Kielce: pokaz filmów w dniu upamiętnienia Zagłady Romów

Celem uczczenia pamięci Romów pomordowanych podczas II wojny światowej, Stowarzyszenie im. Jana Karskiego zaprasza w czwartek 2 sierpnia na ciągły pokaz krótkich filmów autorstwa Piotra Wójcika opowiadających o niemieckiej zbrodni na Romach. Filmy będą wyświetlane w Instytucie Kultury Spotkania i Dialogu przy ul. Planty 7 w godzinach 14.00-18.00.

Od 1997 roku 2 sierpnia obchodzony jest jako Międzynarodowy Dzień Pamięci o Zagładzie Romów.

W III Rzeszy Romów uznano za grupę aspołeczną i w większości „nieczystą rasowo”. Podobnie jak Żydów, objęto ich dyskryminacyjnym ustawodawstwem, wprowadzając m.in. obowiązek rejestracji i ograniczenia poruszania się.
Masowa eksterminacja Romów rozpoczęła się w 1941 r., po wybuchu wojny między Niemcami a ZSRR. Romowie ginęli masowo na zajmowanych terenach w egzekucjach dokonywanych przez Einsatzgruppen – mobilne oddziały niemieckie, operujące w obrębie m.in. wybrzeży Bałtyku, terenów dzisiejszej Ukrainy, Białorusi i dawnych Kresów RP. Jesienią 1941 r. w odizolowanej części getta łódzkiego osadzono około 5 tysięcy Romów deportowanych z Niemiec. Kilka miesięcy później wszyscy zostali zamordowani w Kulmhof (Chełmnie n. Nerem) – pierwszym nazistowskim ośrodku Zagłady.

Aby rozwiązać tzw. kwestię cygańską (Zigeunerfrage) władze III Rzeszy postanowiły osadzić Romów w obozie koncentracyjnym. Na rozkaz Heinricha Himmlera w lutym 1943 r. w jednym z sektorów Auschwitz-Birkenau utworzono obóz, do którego deportowano całe cygańskie rodziny. Znaleźli się tam Romowie z Niemiec, Austrii, Czech i Polski, a także Francji, Holandii, Jugosławii, Belgii, ZSRR, Litwy i Węgier.
Wieczorem 2 sierpnia 1944 r. Niemcy przystąpili do likwidacji tzw. obozu cygańskiego (Zigeunerlager) w Auschwitz – Birkenau. W komorach gazowych zamordowano wówczas 2897 Romów.

Autor prezentowanych filmów – Piotr Wójcik, studiował historię Kościoła. Jest redaktorem albumów, kuratorem wystaw, wykładowcą fotoreportażu w łódzkiej Szkole Filmowej oraz inicjatorem działań artystycznych dotyczących dokumentu fotograficznego. Przed 1989 r. kolportował wydawnictwa podziemne, drukował wydawnictwo Krąg, był fotografem wychodzącego w drugim obiegu tygodnika Przegląd Wiadomości Agencyjnych. Po 1989 został fotoreporterem Gazety Wyborczej, a od 2001 do 2011 szefem jej działu fotograficznego. Obecnie jest freelancerem. Od 20 lat dokumentuje życie europejskich Romów. Autor m.in. wystawy „Warszawa – Bukareszt 1996” o Cyganach w Rumunii eksponowanej na 8 dworcach kolejowych w Polsce. W 2000 r. opublikował album fotograficzny „Cyganie z obu stron Karpat”. W 2012 zrealizował projekt „Bytom Karb 2011” pokazany na wystawie „Pamięć Pracy” w Essen. Wójcik to także współtwórca kwartalnika Dialog-Pheniben oraz wiceprezes i Opowiedz To – Picture This.
Jego wystawa dedykowana Romom Europy gościła w 2013 r. w Kielcach, w siedzibie Stowarzyszenia im. Jana Karskiego w ramach III Kieleckich Spotkań Chrześcijańsko-Żydowskich SZEMA-SłUCHAJ.