Kielce: obchody 68. rocznicy pogromu

Podczas zaplanowanych na 4 lipca obchodów 68. rocznicy pogromu kieleckiego ich uczestnicy po raz pierwszy wejdą do kamienicy przy ul. Planty 7/9, gdzie rozegrały się tragiczne wydarzenia. „Zostaną tam wręczone wyróżnienia” – zapowiadają organizatorzy ze Stowarzyszenia im. Jana Karskiego w Kielcach.

Jego prezes Bogdan Białek zaprasza także na konferencję prasową, poświęconą uroczystościom 68. rocznicy pogromu kieleckiego. Odbędzie się ona 30 czerwca w siedzibie Stowarzyszenia przy ul. Paderewskiego 40; początek o godz. 11.

„Tegoroczne obchody będą miały odmienny charakter od dotychczasowych, gdyż po raz pierwszy wejdziemy do kamienicy Planty 7. Zostaną tam wręczone wyróżnienia Femina Bona i Vir Bonus oraz odtworzony zostanie wyjątkowy film dokumentalny produkcji izraelskiej pt. «Ucieczka»” – zapowiadają organizatorzy.

Uroczystości rocznicowe w piątek 4 lipca rozpoczną się o godz. 12.30 przy grobie ofiar pogromu na cmentarzu żydowskim na Pakoszu (wejście od al. Na Stadion). O godz. 16.15 przy kamienicy Planty 7/9 zostaną złożone wiązanki kwiatów i zapalone znicze oraz przypomniany będzie przebieg wydarzeń z 4 lipca 1946 roku, wraz z listą nazwisk ofiar.

We wnętrzach kamienicy przy ul. Planty7/9, w byłej siedzibie Galerii Fotografii, wręczone zostaną wyróżnienia Stowarzyszenia im. Jana Karskiego Femina Bona i Vir Bonus w uznaniu wyjątkowości postaci i dzieła życia laureatów. Przewidziana jest także projekcja filmu produkcji izraelskiej pt. „Ucieczka” (Ha’Brichah) w reżyserii Meni Eliasa.

Jest to film dokumentalny opowiadający historię powojennego ruchu Bricha. Żydzi, którzy przeżyli Holocaust, byli potajemnie przewożeni przez Europę, aby przedostać się do Brytyjskiego Mandatu Palestyny. Migracja Żydów była nielegalna, gdyż nie wolno im było opuścić państw europejskich okupowanych przez aliantów i Związek Sowiecki. Exodus z Europy Środkowej nasilił się po pogromie kieleckim. Według danych Brichy tylko w lipcu i sierpniu 1946 roku Polskę opuściły 73 tys. osób. Film opowiada też historię 8 izraelskich nastolatków, którzy dwa lata temu przyjechali z Izraela do Europy, żeby przebyć drogę żydowskich uchodźców. Swoją wędrówkę rozpoczynają od Kielc.

Kielczan i gości spoza Kielc organizatorzy rocznicy zapraszają ponadto na wędrówkę śladami żydowskich mieszkańców. Rozpocznie się ona o godz. 14 pod pomnikiem Menora (al. IX Wieków Kielc).

Zgodnie z ustaleniami IPN, 4 lipca 1946 r. w czasie pogromu kieleckiego zginęło 37 osób narodowości żydowskiej (35 zostało rannych) i troje Polaków. Według przyjętej wówczas oficjalnej wersji tłum kielczan napadł na żydowskich mieszkańców kamienicy przy ul. Planty 7, oskarżając ich o uprowadzenie dziecka Henryka Błaszczyka. Tego dnia w Kielcach i okolicach doszło również do innych zajść, w których pokrzywdzonymi stali się obywatele narodowości żydowskiej: na tle rabunkowym zamordowano mieszkankę Kielc pochodzenia żydowskiego Reginę Fisz i jej kilkutygodniowe dziecko. Podczas procesu oskarżono 12 osób, z których 9 stracono.

Ofiarami pogromu stało się łącznie ponad 40 Żydów, ponieważ część rannych zmarła w szpitalu. Pogrom rozpoczął się w godzinach rannych i trwał ponad 6 godzin, a do działań antyżydowskich i prób wywołania nowych zajść dochodził także wieczorem. Większość wydarzeń rozegrała się w budynku przy ulicy Planty, gdzie mieszkali Żydzi. Pogrom wzburzył opinię publiczną w Polsce i na świecie, przyczynił się do upowszechnienia stereotypu Polaka antysemity. Badania IPN wskazują obecnie m.in. na komunistyczną prowokację.