Kielce: obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych

Uroczystości na kieleckiej „łączce” i w miejscach straceń, zapalane równolegle znicze przy obiektach pamięci, Msza św. w bazylice katedralnej, towarzyszące prelekcje i koncerty – tak w Kielcach obchodzono Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Już z samego rana znicze w miejscach pamięci zapalili przedstawiciele szkół, wojska, policji, straży pożarnej. Na Cmentarzu na Piaskach odbyło się spotkanie historyczno – modlitewne połączone z Apelem Pamięci odczytanym przez uczniów Zakładu Doskonalenia Zawodowego. Oprawę wojskową zapewnił WOT. Rafał Nowak, wicewojewoda świętokrzyski przypomniał tam m.in. trudności z poszukiwaniem miejsc mordu i potajemnego pochówku żołnierzy podziemia niepodległościowego. – Wiemy, że chowano ich w różnych miejscach, także tu na cmentarzu, choć oczywiście nie w grobach, a w zwykłych dołach śmierci. Ale zabierano ich również do lasów i do tej pory nie odnaleźliśmy wszystkich pogrzebanych, wywiezionych z więzienia na Wzgórzu Zamkowym, w którym zostali zamordowani, bądź skazani na śmierć – zauważył. Liczba tych osób wciąż nie jest w pełni znana.

Historycy wciąż próbują ustalić, ile ofiar pochłonęły prześladowania – dane przedstawił Leszek Bukowski z kieleckiej delegatury Instytutu Pamięci Narodowej.

– Według najnowszych badań, które są prowadzone przez IPN wynika, że przez obozy, łagry przewinęło się 1,1 mln żołnierzy polskiego podziemia antykomunistycznego. 250 tys. zostało aresztowanych i skazanych przed wojskowymi sądami rejonowymi w całej Polsce. Zginęło w walce lub zostało zamordowanych nie mniej jak 50 tys. żołnierzy. Wydano około 8 tys. wyroków śmierci. Sam Wojskowy Sąd Rejonowy w Kielcach wydał ich 164, z czego większość została wykonana – wyliczał historyk.

1 marca ulicami miasta przeszedł VI Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych, których nazwiska były skandowane podczas marszruty. Pochód wyruszył o godz. 14.30, tuż po zakończeniu meczu Korona Kielce – Lechia Gdańsk. Podczas zawodów wielokrotnie były powtarzane zaproszenia do udziału w marszu. Część kibiców przyłączyła się. W wydarzeniu udział wzięły także całe rodziny.

W kieleckiej bazylice w intencji poległych za wolność Ojczyzny żołnierzy podziemia niepodległościowego po 1945 r., została odprawiona Msza św., której przewodniczył bp Jan Piotrowski. W homilii przypomniał historyczne uwarunkowania czasów, gdy katowano obrońców ojczyzny i genezę zbrodni popełnianiach na żołnierzach niezłomnych.

– Ktoś powie, że robili to komuniści w myśl panującej ideologii. I będzie miał rację, ale trzeba też dodać, że byli to ludzie łakomi władzy i panowania nad drugim człowiekiem – zaznaczył. Zaapelował, aby nie zapominać o historii i ofierze żołnierzy wyklętych.

– Dziejowa sprawiedliwość ma swoje słuszne prawa i domaga się, abyśmy nigdy nie wymazali z ludzkiej pamięci i naszej narodowej historii kart tych minionych lat. Dlatego na zawsze zachowajmy we wdzięcznej pamięci i w naszych sercach znanych i nieznanych, bohaterskich, niezłomnych polskich żołnierzy – zaapelował biskup kielecki. Zauważył także, że prześladowania ludzi z przyczyn politycznych odbywają się nadal w wielu krajach i częściach świata.

Po Eucharystii uczestnicy obchodów przeszli na teren dawnego Więzienia Kieleckiego pod ścianę straceń, gdzie delegacje złożyły kwiaty, a następnie uroczystości przeniosły się pod Pomnik Armii Krajowej na Skwer Stefana Żeromskiego.

Tam przemawiali m.in. wiceminister sportu Anna Krupka, wojewoda świętokrzyski Zbigniew Koniusz, prezydent Kielc Bogdan Wenta oraz naczelnik Kieleckiej Delegatury IPN dr Dorota Koczwańska-Kalita. – Pamięć o nich, którą my dziś kultywujemy jest dla nich wybawieniem, a dla nas jest wskazówką, o co warto walczyć i czemu warto poświęcić swoje życie. Oni najpiękniejsze swoje lata poświecili właśnie ojczyźnie: suwerennej, wolnej, w której żyje się sprawiedliwie, a przede wszystkim żyje się zgodnie z prawdą, bo tę prawdę chcieli zabić w nas komuniści – powiedziała naczelnik IPN.

Tę część obchodów zakończył Apel Pamięci oraz złożenie wieńców przez poszczególne delegacje.

Obchodom Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych towarzyszy wiele inicjatyw. Wśród nich znalazły się m.in. marsz patriotyczny organizowany przez Stowarzyszenie Kombatantów Misji Pokojowych ONZ, cykl wystaw, wykład dr. Ryszarda Śmietanki-Kruszelnickiego i Bieg Żołnierzy Wyklętych.

Oprócz tego 2 marca w godz. 9.00-13.00 przed Urzędem Marszałkowskim będzie można oddać krew. Także 2 marca z inicjatywy wojewody świętokrzyskiego w blisko 30 miejscach pamięci w mieście, związanych z Żołnierzami Wyklętymi znicze zapalą delegacje uczniowskie kieleckich szkół.

Mianem Żołnierzy Wyklętych określa się walczących z ramienia podziemia antykomunistycznego w latach 1944-1956. Narodowe święto im dedykowane wynika z konkretnej daty:1 marca 1951 r. w mokotowskim więzieniu stracono Zarząd Główny organizacji Wolność i Niezawisłość z komendantem, pułkownikiem Łukaszem Cieplińskim.

Na Kielecczyźnie wciąż trwają poszukiwania miejsc pochówku zamordowanych żołnierzy. Kielecka „łączka” i Zgórsko to miejsca odkrytych jam grobowych. Informacje o tamtejszych zbrodniach zachowały się m.in. w relacjach miejscowej ludności.

Do tej pory odnaleziono mogiły ośmiu osób zamordowanych przez komunistów, siedmiu udało się zidentyfikować. To, oprócz kapitana Aleksandra Życińskiego ps. „Wilczur”, także por. Karol Łoniewski ps. „Lew”, Józef Figarski ps. „Śmiały” i Czesław Spadło, ps. „Mały”. Odnaleziono również szczątki Jana Wosińskiego, Piotra Pecela i Romana Mojewskiego ps. „Róg”.

Wszyscy zostali pochowani z honorami na różnych cmentarzach na terenie województwa świętokrzyskiego.