich kultywowanie obrzędu przypominało o dawnej świetności Jedlińska. Niektórzy badacze genezy „Kusaków” upatrują w zwyczajach jakie można było spotkać w innych częściach kraju. Na obrzęd „Ścięcia Śmierci” miała duży wpływ szkoła ariańska istniejąca w Jedlińsku w latach 1560-1630 oraz szkoła wyższa funkcjonująca w latach 1630-1655.

Widowisko mogło wziąć swój początek od igrzyska żakowskiego tj. ścięcia kukły symbolizującej śmierć. Jako pierwszy obrzęd „Ścięcia Śmierci” opisał ks. Jan Kloczkowski, ówczesny proboszcz parafii Jedlińsk. – Dzięki niemu wiadomo dziś jak zwyczaj ten wyglądał 150 lat temu. Popularność widowiska wzrasta z roku na rok. Świadczy o tym coraz większa liczba osób odwiedzających w tym dniu Jedlińsk. Widowisko wzbudza również duże zainteresowanie wśród dziennikarzy, historyków i etnografów. Od rana na ulicach Jedlińska pojawiają się barwni przebierańcy, np.: diabły, baby, chłopi, rybacy, policjanci, krakowiacy, cyganki. W samo południe Wójt Gminy Jedlińsk uroczyście przekazuje władzę postaciom widowiska. Swawole przebierańców stanowią tylko wstęp do właściwego obrzędu Ścięcia Śmierci – opowiada Agnieszka Gruzek.

Widowisko rozpoczyna się zwykle około godziny 16. Jest to sąd nad śmiercią, którą oskarża się o największe zbrodnie. Sąd wysłuchuje oskarżenia i wydaje wyrok skazujący. Pojawia się kat, który ucina głowę śmierci. Po wykonaniu wyroku śmierć zostaje włożona na drabiniasty wóz i zawieziona na plebanię, gdzie ksiądz dokonuje pokropku.

Po zakończeniu widowiska panuje w Jedlińsku wesoła atmosfera. Można spróbować tradycyjnej grochówki i potańczyć na zabawie tanecznej. Od kilku lat w ostatni wtorek karnawału można również oglądać na Rynku występy kapel ludowych, dzieci ze szkół z terenu gminy, mieszkańców DPS w Jedlance, można oglądać stoiska wystawiennicze twórców ludowych. W siedzibie Centrum Kultury organizowana jest corocznie wystawa: Jedlińskie Kusaki – tradycja ciągle żywa.

„Ścięcie śmierci” to obrzęd ludowy sięgający swoim rodowodem XVII wieku. Legenda głosi, że dawno temu w zapustny wtorek ludność miasteczka została poruszona wiadomością przyniesioną przez kościelnego Kantego. Twierdził on, że śmierć się upiła i zgubiła kosę na okolicznych łąkach, jest więc niegroźna. Mieszkańcy Jedlińska ruszyli, by pojmać śmierć. Doprowadzili ją przed sąd, który wydał wyrok – śmierć będzie ścięta. Po jej pogrzebie odbyła się zabawa. Patronat nad obrzędem sprawuje Radio Plus Radom.