Jürgen Habermas wzywa do przezwyciężenia narodowych egoizmów

Niemiecki filozof Jürgen Habermas wezwał państwa Europy do przezwyciężenia „narodowych egoizmów”. „Muszą one być gotowe do konstruktywnej wymiany poglądów ponad granicami narodowymi” powiedział Habermas w środę we Frankfurcie. W ten sposób państwa narodowe mogłyby „zobaczyć wspólne korzenie kultur politycznych, które na pierwszy rzut oka wydają się zróżnicowane” – powiedział Habermas podczas wykładu na Uniwersytecie im. Johanna Wolfganga Goethego we Frankfurcie nad Menem z okazji swoich 90. urodzin, które obchodził w miniony wtorek.

„Aktualnym zadaniem państw Europy jest „przeciwdziałanie tendencji do zwiększania nierówności społecznych” – powiedział Habermas. W tym kontekście oskarżył politykę o apatię a elity polityczne o brak odwagi do formowania dalekowzrocznej polityki.

Habermas wygłosił wykład pt. „Raz jeszcze na temat relacji między moralnością a obyczajowością”. Na Uniwersytecie we Frankfurcie Habermas wykładał aż do przejścia na emeryturę w 1994 r. Zajmował się głównie filozofią społeczną. Filozof przestrzegł, że uniwersytet jest „czymś więcej niż instytutem badań ocenianym przez radę naukową” i dodał: „Dopóki uniwersytet żyje to żyje z ducha”. Wykład Habermasa przyjęto owacją na stojąco.

Światowym echem odbiła się jego dyskusja w 2004 r. z kard. Josephem Ratzingerem, ówczesnym prefektem Kongregacji Nauki Wiary, później papieżem Benedyktem XVI. Podczas spotkania 20 stycznia tego roku w Akademii Katolickiej w Monachium poświęconemu wyzwaniom przed jakimi stoi Europa obaj wybitni intelektualiści zgodzili się, że dzisiejsze chrześcijaństwo i laicki liberalizm potrzebują siebie nawzajem, aby m.in. korygować swe jednostronne stanowiska. Kard. Ratzinger wykazywał wtedy, że istnieją patologie religii oraz – nie mniej niebezpieczne – patologie rozumu. Obydwie potrzebują siebie nawzajem i podtrzymywanie wzajemnego powiązania to ważne zadanie teologii.

Niemiecki filozof nie raz wskazywał, że religia również w liberalnym społeczeństwie nie może być zepchnięta do sfery prywatnej. Podkreślał wagę „potencjałów religijnych, nie tracących nigdy na aktualnym znaczeniu”, których w państwie liberalnym nie wolno nie dostrzegać ani usuwać.

Habermas uważany jest za najwybitniejszego żyjącego niemieckiego filozofa współczesności. Urodził się 18 czerwca 1929 r. w Düsseldorfie. Po ukończeniu filozofii, historii, psychologii, filologii i ekonomii dołączył do zespołu Theodora W. Adorno w Instytucie Badań Społecznych we Frankfurcie nad Menem. Tam rozwinął krytyczną teorię społeczną tzw. „szkoły frankfurckiej”. Prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier nazwał Habermasa „głosem krytycznego rozumu”.