Kielce: konferencja naukowa wokół trzech rocznic bp. Czesława Kaczmarka

50. rocznica śmierci, 60. rocznica procesu, 75. rocznica sakry, były osią w doborze tematów podczas dzisiejszej konferencji naukowej w Wyższym Seminarium Duchowym, przypominającej tragiczną postać bodaj najbardziej znanego biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka. Organizatorem konferencji była Akcja Katolicka Diecezji Kieleckiej.

W większości zaprezentowanych referatów bp Kaczmarek został pokazany od strony jego znaczących zasług dla diecezji w zakresie m.in. organizowania akcji dobroczynnych, struktur Caritasu, sieci parafii i szkolnictwa katolickiego. „Są to fakty znacznie mniej znane niż haniebny proces i jego skutki, który wciąż wywołuje emocje” – mówi KAI ks. prof. dr hab. Jan Śledzianowski, który od lat zajmuje się postacią bp. Kaczmarka.
Ks. Śledzianowski w swoim wystąpieniu przedstawił m.in. drogę do kapłaństwa i zainteresowania społeczne przyszłego biskupa oraz kulisy i przebieg procesu. „Pochodzimy z tej samej diecezji – z płockiej, a nawet z powiatu, bp Kaczmarek udzielał mi święceń. Jako młody ksiądz otrzymywałem wiele pytań na temat tej postaci i rozpocząłem badania na ten temat” – dodaje w rozmowie z KAI ks. prof. Śledzianowski, autor książek na temat bp. Kaczmarka.

Dyrektor Archiwum Diecezjalnego – ks. dr Andrzej Kwaśniewski – omówił powołanie przez bp. Kaczmarka aż 16 nowych parafii, co działo się szczególnie na początku i pod koniec posługi, gdyż okres więzienia i procesu zabrał wiele twórczych lat pasterzowi kieleckiemu. Parafie bp Kaczmarek uważał za „szkołę chrześcijańskiej miłości” i temu zagadnieniu poświęcił list pasterski.
Nazaretanka s. dr Danuta Kozieł przedstawiła działalność biskupa – animatora oświaty, przypominając m.in. sprowadzenie przez niego nazaretanek do Kielc, celem postawienia na jak najlepszym poziomie oświaty w duchu chrześcijańskim, troskę o tajne komplety podczas wojny, obronę oświaty przez świeckością i słynne powiedzenie biskupa: „ani jedno dziecko katolickie bez nauki religii”.

Dr hab. Jerzy Gapys z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach zaprezentował dobroczynne akcje duchowieństwa, realizowane w czasach bp. Kaczmarka pod kierunkiem ordynariusza diecezji. Za ”ogromny sukces” uznał zachowanie struktur Caritasu podczas II wojny światowej i późniejsze włączanie księży w działalność Rady Głównej Opiekuńczej. Dzięki wysiłkom bp. Kaczmarka podczas okupacji niemieckiej działało aż 37 oddziałów parafialnych Caritas, co diecezji kieleckiej dawało czołowe miejsce w Polsce w tym zakresie, porównywalne z diecezją tarnowską i krakowską. „216 tys. zł zebrane dzięki celowym tacom stanowiło fenomenalne zaplecze dla RGO” – mówił dr Jerzy Gapys.

Dr Tomasz Domański z kieleckiej Delegatury IPN przypominał kulisy procesu bp. Czesława Kaczmarka w świetle materiałów Urzędu Bezpieczeństwa, zwracając m.in. uwagę na wewnętrzną cenzurę raportów, aby do władzy nie docierały z urzędów powiatowych zbyt krytyczne materiały. Przedstawił także otoczkę prasową i pracę agitatorów na rzecz szkalowania bp. Kaczmarka.
W konferencji zakończonej dyskusją uczestniczyli m.in.: bp Kazimierz Gurda, profesorowie seminarium kieleckiego, środowiska akademickie, delegacje z placówek muzealnych, politycy PiS, członkowie NSZZ „Solidarność”, ruchy katolickie, młodzież ze szkoły sióstr nazaretanek, siostry zakonne, klerycy.

Czesław Kaczmarek był biskupem kieleckim w l.1938 – 1963.Po zakończeniu II wojny światowej i dojściu do władzy komunistów, był obiektem zakrojonych na szeroką skalę prześladowań, m.in. za krytykę współpracujących z aparatem ówczesnej władzy tzw. księży – patriotów i starania o zwrot mienia kościelnego. Biskupa władze PRL obarczały m.in. współodpowiedzialnością za pogrom 4 lipca 1946 i za przypisywaną kolaborację z Niemcami.

Aresztowany 20 stycznia 1951 r., pod zarzutem „szpiegostwa na rzecz USA i Watykanu”, jako „organizator antypaństwowego ośrodka”, mającego na celu obalenie istniejącego ustroju, bp Kaczmarek został całkowicie izolowany, a SB próbowała wymusić zeznania poprzez wyrafinowane metody znęcania się psychicznego i fizycznego. Biskup, odurzany środkami psychotropowymi, uległ presji. Po sfingowanym procesie pokazowym w 1953 r., bp Kaczmarek został skazany na 12 lat więzienia przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie. Po odwilży październikowej śledztwo umorzono w 1957 r.
Biskup powrócił do diecezji w 1956. Zmarł w szpitalu w Lublinie w 1963 r. Został pochowany w krypcie bazyliki katedralnej w Kielcach. Prokurator Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w 1990 r. przeprowadził pełną rehabilitację bp. Kaczmarka.