Kielce: promocja książki o bp. Czesławie Kaczmarku

W Wyższym Seminarium Duchownym odbyła się 20 lutego promocja najnowszej książki o bp. Kaczmarku pt. „Wokół procesu biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka. Wspomnienia nazaretanki s. Izabelli Machowskiej”. Książka w opracowaniu Tomasza Domańskiego i s. Danuty Kozieł CSFN ukazała się kilka dni temu nakładem wydawnictwa „Jedność”.

Inicjatywa opracowania wspomnień s. Izabelli Machowskiej, przełożonej domu zakonnego sióstr nazaretanek i dyrektorski szkoły z lat 50., powstała w środowisku szkoły sióstr nazaretanek w Kielcach oraz w tamtejszej delegaturze Instytutu Pamięci Narodowej.

Spotkanie promocyjne w WSD poprowadził Leszek Bukowski, naczelnik delegatury IPN w Kielcach.
Autorzy przekonywali, że książkę warto przeczytać ze względu na jej pamiętnikarski rys, stanowiący świadectwo czasów stalinizmu oraz na komentarze historyczne, poprzedzone szeroką kwerendą badawczą, które towarzyszą wspomnieniom s. Machowskiej. Książka stanowi także syntezę czasów walki stalinizmu z Kościołem w Polsce, przypomina aresztowania nie tylko w Kurii kieleckiej, ale także krakowskiej, czy tzw. proces wolbromski.

Publikacja pozwala jeszcze raz postawić szereg tez dotyczących aresztowania i procesu biskupa kieleckiego. „W trakcie pracy nad książką odnaleziono materiały na temat działalności agenta celnego, czyli siedzącego w jednej celi z bp. Kaczmarkiem” – opowiadał Tomasz Domański. Wyjaśnił, że relacje tegoż agenta potwierdzają przynoszenie do celi przez osobę postronną i podawanie biskupowi medykamentów, które „wprowadzały go w sen”. Według najnowszych źródeł bp Kaczmarek był w trakcie pobytu w więzieniu i „przygotowywania do procesu” przesłuchiwany aż 223 razy.

S. Izabella Machowska została aresztowana w 1952 r. w Wadowicach, rok po bp. Kaczmarku. Przez 19 dni, w dzień i w nocy, była poddawana przesłuchaniom, skazywana na tzw. stójki i osadzenie w karcerze zanieczyszczonym fekaliami. Została oskarżona i osadzona w więzieniu jako „pomocnica bp. Kaczmarka w działalności szpiegowskiej”.

We wspomnieniach spisanych w Rzymie w 2-3 lata po wyjściu z więzienia, s. Machowska wyrażała żal do biskupa i księży, że nie czuła ich wsparcia, że się za nią nie ujęto. „Była odosobniona, nie miała kontaktu ze zgromadzeniem i życzliwymi ludźmi, podsuwano jej tylko zeznania wymuszone na bp. Kaczmarku – nie wiadomo czy prawdziwe” – wyjaśniał dr Domański. Jednocześnie tłumaczył, że wspomnienia s. Izabelli to także wyjątkowe świadectwo złożoności tamtych czasów i „uderzania przez komunistów w jedność Kościoła”.

Wspomnienia s. Izabelli Machowskiej zostały wydane po raz drugi. Pierwsze wydanie ukazało się w drugim obiegu w 1987 r.

Bp Czesław Kaczmarek był biskupem kieleckim w latach 1938–1963. Został aresztowany 20 stycznia 1951 r. Przez cały dzień trwała rewizja w pomieszczeniach Kurii, przeprowadzana przez funkcjonariuszy Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Oskarżony przez władze komunistyczne m.in. o szpiegostwo i działalność antypaństwową, był więziony, torturowany, poddany długotrwałemu śledztwu i sfingowanemu procesowi.

Jednym z bezpośrednich powodów bezprecedensowej decyzji władz komunistycznych o aresztowaniu biskupa było potępienie przez niego tzw. księży patriotów i sprzeciw wobec żądania, by potępił księży z Wolbromia oskarżanych o współpracę z podziemiem antykomunistycznym. W krótkim czasie w więzieniach znalazła się znaczna grupa współpracowników kieleckiego biskupa – 20 księży i osoby świeckie.

Biskup został w pełni zrehabilitowany decyzją Prokuratora Generalnego RP w 1990 r.