Kielce: rozpoczyna się jubileusz 850 lat bazyliki katedralnej

Bazylika katedralna – główny kościół diecezji kieleckiej wkracza w jubileusz 850 lat. Rozpocznie się on 7 maja w święto patronalne Kielc: Matki Bożej Łaskawej Kieleckiej, a zakończy 7 października 2021 r. w święto Matki Bożej Różańcowej.

Jubileusz nawiązuje do daty fundacji kieleckiego kościoła w 1171 r. przez bp. krakowskiego Gedkę.

Jak zapowiada ks. kan. Adam Kędzierski, proboszcz parafii katedralnej, uroczystości w czwartek 7 maja będzie przewodniczył biskup tarnowski Andrzej Jeż, w asyście biskupów kieleckich: bp. Jana Piotrowskiego oraz biskupów pomocniczych bp. Mariana Florczyka i bp. Andrzeja Kalety.

Będzie to uroczystość skromniejsza niż planowaliśmy, i musi być taka ze względu na ograniczenia spowodowane epidemią. Weźmie w niej udział tylko 80. wiernych i niestety nie odbędzie się tradycyjna procesja z bazyliki do ratusza kieleckiego, ale w inny sposób podkreślimy, że Matka Boża Łaskawa z naszej bazyliki jest patronką miasta – tłumaczy ks. Kędzierski.

O godz. 18 proboszczowie wszystkich parafii kieleckich podczas Mszy św. zachęcą do modlitwy i duchowej łączności z bazyliką– mówi. Prosi, aby kielczanie pamiętali, że mamy szczególną patronkę i orędowniczkę Kielc.

Po odmówionej w bazylice litanii biskupi udzielą Kielcom błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem. Zaplanowane ponad roczne obchody jubileuszowe będą odbywały się na trzech płaszczyznach. Pierwsza, duchowo-duszpasterska obejmuje uroczystości religijne, głównie otwarcie i zakończenie jubileuszu, misje głoszone przez redemptorystów, rekolekcje i konferencje; druga ma wymiar kulturalny, z cyklem m.in. koncertów organowych zaplanowanych w lecie, a trzecia – wymiar naukowy, z konferencją naukową dotyczącą dziejów katedry.

Ks. Kędzierski wiąże z nią duże nadzieje w odkrywaniu wiedzy o początkach kościoła kieleckiego, ale też uzależnia przebieg i termin wydarzeń jubileuszowych od sytuacji w kraju.

Dodatkowym elementem jubileuszu ma być specjalne wotum wdzięczności na 850 lecie. Chodzi o generalny remont organów bazyliki, za kwotę opiewającą na ok. 3 mln zł. Ostatni taki remont miał miejsce 50 lat temu.

Według Jana Długosza, kielecki kościół ufundował 1171 r. biskup krakowski Gedko, a poświęcił być może kolejny z biskupów, bł. Wincenty Kadłubek prawdopodobnie w 1213 r. Zapewne od początku istniała przy tym kościele kapituła.

Kościół był wówczas skromną, kamienną, dwuwieżową budowlą – ze świątyni tej zachowały się niektóre kamienne ciosy oraz resztki ceramicznych płytek posadzkowych o roślinnej i geometrycznej dekoracji. W 1514 r. biskup krakowski Jan Konarski dobudował do prezbiterium piętrową, murowaną zakrystię. Biskup Piotr Myszkowski w 1583 r. wydłużył świątynię ku zachodowi, a w pierwszej poł. XVII w. wzniesiono obecny korpus nawowy.

W 1634 r. gotowy już kościół poświęcił sufragan krakowski bp Tomasz Oborski. W tamtym okresie zamontowano w fasadzie zachodniej marmurowy portal ufundowany przez kard. Jana Alberta Wazę, syna króla Zygmunta III. Kolejne prace zakończono ponownym poświęceniem kościoła, dokonanym w 1728 r. przez bp. Konstantego Felicjana Szaniawskiego.

Stopniowo wymieniono wszystkie ołtarze; niewykluczone, iż przy projektowaniu kilku z nich zatrudniony był znany architekt Kacper Bażanka, przy realizacji zaś krakowski snycerz Antoni Frąckiewicz.

W latach 1869-1872 kościół przebudowano w stylu neobarokowym, urządzono kruchtę północną w miejscu dawnej kaplicy z chrzcielnicą, położono nową posadzkę oraz wystawiono wysoką sygnaturkę. Pracowano pod nadzorem arch. Franciszka Kowalskiego, który zaprojektował również obecną kaplicę Najświętszego Sakramentu.

Wnętrze pokryła polichromia, wykonywana sukcesywnie przez grupy wybitnych artystów, np. w 1827 r. Karol Boehm po raz pierwszy pomalował prezbiterium, po raz drugi dokonał tego Antoni Strzałecki z Warszawy.

W 1805 r. kościół po raz pierwszy podniesiono do godności katedry, kiedy to ustanowiono diecezję kielecką. Ponownie – i ostatecznie ustanowiono biskupstwo kieleckie w roku 1882.

W 1971 r. podniesiono katedrę kielecką do godności bazyliki mniejszej, a w 1982 uznano ją za ogólnodiecezjalne sanktuarium maryjne.
Katedra kielecka pozostaje dziełem anonimowym – nie znane są nazwiska projektanta ani XVII- ani XVIII-wiecznej części.

Wewnątrz świątyni warto zwrócić uwagę na dwa obrazy. Pierwszy – Wniebowzięcia NMP malowany w Rzymie w 1730 przez Szymona Czechowicza – znajduje się w ołtarzu głównym. W nawie bocznej (południowej) odbiera cześć słynący łaskami obraz MB Łaskawej Kieleckiej, koronowany przez Jana Pawła II.

Kielecka bazylika ma status Pomnika Historii.