Kielce: promocja książki opowiadającej o eksterminacji Żydów w Klimontowie

Promocja książki pt. „Zmiłuj się nad nami” reportażysty Andrzeja Nowaka – Arczewskiego, opowiadającej o eksterminacji Żydów, ale też o mordach dokonywanych także w 1945 r. na ziemi sandomierskiej w Klimontowie, odbyła się 9 lutego br. w Kielcach. Wzbudziła ona duże zainteresowanie kielczan.

Reportażysta, autor kilku książek, Andrzej Nowak – Arczewski goszczący w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej im. W. Gombrowicza opowiadał o swojej najnowszej publikacji książkowej pt. „Zmiłuj się nad nami”, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Prószyński i S- ka.

Spotkanie prowadzili: prof. Janusz Detka, literaturoznawca z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, który przybliżał słuchaczom formę reportażu książkowego, jaką zastosował autor oraz regionalista Rafał Staszewski, który wyjaśniał zawiłości historyczne w Klimontowie, poruszane w książce.

Autor mówił o tym, jak dochodził do prawdy o ponurych wydarzeniach z czasów II wojny i pierwszych dni wolności w 1945 r., jakie rozegrały się w Klimontowie. Dziennikarzowi po wielomiesięcznych podejściach, udało się zdobyć zaufanie mieszkańców Klimontowa i skłonić do tego, by ujawnili to, co wiedzą na temat trudnej historii swojego miasteczka. Zbierał materiały do książki także przy okazji wykonywanej pracy dziennikarskiej w regionalnej gazecie.

Natchnęło go to, by połączyć w książce współczesność z historią. A konkretnie współczesne opisywane przez siebie doroczne Jarmarki Świętego Jacka z dawanymi odpustami, oznaczającymi odpuszczanie win.

Jak sam przyznał, podejmując trudny temat, nie starał się wchodzić w rolę Jana Tomasza Grossa czy Anny Bikont – autorów specjalizujących się w tego rodzaju tematyce.

– Napisałem książkę z punktu widzenia człowieka, który tutaj się urodził, z pozycji człowieka starającego się zrozumieć postawy dawnych mieszkańców Klimontowa i okolic. Dlatego każdego człowieka, każdy epizod przedstawiłem w kontekście. Chciałbym, aby po lekturze tej książki, nasza postawa wobec innych narodowości, wyznań stała się bardziej otwarta i byśmy zaczęli odważnie mówić o naszej przeszłości, bo tylko wówczas będziemy wolni – mówił reportażysta.

Wyjaśnił też, że w tytule „Zmiłuj się nad nami”, nawiązującym do modlitwy wypowiadanej przez nas na początku Mszy św. chodziło o to, by skłonić czytelnika do zastanowienia się nad sobą, bo żaden człowiek nie jest całkowicie czysty, ma jasne i ciemne strony w biografii.

– Chodzi mi o to, abyśmy zmiłowali się nad losami naszych dziadów, ojców, sąsiadów, którzy tutaj niegdyś mieszkali. Trzeba też mieć odwagę i opowiadać o tym – mówił autor.

Zdaniem prof. Janusza Detki, relacje świadków i historyczne zapisy autor zawarł w książce w sposób profesjonalny, a także z pasją i wnikliwością.

Regionalista Rafał Staszewski odczytał z książki tragiczną historię nieżyjącego mieszkańca Klimontowa, który zabił swego żydowskiego kolegę, którą znał jako mieszkaniec Klimontowa. Zbrodnia dokonana została w przypływie nienawiści, gdyż morderca dowiedział się, że dwóch jego starszych braci zginęło w Katyniu z rąk funkcjonariuszy NKWD, którzy jego zdaniem byli Żydami.

– Kiedy po wojnie przyszedł z Anglii list od owych braci, którzy jak się okazało przeżyli wojnę, a sprawa z Katyniem była pomyłką, wówczas ten człowiek załamał się. Przez lata nie potrafił sobie poradzić z przeszłością, sumienie mu na to nie pozwalało. Zgłosił się do prokuratury i poinformował, że zabił człowieka. Wyjaśnił, w jakich okolicznościach doszło do morderstwa. Prokurator stwierdził, że sprawa uległa przedawnieniu, ale on uparł się, że winien ponieść karę, gdyż zabił z pobudek nienawiści rasowej. W konsekwencji został skazany na kilkanaście lat ciężkiego więzienia – opowiadał Andrzej Nowak-Arczewski.

Autor wielokrotnie podkreślał, że celem napisania książki nie było wchodzenie przez niego w rolę prokuratora i sędziego.

– Nikogo nie zamierzam oskarżać ani osądzać. Staram się zrozumieć postawy społeczeństwa i próbować wyjaśnić, pogłębiając je o poznanie kontekstu i towarzyszących im okoliczności – wyjaśniał reportażysta.

Andrzej Nowak-Arczewski jest wieloletnim dziennikarzem, reportażystą prasy regionalnej w Świętokrzyskiem i ogólnopolskiej. Jest autorem książek reporterskich, m.in.: „Magdalena z mrocznej baśni”, „Być jak diament”, „Orłowińska ballada”, „My z pałacu”. Jest też laureatem Ogólnopolskiego Konkursu na Reportaż im. Zbigniewa Nosala.