Jędrzejów: trwają remonty w archiopactwie cysterskim

W kościele ojców cystersów rozpoczął się kolejny etap prac konserwatorskich, dotyczący m.in. rekonstrukcji cennych polichromii i konserwacji transeptu, nawy bocznej południowej, gdzie stoją już rusztowania. Prace potrwają do końca roku. Historia archiopactwa cystersów sięga XII wieku.

„To kontynuacja konserwacji rozpoczętej kilka lat temu. W tym roku dokończona zostanie renowacja południowo-zachodniej części transeptu oraz trzech ołtarzy: św. Józefa, św. Wojciecha i w kaplicy Serca Jezusowego. Prace konserwatorskie prowadzone będą także w nawie południowej” – wyjaśnia o. Bernard Kurbiel.

Z kolei cenne polichromie autorstwa Andrzeja Radwańskiego są tak zatarte, że trudno je odtworzyć. „Będziemy wdzięczni za wskazówki, być może u kogoś zachowały się stare fotografie” – apeluje w rozmowie z KAI o. Kurbiel.
Polichromie Andrzeja Radwańskiego z poł. XVIII wieku – alegoryczne i historyczne sceny z dziejów cystersów – to unikat. Znajdują się obecnie tylko w dwóch obiektach klasztornych w Polsce: u benedyktynek w Staniątkach oraz u cystersów w Jędrzejowie. Andrzej Radwański (1711 – 1726), absolwent studiów malarskich w Krakowie i w Niemczech, był wybitnym twórcą iluzjonistycznych polichromii ściennych w kościołach.

Jędrzejowskie polichromie są tak zatarte, że niemożliwe jest odczytanie ich treści. Zdaniem o. Kurbiela, uzupełnienie malowideł pozwoli na zamknięcie pilnych prac w nawie południowej i uwypuklenie „piękna jednolitego wystroju barokowego”.

Cystersom udało się dotrzeć do notatek, jakie artysta robił w czasie prac w Jędrzejowie, ale dotyczą one opisu prac, a nie charakterystyki treści.

Obecne roboty potrwają do końca roku. Środki finansowe na ten cel klasztor otrzymał z Unii Europejskiej, w ramach działania Lokalnej Grupy Rybackiej „Jędrzejowska Ryba”. Realizacja tego zadania wynosi ponad 750 tys. zł. Dodatkowe środki przeznaczyły także gmina Jędrzejów i Starostwo Powiatowe. Ogółem renowacja będzie kosztowała ok. 996 tys. zł.

Dotychczas w ramach trwających od 2007 r. remontów odnowiono m.in. prezbiterium z pozłacanymi unikatowymi stallami, 4 ołtarze, ambonę, dekoracje stiukowe, zrekonstruowano ławki z XVIII w., posadzkę, wymieniono okna. Dotacja ministerialna na ten cel wyniosła 2, 5 miliona zł.

Historia archiopactwa cystersów sięga XII wieku. W latach 1140 – 1149 Janik z rodu Gryfitów, abp gnieźnieński, wraz ze swoim bratem Klemensem ufundowali w Brzeźnicy (Jędrzejowie) kościół i klasztor. Ojcowie przybyli tu z burgundzkiego opactwa Morimond.

Po okresie chwilowej stagnacji w XVI, po 1580 r. opactwo jędrzejowskie na nowo odzyskało swoje znaczenie i funkcjonowało nieprzerwanie do czasów rozbiorów.

Cystersi podtrzymywali tradycje muzyczne, a obok własnego studium filozoficzno-teologicznego prowadzili szkołę podstawową i podwydziałową. W okresie Księstwa Warszawskiego jędrzejowski klasztor objęty był wzmożonym nadzorem.
W 1819 r. car Aleksander I dokonał kasaty opactwa cystersów, ale zakonnicy dotrwali tutaj do 1855 r., gdy zmarł ostatni cysters. W latach 1856 –70 obiekt pocysterski znalazł się w rękach ojców reformatów.

Bp Augustyn Łosiński w 1913 r. erygował diecezjalną parafię pw. bł. W. Kadłubka przy kościele pocysterskim, wydzieloną z parafii Świętej Trójcy. Cystersi wrócili do Jędrzejowa w 1945r.

Kościół jest późnoromański w zrębie, z przekształceniami gotyckimi i barokowymi. W zachodnim murze fragment pozostałości świątyni romańskiej sprzed 1140 r.

Do kościoła przylega klasztor (najstarsze jego skrzydło wybudowano w I poł. XIII w.), przebudowywany wraz z kościołem. Cennym zabytkiem są m.in. unikatowe w skali europejskiej, doskonale zachowane organy z połowy XVIII wieku.