Kielce: przez trzy dni na ośmiu cmentarzach kwesta na ratowanie zabytkowych nagrobków

Trzy dni – od 31 października do 2 listopada – potrwa tegoroczna kwesta na ratowanie zabytkowych nagrobków nekropolii kieleckich. Ok. 900 wolontariuszy będzie kwestowało w 20 miejscach ośmiu kieleckich cmentarzy: Starego, Nowego, Wojskowego, Partyzanckiego, Prawosławnego, na Piaskach, w Cedzynie i na Białogonie.

Kwestę od 1993 r. organizuje Stowarzyszenie Ochrony Dziedzictwa Narodowego. Za datki zebrane podczas dotychczasowych 21 kwest udało się odnowić ponad 300 nagrobków. Niektóre z nich, ze względu na szybkie tempo niszczenia, remontowane był kilka razy. W ostatnim roku, konserwacji poddano 23 obiekty. Uzupełniono również zniszczone, żeliwne ogrodzenia oraz piramidę na cmentarzu prawosławnym.

Stowarzyszenie planuje kontynuację odbudowy żeliwnych pomników, które stanowią ozdobę i znak rozpoznawczy kieleckich cmentarzy, nagromadzonych tutaj w niespotykanej w Polsce ilości ze względu na produkcję odlewniczą dawnych hut w Białogonie i Skarżysku-Kamiennej. Konserwacja tego typu pomników i elementów ogrodzeń, jest szczególnie kosztowna. Łącznie planuje się odrestaurować ponad 20 pomników.

Jak informuje prezes Stowarzyszenia Ochrony Dziedzictwa Narodowego Stanisław Szrek, do sprawnego przeprowadzenia tegorocznej kwesty na cmentarzach potrzebnych jest około 900 wolontariuszy. Mogą to być zarówno osoby dorosłe, jak i uczniowie szkół średnich.

Kroniką historii Kielc jest przede wszystkim Cmentarz Stary oraz Nowy, usytuowane w obrębie parafii katedralnej. Spoczywa tam sześć pokoleń kielczan i mieszkańców okolic. Liczba pochowanych nie jest dokładnie znana – historycy szacują ją na kilkadziesiąt tysięcy.

Są wśród nich ludzie różnych stanów i profesji: wysocy urzędnicy państwowi, prawnicy, inżynierowie, lekarze i farmaceuci, nauczyciele, wojskowi i duchowni; ludzie kultury i sztuki; katolicy (w większości), ale i grekokatolicy, prawosławni, czy ewangelicy.

Znacznie wcześniej na terenie rozległej parafii kieleckiej istniały cmentarze przykościelne. Dwa najstarsze (założone w XII/XIII w.) znajdowały się przy kolegiacie Najświętszej Maryi Panny i kościele św. Wojciecha . Przy kościółku św. Leonarda i szpitalu Świętej Trójcy także istniały cmentarze (co najmniej od XVI/XVII wieku). Austriacy po zajęciu Kielc w 1795 r. wydali dekret zabraniający pochówku na cmentarzach przykościelnych.

Wówczas w Kielcach w 1804 r. powstał cmentarz Stary. Drewniane ogrodzenie cmentarza w latach 20. zostało zastąpione murem, w kolejnych latach XIX wieku cmentarz kilkakrotnie poszerzano, głównie kosztem folwarku biskupiego „Psiarnia”.