Kard. Gianfranco Ravasi opuszcza grono elektorów

We wtorek 18 października kończy 80 lat kard. Gianfranco Ravasi – przewodniczący senior Papieskiej Rady Kultury i Papieskiej Komisji Archeologii Sakralnej, wybitny biblista i egzegeta, autor licznych książek i artykułów o tematyce biblijnej a także o związkach wiary z kulturą, sztuką i nauką. Obecnie w 226-osobowym Kolegium Kardynalskim jest 128 purpuratów mających prawo udziału w przyszłym konklawe.

Gianfranco Ravasi urodził się 18 października 1942 w Merate koło Brianzy na terenie archidiecezji mediolańskiej jako najstarszy z trójki dzieci (ma dwie siostry). Po studiach w wyższym seminarium duchownym w Mediolanie przyjął w tym mieście święcenia kapłańskie 28 czerwca 1966, po czym uzupełniał studia biblijne w rzymskich uczelniach: Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim i Papieskim Instytucie Biblijnym. W czasie wakacji letnich pracował m.in. przy wykopaliskach archeologicznych w Syrii, Jordanii, Iraku i Turcji, uczył się też języków obcych – starożytnych i współczesnych, m.in. łaciny, greki i hebrajskiego.

Po ukończeniu obu uczelni wykładał egzegezę starotestamentalną na Wydziale Teologicznym Połnocnych Włoch i w seminariach duchownych archidiecezji mediolańskiej. W latach 1980-2002 prowadził cykl spotkań nt. lectio divina w mediolańskim Ośrodku Studiów San Fedele, zwłaszcza w okresie Wielkiego Postu i Adwentu, komentując wówczas księgi Starego i Nowego Testamentu. Od 1995 był członkiem Papieskiej Komisji Biblijnej. W Wielki Piątek 6 kwietnia 2007, na prośbę Benedykta XVI, przygotował rozważania do Drogi Krzyżowej w rzymskim Koloseum. Pisał artykuły do wielu dzienników i czasopism włoskich, m.in. „Avvenire”, „Il Sole 24 Ore”, „Famiglia Cristiana”, „Jesus” i watykańskiego „L’Osservatore Romano”. Był bliskim współpracownikiem arcybiskupa Mediolanu kard. Carlo M. Martiniego SI.

W 1989 otrzymał nominację na prefekta słynnej mediolańskiej Biblioteki-Pinakoteki Ambrozjańskiej, założonej w 1607 przez kard. Federico Borromeo. Piastował to stanowisko do 3 września 2007, gdy Benedykt XVI mianował go przewodniczącym Papieskiej Rady Kultury, Papieskich Komisji: Dóbr Kulturalnych Kościoła i Archeologii Sakralnej oraz Rady Koordynacyjnej Akademii Papieskich. Wyniósł go jednocześnie do godności arcybiskupa a 29 września tegoż roku osobiście udzielił mu sakry (wraz z 5 innymi kapłanami, m.in. z abp. Mieczysławem Mokrzyckim). Jednym ze współkonsekratorów był wówczas kard. Marian Jaworski ze Lwowa. Jako swe motto biskupie abp Ravasi przyjął słowa „Praedica Verbum” (Głoś Słowo).

Na tym stanowisku rozwinął bardzo aktywną działalność, nadając priorytet takim zagadnieniom jak stosunki między nauką a wiarą (projekt STOQ [Science, Theology and the Ontological Quest – Nauka, Teologia i Kwestie Ontologiczne]), między sztuką a wiarą, dialog Kościoła ze światem ateizmu i niewiary (spotkania w ramach Dziedzińca Pogan od marca 2012 w różnych miastach i krajach, którym abp Ravasi albo przewodniczył, albo w których był jednym z głównych mówców) oraz sprawy środków przekazu, języka i dialogu z nowymi nurtami kulturowymi. To z inicjatywy Papieskiej Rady i jej przewodniczącego odbył się 21 listopada 2009 w Kaplicy Sykstyńskiej wielki międzynarodowy kongres nt. Karola Darwina z udziałem czołowych naukowców z całego świata, których następnie przyjął w Watykanie Benedykt XVI. Od marca 2012, już jako kardynał, G. Ravasi stoi na czele Domu Dantego w Rzymie – stowarzyszenia kulturalnego, stawiającego sobie za zadanie szerzenie dzieła i postaci tego wielkiego poety włoskiego w kraju i za granicą.

Będąc już znanym i uznanym naukowcem, arcybiskup otrzymał szereg ważnych nagród i wyróżnień kościelnych, w tym kilka doktoratów honorowych różnych uczelni, m.in. 27 grudnia 2012 taki tytuł nadał mu Katolicki Uniwersytet Lubelski. 5 marca 2010 przyznano mu Międzynarodową Nagrodę św. Tomasza z Akwinu za „wspieranie kultury, sztuki i humanizmu chrześcijańskiego”. Jest też kapelanem i rycerzem Wielkiego Krzyża Zasługi Kościelnej Świętego Konstantyńskiego Zakonu Wojskowego św. Jerzego. A 20 maja 2021 otrzymał Wielki Krzyż Orderu Gwiazdy Włoch – najbardziej prestiżowe odznaczenie tego kraju.

Na konsystorzu 20 listopada 2010 papież włączył go w skład Kolegium Kardynalskiego, a w dniach 17-23 lutego 2013 nowy purpurat głosił nauki w czasie rekolekcji wielkopostnych dla papieża i jego najbliższych współpracowników z Kurii Rzymskiej. W niespełna miesiąc później – w dniach 12-13 marca 2013 wziął udział w konklawe, które wybrało papieża Franciszka. Nowy Biskup Rzymu zatwierdził go na dotychczasowych stanowiskach kurialnych. Kardynał Ravasi uczestniczył w 3. nadzwyczajnym zgromadzeniu ogólnym Synodu Biskupów nt. Rodziny w Watykanie w dniach 5-19 października 2014.

Gdy 5 czerwca br. weszła w życie konstytucja apostolska Franciszka „Praedicate Evangelium”, reformująca gruntownie Kurię Rzymską, kardynał stał się przewodniczącym-seniorem Papieskiej Rady Kultury, która formalnie przestała istnieć, a jej zadania i obowiązki już wcześniej przejęła nowo utworzona Dykasteria ds. Kultury i Wychowania. Na jej czele stanął portugalski hierarcha kurialny kard. José Tolentino de Mendonça. 30 czerwca br. kard. Ravasi został mianowany patronem Papieskiej Akademii „Accademia Cultorum Martyrum”.

Obecnie Kolegium Kardynalskie liczy 226 członków, z których 128 ma prawa wyborcze w przyszłym konklawe. 11 z nich powołał papież Polak, 35 – jego następca i 82 – Franciszek a wśród 98 kardynałów-nieelektorów, 39 mianował Jan Paweł II, 29 – Benedykt XVI i 30 – Franciszek.

Najstarszymi wiekowo kardynałami są obecnie Angolczyk Alexandre do Nascimento (1 III 1925), Argentyńczyk poch. chorwackiego Estanislao Esteban Karlic (7 II 1926) i Ugandyjczyk Emmanuel Wamala (15 XII 1926), najmłodszymi zaś Włoch posługujący w Mongolii Giorgio Marengo, ur. 7 VI 1974, Timorczyk (Wschodni) Virgilio Do Carmo da Silva (27 XI 1967) i Brazylijczyk Paulo Costa (ur. 20 VII 1967). Najdłuższy staż w Kolegium mają obecnie trzej kardynałowie: Michael Michai Kitbunchu z Tajlandii, Alexandre do Nascimento z Angoli i Thomas Stafford Williams z Nowej Zelandii, mianowani 2 lutego 1983. Ponadto należy pamiętać, że Benedykta XVI mianował kardynałem św. Paweł VI dnia 27 VI 1977 a Franciszka – św. Jan Paweł II w dniu 21 II 2001.